Payız günəşi, kitab karvanı və sevincə bələnən günlər (3)

SƏMƏD MƏLİKZADƏ,

Məni sevindirən kitab - “Şirvan şəhəri” Kitab karvanı bizi təkçə məktəblilərlə görüşdürmür, eyni zamanda bu səfərlər zamanı şəhər və rayonların tarixi, mədəni abidələri, oralarda aparılan quruculuq işləri, maraqlı və xeyirxah insanları ilə də tanış olmağa çalışırıq. Şirvanda olarkən də şəhərin keçmişi və şəhərətrafı abidələri barədə məlumat almaq istədim.

Bu məqsədlə şəhər Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin rəisi Əziz Abbasova müraciət etdim. Əziz müəllim bildirdi ki, axşam sizi şəhərimizin tarixini araşdıran Eldar Qəmərli ilə tanış edəcəyəm, mənə elə gəlir ki, onunla söhbətiniz daha maraqlı olacaq. Şam yeməyindən sonra deyilən görüş baş tutdu, ancaq müəyyən səbəbə görə çox qısa. Ayrılanda Eldar müəllim bir kitab verdi və dedi ki, vaxtınız olsa oxuyun, Şirvan şəhərinin və ətraf ərazilərin tarixi haqqında çox suallara cavab tapa biləcəksiniz. Əlavə suallarınıza telefon vasitəsilə cavab verə bilərəm.

Elə o axşam oteldə “Şirvan şəhəri” kitabının xeyli hissəsini oxudum. Oxuduqca da maraq məni çəkdi və Eldar müəllimin dediyi sözləri xatırladım.

Öncə Eldar Qəmərlinin özü barədə. O, Şirvanlıdır. Əli Bayramlı (indiki Şirvan) şəhərindəki 2 saylı məktəbdə təhsil alıb və iki il sovxozda fəhləlik edib. Gənclik illərində Şirvan şəhəri və onun ətraf ərazilərində rast gəldiyi yerüstü və yeraltı abidələr, müxtəlif qazıntılar zamanı üzə çıxanlar onu doğma torpağın tarixini öyrənməyə sövq edib. Bakı Dövlət Universitetini bitirdikdən sonra Salyan şəhərində işlədiyi illərdə daha çox ədəbi yaradıcılıqla məşğul olsa da, Şirvanın tarixini araşdırmaq istəyi onu rahat buraxmayıb. 1981-1984-cü illərdə Tümen vilayətinin Surqut və Tver vilayətinin Udomlya şəhərlərində işləyib. Sonra yenidən Şirvan şəhərinə qayıdıb. 1987-ci ildən şəhər Mədəniyyət və Turizm Şöbəsində inspektor işləyib və eyni zamanda ürəyində yaşatdığı köhnə istəyi reallaşdırmaq üçün araşdırmalar aparıb. Hazırda həmin şöbədə məsləhətçidir. Onu da əlavə edək ki, Eldar Qəmərli gözəl qələm sahibidir. Lirik və satirik şeirləri, novellaları və povestləri var. “Evləri köndələn yar” və “Ağacdələn” adlı kitabları işıq üzü görüb. Üç cilddən ibarət olacaq “Şirvan şəhəri” kitabı tarix-diyarşünaslıq oçerklərindən və mövzu ilə bağlı əlavə yazılardan ibarətdir. Birinci cild Şirvan şəhərinin ən qədim zamanlarından ötən əsrin iyirminci ilinə qədərki dövrü əhatə edir. 212 səhifəlik kitab 2012-ci ildə “Müəllim” nəşriyyatı tərəfindən, cəmi 300 nüsxə çap edilib. Kitab tarixi mənbələrlə yanaşı, daha çox araşdırmalara və məntiqli fikirlərin nəticələrinə əsaslanaraq elmi-publisistik üslubda yazılıb. Amma əsər təkcə Şirvan şəhərinin və ətraf ərazilərinin keçmişinə deyil, eyni zamanda müəllifin qeyd etdiyi kimi, bərbad vəziyyətdə olan tarix elmimizdə bir çox qaranlıq mətləblərə işıq salır. Üç fəsil və əlavələrdən ibarət olan əsər həm tarixçilər, həm də doğma yurdun keçmişini “vərəqləməyə” çalışan hər kəs üçün maraqlı ola bilər. Bu məqalə təəssürat yazısı olduğundan “Şirvan şəhəri” kitabı haqqında geniş söhbət aça bilmirik. Lakin deyə bilərik ki, bu əsərdə Şirvan şəhəri və onun ətraf ərazilərində çoxsaylı abidələr haqqında zəngin məlumatlar var. Eyni zamanda bu kitab itib-batmaqda olan və torpaq altında yatan zəngin mədəni təbəqənin üzə çıxarılması istiqamətində böyük xidmət işidir. Kürovdağ mağaraları, qədim insan məskəni Vağam mağarası və burada yaşamış əslən dağlıq şirvandan olan şair-filosof, məşhur səyyah Baba Kuhi, “Çılpaqlı” yaşayış massivindəki nekropol, Şirvan şəhəri yaxınlığında aşkar edilmiş, lakin hələ də geniş tədqiq edilməmiş orta əsr şəhəri, bu yerlərdən ötüb keçən karvan yolları, rus generalı Zubov, Şirvanda ilk neft kəşfiyyatının aparılması, Hacı Ağa Qasım, Hacıqabul gölünün dünəni və bugünü, ilk sənaye müəssisəsi, ermənilərin Şirvan şəhərinin, belə demək olarsa, özülü olan Ərəbşahverdi kəndinə hücumu, Kür çayı, Şirvan şəhərinin toponimləri və sair bölmələr kitabın daha maraqla oxunan hissələridir. Biz kitaba qiymət vermək, müəllifə tərif söyləmək fikrində deyilik. Bu fikirdəyik ki, Eldar müəllimin buna ehtiyacı da yoxdur. Amma bir soydaş və oxucu kimi “Şirvan şəhəri” kitabının ilk cildinin bizi xeyli sevindirdiyini söyləməyi və müəllifə minnətdarlıq etməyi özümüzə borc bildik.

Hacıqabulda şeir, sənət bayramı

Respublikamızın ən gənc rayonlarından olan Hacıqabulda kitab bayramı gözəl və müsir bir ünvanda- rayon İcra Hakimiyyətinin binası qarşısındakı parkda keçirildi. Məlumat üçün deyək ki, rayonun mərkəzi Hacıqabul şəhərinin tarixi IX əsrdən başlanır. Böyük İpək Yolu da vaxtilə buradan keçib. Hacıqabul 1939-1959-cu illərdə də ayrıca rayon olub. 1959-cu ildə rayon ləğv olunaraq Qazı- məmməd kimi Şirvan (keçmiş Əli Bayramlı) səhərinin tərkibinə daxil edilib.1990-ci ilin aprelində Hacıqabula yenidən rayon statusu verilib.

Tədbir keçirilən ərazidə hər şey müstəqillik illərinin yadigarıdır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi, onun adını daşıyan Mərkəz, uşaq əyləncə və idman mərkəzləri son dərəcə zövqlə qurulub. Yaşıllıqlara qərq olmuş meydanda nümunəvi səliqə və təmizlik var.

Yaxınlıqdakı məktəbdə dərslər başa çatan kimi uşaqlar bu meydana toplandılar. Məktəblilər tədbirin başlanmasını gözləmədən stolların üzərinə düzülən, stendlərə qoyulan kitablara, qəzet və jurnallara maraqla baxdılar. F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının əməkdaşları- direktor müavini Zahirə Dadaşova, kiçik yaş qrupları üzrə xidmət şöbəsinin müdiri Almas Əşrəfova, kitabxananın gənc əməkdaşları Könül Niftiyeva və Aynur Musayeva yeni kitablar haqqında uşaqlara məlumat verdilər. Stendlərin qarşısında bir dəstə məktəbli müəllimlərinin başına toplaşmışdılar. Şəhər 8 saylı məktəbin müəlliməsi Hicran İsayeva əlindəki “Tumurcuq” qəzetinin noyabr sayındakı yazılar barədə uşaqlara məlumat verirdi. Özümüzü təqdim etdikdən sonra müəllimənin qəzetimiz barədə ürək sözlərini dinlədik. Hicran müəllimə dedi:

- Neçə ildir ki, qəzetinizin oxucusuyam. “Tumurcuq” məktəblilər üçün nəzərdə tutulsa da, onun hər bir sayında müəllimlərin, valideynlərin, ümumiyyətlə vətənini sevən insanların oxuması üçün yazılar verilir. Bu qəzetdə verilən çox yazılara başqa qəzet və jurnallarda rast gəlmək olmur. Bir də qəzetin hər sayında məktəblilərin ilk qələm təcrübələri, şeir və hekayələri dərc olunur. Bundan əlavə, yaxşı oxuyan şagirdlər, təcrübəli müəllimlərin iş təcrübəsi barədə mütəmadi məqalələr verilir. Buna görə də “Tumurcuq”un hər bir oxucusu qəzeti sevir və yeni sayını səbirsizliklə gözləyir. Səyyar kitab sərgisinə ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi önünə gül dəstələri qoyulması ilə başlandı.

Hacıqabul Rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin müdiri Elnur Əmiraslanov kitab bayramına gəlmiş qonaqları və iştirakçıları salamladı. O, bildirdi ki, rayonumuzun ərazisində xeyli tarixi memarlıq abidələri var. Məsələn, Qubalı Baloğlan kəndində XIII – XIV əsrlərə aid Hüseyn Xanəgahı adlı pir–ziyarətgah, qala divarları, minarəli məscid, karvansara, müxtəlif əsrlərə aid yaşayış binaları, məqbərələr, Udulu kəndində orta əsrlərdə müdafiə məqsədilə inşa olunmuş Güngörməz qülləsi, Hacıqabul gölünün sahilində XV əsrdə tikilmiş karvansara bu cür abidələrdir.

Hacıqabul Rayon Mədəniyyət Şöbəsi 1990-cı ildən fəaliyyətə başlayıb, 2006-cı ildən rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsi kimi fəaliyyət göstərir. Şöbənin tabeliyində 20 klub müəssisəsi, o cümlədən, 1 rayon, 7 kənd mədəniyyət evi, 2 şəhər, 10 kənd klubu, Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi üzrə 27 dövlət kitabxanası, yeddillik şəhər Uşaq Musiqi Məktəbi var.

Ümid edirik ki, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi və F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının təşkilatçılığı ilə keçirilən səyyar kitab sərgisi uğurla keçəcək, məktəblilərin kitaba marağının artmasına kömək edəcək və hədiyyə məqsədilə veriləcək kitablar uşaqlar tərəfindən maraqla oxunacaq.

F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının direktoru Şəhla xanım, şair Qəşəm İsabəyli, yazıçı Gülzar nənə (İbrahimova), “Tumurcuq” qəzetinin redaktoru Səməd Məlikzadə, şair Ələmdar Quluzadə və başqalarının çıxışından sonra məktəblilər mahnı oxudular, rəqs etdilər. Şair Qəşəm İsabəyli çıxışında bildirdi ki, mənim fikrimcə, bu gözəl ünvanda müasir kitabxana binası inşa edilsə, uşaq və yeniyetmələr üçün çox gərəkli olar.

Sonda kitabxana işçiləri hazırladıqları suallar əsasında məktəblilər arasında “Bilmək istəyirəm ki,...” adlı viktorina keçirdilər. Viktorina qaliblərinə hədiyyələr verildi.

Günortadan sonra qonaqlar Heydər Əliyev Mərkəzi ilə tanış oldular. Mərkəzdəki ekspozisiyalar tamaşaçılarda xoş təəssürat yaratdı. Onu da əlavə edək ki, burada yalnız Heydər Əliyevin həyatı və irsi təbliğ olunmur, eyni zamanda müxtəlif sahələrə aid müzakirələr aparılır və sənət dərnəkləri fəaliyyət göstərir(ardı var).

Zaman.-2013.-15 noyabr.-S.7.