Məhəmməd Ziyaülhəqq Əfqanıstanda SSRİ-ni çökdürən siyasətçi (3)

Hesabatda sual doğuran kifayət qədər faktlar var idi. Məsələn, rabitə naziri “Herkules”də qara qutunun olduğunu və onun tapıldığını bəyan etmişdi. Sonradan məlum olmuşdu ki, təyyarədə, ümumiyyətlə, qara qutu olmayıb.

Amma inanmaq çətindir ki, Prezident uçan təyyarədə qara qutu olmasın. Digər tərəfdən də, təyyarədə güclü radiostansiya quraşdırılmışdı və ən çətin vəziyyətdə belə, pilotun onun vasitəsilə hər hansı bir texniki nasazlıq barədə yerə məlumat vermək imkanı vardı. Amma təyyarə havaya qalxandan 4-5 dəqiqə sonra onunla əlaqə kəsilmişdi. Bəs təyyarədə hər hansı bir hadisə baş vermişdisə, onda niyə təyyarəçi dərhal aviadispetçerlə əlaqə saxlamamışdı? Bu suala cavab tapmaq olduqca çətindir. Təyyarə havaya qalxandan sonra isə təcrübəli pilot aviadispetçerə hər şeyin normal getdiyini bildirmişdi. Təyyarə havada İslamabada istiqamət götürdükdən sonra yerdən Maşxuddan “Herkules”in enəcəyi hava limanından nə qədər məsafədə olduğunu soruşmuşdular. Maşxud isə: “Gözləyin, gözləyin”,-deyə aviadispetçerə cavab vermiş və bundan sonra onunla əlaqə kəsilmişdir. Ola bilsin ki, həmin an artıq təyyarədə nə isə qeyri-adi hadisə baş verməkdə idi.

“Herkules”in ardınca uçan Prezidentin ehtiyat təyyarəsindən də dönə-dönə nə baş verdiyini soruşurdular. Ancaq “Herkules”dəkilər susmaqda davam edirdilər. Yalnız bir dəfə qulaqcıqlarda olduqca zəif “Maşxud, Maşxud” səsi eşidildi. Araşdırmalar zamanı həmin səsin Prezidentin adyutantı, briqada generalı Nəcib Əhmədə aid olduğu üzə çıxmışdı. Səsin zəif gəlməsinə gəlincə, bu, Nəcib Əhmədin həmin an pilotun arxasında dayanması ilə izah edilir. Təbii ki, onun təcili və həyəcanlı şəkildə pilotun kabinəsinə daxil olması təsadüfi deyildi. Onun həyacanlı şəkildə pilota müraciət etməsi də təyyarədə nələrinsə baş verdiyini göstərir. Bəs onda Maşxudla bərabər təyyarəni idarə edən digər ekipaj üzvləri də niyə susmuşdular? Ola bilsin ki, həmin an digər ekipaj üzvləri artıq həyatda deyildilər və ya huşlarını itirmişdilər. Ola bilərdi ki, pilotların kabinəsində zəhərli qaz balonu açılmışdı və bu, ekipaj üzvlərini sıradan çıxarmış, nəticədə təyyarə idarəetməni itirmişdi? Bu suallara bu günün özündə belə cavab tapmaq mümkün deyil.

Konkret olaraq, Prezidentin uçduğu “C-130 Herkules” təyyarəsinə gəlincə, o, dünyada ən etibarlı məşhur “Lokhid” tərəfindən istehsal edilmişdi. Təyyarə hətta mühərriklərin dördü də sıradan çıxacağı halda belə, uğurla enmə imkanına malik idi. Həmin vaxt dünyanın 50 ölkəsində 2000-dən artıq “Herkules”dən istifadə edilirdi və onların heç biri ilə bağlı hər hansı bir qəza və ya texniki nasazlıq baş verməmişdi. Təyyarənin qəzaya uğraması ilə bağlı ehtimallar da müxtəlif idi. Təhqiqat komissiyasının bəzi üzvləri “Herkules”in yerə dəyən ərəfədə sağ olduğunu, digərləri isə şahid ifadələrinə əsasən, havada partladığı qənaətində idilər. ABŞ-dan olan ekspertlər təyyarənin qalıqlarını yoxlayaraq, “Herkules”in yerə dəyəndən sonra partladığını desələr də, pakistanlı ekspertlər daha çox şahid ifadələrinə inanırdılar. Bəlkə ekipaj üzvlərindən kimsə təyyarəçiləri güllələmişdi? Bu ehtimalın doğru olub-olmamasını yoxlamaq üçün ABŞ xüsusi xidmət orqanları ekipaj üzvlərinin şəxsi işləri ilə tanış olmaq istədilər. Pakistan hökuməti isə ekipaj üzvlərinin şəxsi işini ABŞ xüsusi xidmət orqanlarına verməkdən imtina etdi. Bundan sonra ABŞ-dan olan ekspertlər həlak olanların zəhərli qaz və ya odlu silahdan açılan atəşlə öldürülüb-öldürülmədiyinə aydınlıq gətirmək üçün onların üzərində tibbi ekspertiza keçirilməsini tələb etdilər. Ancaq Pakistan hökuməti yalnız ABŞ-dan olan general Uossun cənazəsinin tibbi-ekspertiza tərəfindən yoxlanılmasına razı oldu. Amma Uossun bədəni üzərində aparılan tibbi ekspertiza məsələyə aydınlıq gətirmək üçün kifayət etmədi. ABŞ və Pakistan ekspertləri tərəfindən hazırlanan ilkin araşdırma hesabatında təyyarənin hansısa texniki nasazlıq üzündən qəzaya uğramadığı və baş verən hadisənin diversiya ola biləcəyi bildirilirdi. Amma ABŞ-dan olan ekspertlər ölkələrinə qayıdan kimi Senat qarşısında etdikləri çıxışlarında təyyarənin texniki nasazlıq üzündən qəzaya uğradığını söylədilər. Halbuki onlar ən azından “Lokhid”in adına ləkə salmamaq xatirinə bunu etməməli idilər. Qəzaya səbəbin texniki nasazlıq olduğunu hər vasitə ilə Konqres üzvləri qarşısında sübut etməyə çalışan ABŞ ekspertlərinin rəhbəri, polkovnik Daniyel Savedanın hərəkətləri də çoxlu sayda suallar ortaya çıxardı. Belə güman etmək olar ki, Savedaya öncədən qəzaya səbəbin texniki nasazlıq olduğunu söyləmək barədə sərt göstəriş verilib. Ola bilsin ki, ABŞ xüsusi xidmət orqanlarına qəzanın əsl səbəbinin xarici ölkə kəşfiyyatı tərəfindən həyata keçirilən diversiya olması məlum imiş. Amma bunu açıb-ağartmaq ABŞ xüsusi xidmət orqanlarına sərf etməyib. Çünki belə olduğu halda, onlar da öncədən terror aktı barədə xəbər tutmamaqda günahlandırılacaqdılar. Necə deyərlər, əsl həqiqətin üzə çıxması məşhur ABŞ kəşfiyyatının KQB qarşısında biabır olması, ondan aldığı ağır zərbə nokaut hesab ediləcəkdi.

Ziyaülhəqqin terror nəticəsində öldürülməsini ehtimal edən digər faktlar da var. Onlardan biri Pakistan Quru Qoşunları Baş Qərargah rəisinin müavini Mirzə Aslam Beqin Prezidentin təyyarəsinə minməkdən imtina edərək, başqa bir təyyarə ilə uçmağa üstünlük verməsi ilə əlaqədardır. O, bunu başqa işi olması ilə əlaqələndirib. Amma bu, inandırıcı görünmür. Yenə də çox ehtimal ki, Mirzə Aslam Beq baş verən hadisə ilə bağlı öncədən xəbərdar olub və ya terrorda dolayısilə iştirak edib. Belə bir şübhəyə əsas da var. Belə ki, Ziyaülhəqqin faciəli ölümündən sonra general Mirzə Aslam Beq onun yerinə baş qərargah rəisi təyin edildi... Bunun təsadüfi olmasını düşünmək isə sadəlövhlük olardı.

Ziyaülhəqqin tankın sınağında iştirak etməsi üçün dəridən-qabıqdan çıxan zirehli tank qüvvələri komandanı general Mahmud Durraninin bu işdə əlinin ola bilməsi və onun öncədən generala qarşı hansısa xarici kəşfiyyat orqanı ilə birlikdə hərəkət edib-etməməsi də araşdırılmadı.

Ziyaülhəqqin ölümündə xarici kəşfiyyatın əlinin olması barədə digər bir önəmli ehtimal da var. Bu da “Herkules” havaya qalxmazdan əvvəl heç bir səbəb olmadan ona manqo dolu qutuların yüklənməsi ilə bağlıdır. Guya qutudakı manqo yerli qubernatorun amerikalılara hədiyyəsi idi. Halbuki manqo Ravalpindi və ya İslamabadda daha ucuz idi.

Bununla əlaqədar manqonu amerikalılara hədiyyə edən qubernator da istintaqa cəlb edilmədi. Halbuki onun nəyə görə qəfildən amerikalılara manqo hədiyyə etməsi və onu birbaşa təyyarəyə yüklətməsi barədə istintaqa verəcəyi ifadə çox qaranlıq məsələnin üstünə işıq sala bilərdi. İlkin mərhələdə faciəyə səbəb olan əsas amilin məhz manqo qutularına qoyulan zəhərli qaz və ya arada yerləşdirilən manqoyabənzər partladıcı maddə olması ehtimalı üzərində dayanıldı. Amma bu məsələ sona kimi araşdırılmadı. Yeri gəlmişkən, bir maraqlı fakta da diqqəti cəlb etmək istəyirik. Ziyaülhəqqin ölümü ilə bağlı SSRİ mətbuatında gedən yazılarda faciəyə səbəbin birmənalı şəkildə manqo yqutuları olması və onların arasına partladıcı maddələr qoyulması ehtimalı vurğulanırdı. Ola bilsin ki, Ziyaülhəqqə qarşı hazırlanan sui-qəsdin əsl mahiyyəti barədə o vaxt SSRİ-nin mərkəzi mətbuatına nə isə sızdırılıbmış...

İstisna edilmir ki, faciədə SSRİ xüsusi xidmət orqanlarının əlinin ola bildiyindən ABŞ-ın xəbəri olub. Çünki, adətən, xarici ölkədə adi bir vətəndaşının belə, ölümünə ciddi yanaşan ABŞ öz generalının qəzada dünyasını dəyişməsinə olduqca biganə qaldı. ABŞ-ın məşhur Federal Təhqiqatlar Burosunun ( FTB) əməkdaşı hadisə yerinə yalnız 10 aydan sonra getmişdi. “Assoşieyted Press” agentliyinə verdiyi açıqlamada FTB rəhbəri Oliver Revel bunu özlərinin bu işə cəlb edilməsi ilə izah etmişdi. Onun bu açıqlamasından əsəbiləşən o dövrki ABŞ Dövlət katibi Corc Şults Revelə zəng edərək, ona burunu bu qaranlıq məsələyə soxmamağı tövsiyə etmişdi. Məsələyə münasibət bildirən ABŞ Nümayəndələr Palatasının üzvü Uilyan Hyuz isə: “Biz də bilmirik faciənin səbəbləri niyə yenidən təhqiq edilmədi? Bu məsələyə münasibətdə bizim hökumətimiz özünü dəhşətli dərəcədə anlaşılmaz apardı”, -demişdi.

Bütün bunlar isə Ziyaülhəqqin ölümünün arxasında kimlərin dayandığını ABŞ-ın yaxşı bildiyini və ölkənin imicinə xələl gətirməmək naminə bu barədə susmağa üstünlük verdiyini sübut edir. Son

Zaman.-2011.-4 noyabr.-S.11.