Vüsalə Məmmədzadə: “Üzləşdiyimiz əsas problem maliyyə çətinliyidir”

Son dövrlərdə Azərbaycan diasporu fəaliyyət göstərdiyi ölkələrdə daha aktiv və təsiredici qüvvəyə çevrilməkdədir. Azərbaycan diaspor təşkilatlarının güclənməsində gənclər aparıcı rola malikdirlər. Müsahibim 2003-cü ildə Parisdə yaradılmış ilk tələbə təşkilatı olan Azərbaycan-Fransa Gənclik Assosiasiyasının (AFAJ) sədri Vüsalə Məmmədzadədir..

- Özünüz haqqında qısa məlumat verə bilərsinizmi?

- Bakının Mərdəkan qəsəbəsində doğulmuşam. Ali təhsilimi Azərbaycan Dillər Universitetinin fransız dili Tərcümə fakültəsində aldıqdan sonra təhsilimi davam etdirmək məqsədi ilə Fransaya gəlmişəm. “Paris 8” Universitetində Siyasi Elmlər sahəsi üzrə bakalavr və magistr dərəcəsi almışam. Hazırda elmi araşdırma ilə məşğulam.

- Vüsalə xanım, necə oldu ki, diaspor fəaliyyətinə başladınız?

- On il bundan öncə Parisdə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayı, imkanları indikindən çox fərqli idi. Sayı 20-ni keçməyən o tələbələr kiçik qruplar şəklində yığışaraq boş vaxtlarını pərakəndə dəyərləndirirdilər. Hər kəsin bir arada toplanması, birlik olması zərurətindən bir təşkilatın yaradılması ehtiyacı duyulurdu. Beləcə, Azərbaycan-Fransa Gənclik Assosiasiyası yaradıldı. Təşkilatın qarşısına qoyduğu əsas məqsəd nəinki mədəniyyətimizi, eləcə də tariximizi, uğurlarımızı, hətta problemlərimizi çatdırmaqla yanaşı, Azərbaycan-Fransa arasında dostluq əlaqələrini möhkəmlənməsinə, iqtisadi, elmi və mədəni münasibətlərin inkişafına dəstək verməkdir. Təşkilatımız Parisdə, eləcə də Fransanın müxtəlif şəhərlərində fərqli mövzularda tədbirlər həyata keçirmişdir. Bu il Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin və Azərbaycan Respublikasının Fransadakı Səfirliyinin dəstəyi ilə Elman Rəfiyevin rəhbərliyi altında Pantomima teatrının “Xocalı” adlı tamaşasının Parisdə nümayiş etdirilməsinə nail olduq. Bu ilin aprel ayında Parisdə Sorbon Universitetinin amfiteatrında azərbaycanlı gənc pianoçu Səidə Zülfüqarovanın ideyası və layihəsi ilə “Əli və Nino” əsəri əsasında hazırlanmış musiqili tamaşada rəqs qrupumuz xalqımıza məxsus toy adətlərimizdən bir neçə səhnə göstərmiş və milli rəqslərimizi ifa etmişlər. Bizim təşkilat təkcə tədbirlərlə kifayətlənmir, həmçinin fransız oxucusuna Azərbaycanı, Azərbaycan oxucusuna Fransanı tanıtmaq məqsədilə iki dildə “Körpü” adlı jurnalın nəşrinə başlamışıq və 2 sayını çapdan çıxarmışıq.

- Erməni diasporunun Fransadakı fəaliyyəti barədə nə deyə bilərsiniz?

- Azərbaycan diasporu ilə müqayisədə ermənilərin Avropa ölkələrində çox güclü diasporları mövcuddur. Məlumdur ki, Fransa, erməni diasporunun Avropada baş qərargahı hesab edilir. Fransanın Paris, Lyon, Marsel, Nitsa və digər böyük şəhərlərində qeydiyyatdan keçmiş erməni təşkilatları müxtəlif sahələrdə - mədəni, elmi, tibbi, hüquqi, dini və s. istiqamətlərdə fəaliyyət göstərir. Bu təşkilatlar arasında ən qədimi 1890-cı ildə yaradılmış Erməni Sosial Yardım Təşkilatıdır. Nisbətən daha böyük imkanlara sahib olub, daha çox aktivlik göstərən təşkilatlar arasında Ümumerməni Xeyriyyə İttifaqının adını çəkmək olar. Fransanın ən böyük şəhərlərində fəaliyyət bölümü olan bu təşkilatın nəzdində orta və həftəsonu məktəbləri fəaliyyət göstərir, tələbələrə təqaüd ayrılır, gənclərin dünyanın bir neçə böyük şəhərlərində yay stajı keçmələri maliyyələşdirilir, sərgi, konsert və s. tədbirlər təşkil edilir. Təşkilatın ən böyük uğurları sırasına 40 mindən çox kitab, 50 min tarixi və fotosənədi oxucuların istifadəsinə vermiş erməni kitabxanası və 80-ə yaxın tələbəni yerləşdirmə imkanı olan tələbə yataqxanası daxildir. Siyasi məqsədlərə xidmət isə bütün təşkilatların bir növ “borcudur”. 500 min erməninin yaşadığı bu ölkədə diaspor nümayəndələri elə mövqe tutublar ki, Fransa hökumətinə və parlamentinə təsir etmək iqtidarındadır.

- Erməni diasporu 2015 qondarma erməni soyqırımının 100 illiyinə hazırlaşır. Bu mövzuda Fransadakı ermənilərin hər hansı bir fəaliyyəti müşahidə olunurmu ?

- Sirr deyil ki, dünya erməniləri qondarma erməni soyqırımının 100 illiyinə hazırlaşır və bunu əksər ölkələrin parlamentində tanıtmaq üçün hərəkətə keçiblər. Bu barədə qərarlar qəbul etdirilir, məsələyə dair aktivlik göstərirlər. Bildiyiniz kimi, Fransa 2001-ci ildə ermənilərin soyqırımı iddialarını dövlət səviyyəsində tanıyıb. Fransadakı ermənilərin hal-hazırda əsas məqsədi 1915-ci il hadisələri ilə əlaqədar erməni iddialarının inkarını cinayət sayan qanun layihəsini qəbul etdirməkdir. Xatırlayırsınızsa, Fransa Milli Məclisində və Senatda qəbul edilmiş sözügedən qanun layihəsi Fransa Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən ləğv edilmişdi. Məhz erməni diasporunun səyi və təsiri ilə yeni seçilmiş sosialist prezident F. Olland yenidən məsələyə baxılacağını bildirmişdir.

- Fransa ictimaiyyəti işğal olunmuş Azərbaycan torpaqları haqqında lazımi qədər məlumatlıdırmı?

- Xaricdə yaşayan ermənilər həmişə Ermənistanla bağlı olub, geniş imkanlarından istifadə edərək, Dağlıq Qarabağ münaqişəsində Ermənistanın xeyrinə təbliğat aparıb, ictimai fikri Azərbaycanın əleyhinə yönəldib. Onlar azərbaycanlılara və türklərə qarşı törətdikləri soyqırımı və terror haqqında həqiqətləri gizlətməyə, dünya ictimaiyyətinin diqqətini Azərbaycan torpaqlarının işğalı faktından yayındırmağa çalışırlar. Vaxtaşırı Fransadakı Səfirliyimizin təşəbbüsü ilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi mövzusunda açıq konfrans və debatlar təşkil edilir. Tələbələr də imkan daxilində istər Azərbaycan, istərsə də Ermənistan tərəfindən təşkil edilən bu tip konfranslarda fəal iştirak etməyə çalışırlar. Mübarizəmiz eləcə də internet səhifələrində, forumlarda davam edir. Çox təəssüf ki, fransız dilində Azərbaycan həqiqətləri ilə bağlı yetəri qədər dolğun sənəd və məlumatlar yoxdur və bunları hazırlamaq biz gənclərin boynuna düşür.

- Türkiyə diasporu ilə əməkdaşlığınız hansı səviyyədədir?

- Fransada fəaliyyət göstərən Azərbaycan və türk diasporları hər zaman həmrəy olmuşlar və əməkdaşlıq sahəsində səylərini birləşdirməyə çalışmışlar. Buna misal olaraq, türklərin qondarma soyqırımına qarşı Senat qarşısına yürüş edərkən azərbaycanlıların onlara qoşulmasını və eləcə də bu ilin sentyabr, noyabr aylarında Dünya Azərbaycanlı Gənclər Birliyinin təşəbbüs və dəstəyi, AFAJ və Parisdə Azərbaycan Evinin yerli təşkilatçılığı ilə Parisdəki Ermənistan səfirliyi qarşısında Ermənistan hökumətinin Azərbaycana qarşı yürütdüyü işğalçı siyasətinə və prezident Sarkisyanın Fransaya rəsmi səfərinə etiraz olaraq keçirilmiş aksiyalarda Fransa və Almaniya Türk Federasiyalarının dəstəyini göstərmək olar.

- Bir diaspor təşkilatı olaraq hansı çətinliklərlə üz-üzə qalırsınız?

- Fransadakı Azərbaycan diaspor təşkilatlarının fəaliyyətində üzləşdikləri əsas problem maliyyə çətinlikləridir. Bundan əlavə, ölkəmizin zəngin tarixi-mədəni irsinin simvolu olan milli atribut, suvenirlər (gəlinciklər, musiqi alətləri və xalçalar), milli musiqi disklərinin, milli geyimlərin olmaması, məlumat xarakterli materialların çatışmazlığı da görülən tədbir və reallaşdırılan layihələrin ən yüksək səviyyədə alınmasına əngəl törədir. Daha bir çətinliyimiz isə görüşlər üçün geniş məkanın tapılmamasıdır. İştirakçıların sayı 25-i keçdikdə kiçik tələbə mənzillərimiz yararsız olur. Bu məsələdə, xüsusi olaraq, Azərbaycanın YUNESKO yanında daimi nümayəndəsi, səfir Eleonora Hüseynovaya təşəkkürümü bildirirəm. Eleonora xanım dəfələrlə daimi nümayəndəlikdə gənclərimizə yer ayırmışdır. Təşkilatımızın fəaliyyətinə ən böyük və əsas dəstək Azərbaycanın Fransadakı Səfirliyi tərəfindən göstərilir.

- Fransada yaşayan, təhsil alan, işləyən azərbaycanlılar barədə nə deyə bilərsiniz?

- Fransada yaşayıb, Azərbaycanın təbliğatında yaxından iştirak etmiş şəxslər arasında Aytən Muradova (“Ulduz”- Azərbaycan Fransa Mədəniyyət Assosiasiyasının sədri), Mirvari Fətəliyeva (Paris Azərbaycan Evinin sədri), Mustafa Alıncanın (Strasburq Azərbaycan Evinin sədri) xidmətlərini xüsusi vurğulamaq istərdim. Fransada təhsil alan Azərbaycanlı Tələbələr Assosiasiyasi, Strasburqda Azərbaycanlı Gənclər Təşkilatı, Tuluzada Fransa Azərbaycan Assosiasiyası, “Buta”-Bezanson, Azərbaycan Fransa Dostluq Assosiasiyası kimi bir neçə gənclər təşkilatları Fransada fəal bir şəkildə Azərbaycan həqiqətlərini təbliğ edirlər.

- İki dövlət arasında dostluq əlaqələri hansı səviyyədədir?

- Mən son illər humanitar sahədəki çoxsəmərəli və geniş əlaqələrdən, eləcə də Heydər Əliyev Fondunun və Fransadakı Səfirliyimizin əməyindən xüsusi danışmaq istərdim. Son illər Fransanın universitetlərində Azərbaycan dili və tarixi fakültələri açılır, yüzlərlə Azərbaycan tələbəsi Fransanın ali məktəblərində təhsil alır. Ötən il Bakıda yeni fransız məktəbinin tikintisi başlanıb. Bu il Bakıda “Fransa inciləri” adlı sərgi keçirilmişdir, Luvr və Orse muzeylərini, Versal Sarayını və digər mədəniyyət ocaqlarını bəzəyən yüzlərcə eksponat sərgilənmişdir. Azərbaycan dövləti Luvr muzeyinin İslam incəsənəti departamentinin yaradılmasında iştirak etmişdir. Heydər Əliyev Fondu Luvr, Versal Sarayı, Strasburq Kafedral Kilsəsi, digər tarixi abidələrin bərpasına kömək etmişdir. Son illər ərzində Azərbaycanın və Fransanın bir neçə şəhəri arasında qardaşlaşma haqqında saziş imzalanıb. Fransanın müxtəlif bölgələrində Azərbaycanın mədəniyyətini tanıdan Azərbaycan günləri keçirilir. Bu ilin sentyabr ayında Parisdə Azərbaycanın ilk mədəniyyət mərkəzinin binası təntənəli şəkildə açılıb.

- Diaspor fəaliyyətinizin daha da genişlənməsi üçün hansı işlər görülür və ya görülməsi planlaşdırılır?

- 2013-cü ildə təşkilatın yeni saytı istifadəyə veriləcək və “Körpü” jurnalının növbəti sayı saytda interaktiv yerləşdiriləcək. Parisdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan Evi və “Ulduz” təşkilatı ilə əməkdaşlıq nəzərdə tutulub. Hazırda “Azərbaycan” bədii filminin fransız dilinə tərcüməsi üzərində işləyirik. Yuxarıda danışdığım Pantomima teatrının iştirakı ilə layihə müəllifi olduğumuz “Xocalı “ tamaşasının Avropa turnesini təşkil etməyi düşünürük. Bu işdə İsveçrə Azərbaycanın Dostları Dərnəyi ilə əməkdaşlıq edirik. Universitetlərdə Azərbaycan guşələrini təşkil etmək, təqdimatlar keçirmək, musiqi festivallarında çıxış etmək, yerli təşkilatlarla görüşlər və s. mədəni tədbirlər 2013-cü il planlarımıza daxildir.

BƏYLƏR MƏCIDOV,

Zaman.-2012.-18 dekabr.-S.7.