“Bakı hər zaman xatirələrimdə yaşayacaq”

Bizim xarici siyasətimizin təməli dialoq, tolerantlıq və oxşarlıqları ön plana çıxarmaqdır. Fərqlilikləri deyil, ortaq nöqtələri önə çıxarmaq lazımdır. Çünki fərqliliklər həmişə mübahisəyə və münaqişəyə səbəb olur. Braziliya kənardan gələn dəyərləri qəbul edir və onu öz rənginə boyayır. Xarici siyasətimizdə də daxili rəngarəngliyin hər çalarını nəzərə almağa çalışırıq.

ƏVVƏLİ ÖTƏN SAYIMIZDA

-Braziliya Prezidenti xanım Rusef BMT-dəki çıxışında Fələstin dövlətini 1967-ci il sərhədləri çərçivəsində tanıdıqlarını bildirdi. Ümumiyyətlə, məşhur “Ərəb baharı”na münasibətiniz?

- Bildiyiniz kimi, Braziliya BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvüdür. Biz istər orada, istərsə də başqa platformlarda həmişə bütün münaqişələrin, mübahisəli məsələlərin, dəyişikliklərin sülh yolu ilə, danışıqlar vasitəsilə həll edilməsini, gerçəkləşməsini istədiyimizi bildiririk. Müəyyən ölkələrin əleyhinə olan sanksiyalara veto qoyuruq. Məsələn, bu yaxınlarda Liviya əleyhinə sanksiyaları dəstəkləmədik. Ondan sonra Suriya əleyhinə sanksiyalara da dəstək vermədik. Çünki biz Suriyada hələ müzakirələrin davam etməsinin vacibliyinə inanırıq. Bu anlayış bizim siyasətimizin təməlini təşkil edir. Braziliya dünyada ikitərəfli və çoxtərəfli mübahisəli məsələlərdə ədalətli hakim rolunu oynamaq istəyir. Biz Braziliya olaraq, Hindistan, Cənubi Afrika Respublikası ilə birlikdə Suriyaya öz təmsilçilərimizi göndərdik. Məsələnin sülh yolu ilə həll edilməsi üçün bütün imkanlardan istifadə olunmasını istəyirik. Braziliyada çox böyük - 12 milyonluq müsəlman icması var. Məsələn, Braziliyada yaşayan livanlıların sayı Livanın özündə yaşayan livanlılardan çoxdur. Onlar bizim ölkəmizdə digər xalqlarla birlikdə mehriban, yaxşı münasibətlər daxilində yaşayırlar. Yenə də nəticə olaraq onu demək istəyirəm ki, biz ərəb dünyasındakı baş verən dəyişikliklərin sülh yolu ilə, danışıqlar yolu ilə gerçəkləşməsini arzu edirik.

- Bu yaxınlarda Braziliyada korrupsiya əleyhinə nümayiş oldu. Ölkənizdə nə baş verir?

- Bilirsiniz, korrupsiya dünyanın bəlasıdır. Bizdə də müstəmləkə dövründə əmələ gələn və davam edən bir anlayışdır. Ancaq hazırkı Prezidentimiz bu sahədə çox ciddi addımlar atıb. Ümid edirəm ki, belə nümayişlər nəticəsində seçkilərdə daha adil, daha doğru namizədlər ön plana çıxacaq.

- Dəyişən bir dünyada Braziliya xarici siyasətinin təməlini nə təşkil edir?

- Bizim xarici siyasətimizin təməli dialoq, tolerantlıq və oxşarlıqları ön plana çıxarmaqdır. Fərqlilikləri deyil, ortaq nöqtələri önə çıxarmaq lazımdır. Çünki fərqliliklər həmişə mübahisəyə və münaqişəyə səbəb olur. Braziliya kənardan gələn dəyərləri qəbul edir və onu öz rənginə boyayır. Xarici siyasətimizdə də daxili rəngarəngliyin hər çalarını nəzərə almağa çalışırıq. Məşhur Fransa inqilabının önə sürdüyü 3 ideya var: bərabərlik, azadlıq və qardaşlıq. Bərabərlik prinsipini sovet Rusiyası kommunizmlə gerçəkləşdirmək istədi, amma alınmadı. Sonra kapitalist sistemi azadlıq anlayışını həyata keçirmək istədi. Amma gördüyümüz kimi, Avropa indi böhran vəziyyətindədir. Geriyə qaldı qardaşlıq prinsipi. Biz Braziliya olaraq, onu gerçəkləşdirmək istəyirik. Bizim dünyaya mesajımız dialoq yolu ilə problemlərin həll edilməsidir. Ona görə də bütün qlobal məsələlərdə rol alaraq, onu dialoq yolu ilə həll etməyə çalışırıq. Dünyanın 20 ən böyük iqtisadiyyatına sahib olan ölkələrin qatıldığı G-20 zirvəsinə biz də qatılırıq. Ətraf mühitlə əlaqəli önəmli iclaslarda da iştirak edirik. Amma siyasi problemlərdə istədiyimiz səviyyədə rol ala bilmirik. BMT-nin daimi 5 üzvü var. Bu sistem dəyişməlidir. Biz də BMT qərarlarının qəbulunda aktiv iştirak etmək istəyirik. Yenə də təkrar edirəm ki, biz Liviyaya da, Suriyaya da müdaxilənin əleyhinəyik.

- Amma adıçəkilən ölkələrdə hökumətlər öz vətəndaşlarını məhv edirlər. Bunu necə qəbul edirsiniz?

- Əlbəttə, biz insanların öldürülməsini qətiyyən qəbul etmirik. Amma problemin həllini dialoqda, danışıqlarda görürük. Bizim tariximizdə də bəzi hadisələr olub. Bu hadisələr bizə bütün mübahisəli məsələlərin həllinin sülh yolu ilə olacağını öyrətdi. İstər Liviyada, istərsə də Suriyadakı nümayəndəmiz xüsusi görüşlərdə ölkələrin liderlərinə bildiriblər ki, məsum insanları öldürmək qəbuledilməzdir. Ancaq bütün bunlar yenə də o ölkələrə beynəlxalq müdaxilənin haqlılığını göstərmir.

- 2 il əvvəl İran məsələsində Türkiyə ilə birlikdə hərəkət etmişdiniz. Bu yaxınlarda Prezident Rusef Türkiyəni ziyarət etdi. İki sürətlə inkişaf edən dövlət kimi münasibətləriniz necədir?

-Bəli, iki il əvvəl biz Türkiyə ilə birlikdə İran əleyhinə sanksiyalara veto qoyduq. Orada da bizim əsas siyasətimiz İranı dəstəkləmək deyil, ola biləcək münaqişələrin qarşısını almaq və məsələni danışıqlar yolu ilə həll etməkdir. Sizin də dediyiniz kimi, bu yaxınlarda Prezidentimiz Türkiyəni ziyarət etdi. Bu ziyarətlə birlikdə iki ölkə arasındakı strateji əməkdaşlıq daha da genişlənir. Türkiyə də sürətlə inkişaf edir. Eyni zamanda Yaxın Şərq regionunun ən fəal aktyoru kimi Türkiyənin mübahisəli məsələlərdəki mövqeyi bizim üçün çox vacibdir.

- İki ölkə arasındakı turist gediş-gəlişini artırmaq üçün nə etmək olar?

- Sizdən əvvəl bu suala diplomatik olaraq necə cavab verəcəyimi köməkçimlə danışırdım. Bura gəlmək üçün braziliyalılar viza almalıdırlar. Amma sizin bizim ölkəmizdə nümayəndəliyiniz yoxdur. Əvvəllər gələn turistlərə aeroportlarda viza verilirdi. O dövrdə də çoxlu narazılıq var idi. Çox bəsit səbəblərə görə insanlar aeroportda saxlanılırdı, hətta geri göndərilirdi. İndi isə vəziyyət daha da pisdir. Çünki artıq aeroportda viza verilmir. Əsasnaməyə görə, bir Braziliya vətəndaşı bura gəlmək üçün Argentinanın paytaxtı Buenos-Ayresə getməlidir ki, orada yerləşən Azərbaycan səfirliyindən viza ala bilsin. Bunun necə çətin bir proses olduğunu təsəvvür edin. Amma bu yolla da gəlmək istəyənlər gələ bilmirlər. Mən səfir olaraq bu sualın cavabını bilmirəm: Braziliya vətəndaşları Azərbaycana necə gələ bilərlər? Azərbaycandan da Braziliyaya gedənlər olur. Adətən, beynəlxalq konfranslara, yarışlara, festivallara gedirlər. Turist kimi gedənlər də olur. Getmək istəyənlər üçün qadağalar yoxdur. İstəyən hər bir Azərbaycan vətəndaşı bizə müraciət edərək, viza alıb, Braziliyaya gedə bilər. Amma bir daha vurğulamaq istəyirəm ki, Azərbaycandakı Braziliya səfirliyi üçün braziliyalı turistlərin bura gələ bilməməsi rişxəndli, qıcıqlayıcı, əsəbi bir vəziyyətdir. San-Paolodan İstanbula birbaşa uçuş var. Siz İstanbulda minlərlə braziliyalı turist görə bilərsiniz. İstanbula kimi gələnlər, yəqin ki, bura da gəlmək istəyərlər. Mənə müraciət edirlər ki, Azərbaycana gəlmək üçün nə etməliyik? Mən də deyirəm ki, bilmirəm. Həqiqətən də acınacaqlı vəziyyətdir.

- Müasir dünyada diplomatların rolu siyasi sahədə çoxdur, yoxsa iqtisadi? Müasir texnologiyaların sizin işinizə təsiri necə olur?

- Diplomatın müəyyən missiyası var: olduğu ölkədə baş verən hadisələri qiymətləndirmək, öz ölkəsinə bildirmək, öz ölkəsini olduğu ölkədə təmsil etmək, danışıqlar aparmaq, viza vermək və s. Amma dünyanın inkişaf etməsi ilə birlikdə səfirin vəzifələri də genişlənir, çətinləşir. İndi diplomat baş verən bütün hadisələri ən qısa vaxt ərzində dəyərləndirməli, mərkəzə bildirməli və ölkəsinin siyasətinin prioritetlərini müəyyənləşdirməkdə əsas rol oynamalıdır. Bəzilərinə görə, texnologiyaların inkişafı diplomatların rolunu azaldır. Ancaq mən elə düşünmürəm. Əksinə, informasiya texnologiyalarının inkişafı bizim işimizi və məsuliyyətimizi daha da artırır. Diplomatın mühakimə qabiliyyəti çox önəm daşıyır. Bu qədər məlumat bolluğundan doğrunu və lazım olanı müəyyən etmək üçün mühakimə qabiliyyəti çox önəmlidir.

- Bakı haqqında təəssüratlarınız?

-Bakı, həqiqətən də, gözəl şəhərdir. Bura diplomatlar üçün “cənnət” deyə biləcəyim bir yerdir. Həm coğrafi olaraq, həm də siyasi olaraq önəmli bölgədə yerləşmisiniz. Xəzər dənizinin sahili, bulvar, sahilboyu parklar çox gözəldir. Demək olar ki, hər gün burada baş verən dəyişikliyi görürük. Mənim yoldaşım da, mən də Bakını çox sevirik. Təəssüf ki, bu ilin sonunda ölkənizi tərk edəcəyəm. Bura hər zaman mənim xatirələrimdə yaşayacaq.

ANAR QARAXANÇALLI,

ZAMAN GÜNEL ABBASOVA

Zaman.-2011.-27-28 oktyabr.-S.14.