Oqtay Mirqasımov: “Həyatda uğur qazanmaq iradə və əzmdən doğur”

Məşhur rejissor Sergey Eyzenşteynin belə bir sözü var: “Kimisinə rejissor olmaq üçün iki, kimisinə isə 200 il vaxt lazım olur”.

Bu ifadəni əbəs yerə işlətmədim. Müsahibim tanınmış kinorejissor, ssenarist, prodüser onlarla nüfuzlu yerli və beynəlxalq mükafatın sahibi Oqtay Mirqasımovdur. Onun haqqında çox eşitmişik - yaxşı kinorejissor, yaxşı ssenarist, yaxşı prodüser, ən əsası yaxşı insan! Oqtay Mirqasımov 1943-cü ildə Bakıda dünyaya göz açıb. Rejissor, tanınmış tibb elmləri doktoru Mirəsədulla Mirqasımovun oğlu, aktrisa Ayan Mirqasımovanın atasıdır. Bir neçə sənədli və onlarla bədii filmin, o cümlədən “Ovsunçu”, “Məğlubedilməzlər”in quruluşçu rejissoru və ssenari müəllifidir. Bir çox filmlərdə özü də rol alıb. Filmləri ümumittifaq festivallarında da mükafat alıb. Azərbaycanın Xalq artistidir.

Faİq Kərİmoğlu

- Oqtay müəllim, özünüzü bizim oxucularımıza necə təqdim edərdiniz?

- Sizin qəzetə, özümə, böyüyümə, kiçiyimə, nəvəmə, ailəmə, hamıya eyni cür təqdim edərdim - mən həmişə özümü ideal bir nümunəyə yaxın olan insana çevirmək istəyən bir bəndəyəm.

- İndiyə qədər özünüzün hansı işini, necə deyərlər, “5” ilə qiymətləndirirsiniz? Sizcə, ən mükəmməl işiniz hansıdır?

- Əslində çox bəsit və standart bir deyim var: “Sənətkarın əsərləri sanki onun övladlarıdır”. İnanın mənə, sənətkar valideyndi və bütün əsərlərini sevir. Bəzən olur ki, bir ailənin hansısa övladı daha gözəldi, amma biri uğursuzdu, bacarıqsız, istedadsız bir övladdır. Ancaq valideyn hər bir övladına mərhəmətlə yanaşır. Rejissorun da əsərlərinə münasibəti bu cürdür.

Vaxt keçir və istənilən sənətkar yaratdığı əsərlərinə tənqidi mövqedən yanaşa bilir. Fikirləşirəm ki, ən uğurlu işim hal-hazırda nümayişə hazırladığım filmim olacaq. Bu daha əzizdi. Çox böyük istirablardan keçərək bu yeni filmi ərsəyə gətirə bilmişəm. Böyük əziyyətlər kiçicik mükafatlar təqdim edir insana. Bu mənim üçün vacib və mühüm bir şeydi.

- Gənc rejissorların işini necə qiymətləndirirsiniz? Sizcə, onların potensialı nə yerdədir?

- Mən, ümumiyyətlə, sənətkarları nəsillərə bölmürəm. Bölmək də olmaz. Bu, absurd səslənir. İnsanları müşahidə eləmək, onlara diqqətlə baxmaq, nəzər salmaq, onların müxtəlifliyini dərk etmək mürəkkəb prossesdir. Bu peşənin, bəlkə də, ən müsbət keyfiyyətidir ki, insanları görürsən və onların müxtəlifliyindən qidalanıb təkan alırsan və ideya irəli sürərək, film ərsəyə gətirirsən. İnsanlar çox müxtəlifdir. Onların arasında çox alicənab və savadlı, maariflənmiş, əxlaq sistemini düz seçən insanlarla yanaşı, zəif və daha zəif olanlar da var. Bəlkə də onlar olmasa, dramaturgiya olmaz, teatr və kino təşəkkül tapmazdı. Ziddiyyət olmasa, maraqlı bir hekayə də söyləmək olmaz. Əgər adını çəkdiklərimiz olmasaydı, həyat tamamilə duzsuz olardı. Film çəkmək üçün insanların ziddiyyətinə hava və su kimi ehtiyac var. Bəzən həyatda da elə olur ki, iki müsbət insan qarşı-qarşıya durur. Halbuki belə vəziyyətləri kinoda canlandırmaq çox çətin vəziyyətlər yaradır. Sənətkarın yaradıcılığına gələndə isə, nəzər salsaq görərik ki, hər bir nəslin güclüsü və zəifi, istedadlısı və heç bir istedad sahibi olmayanı da var. Əgər biz dünya kino tarixinə nəzər salsaq, asanlıqla bunu onlarda da görə bilərik. Sözün əsl mənasında, kim ki, əzm, iradə nümayiş etdirərək işləsə, o da tarix yazacaq.

- Rejissor olmaq üçün nə tələb olunur? Peşəkar rejissor olmaq üçün keyfiyyətlər hansılardı?

- Sadalanacaq çox keyfiyyətlər var. “Rejissorun riskli, qorxmaz, iradəli olması əsas şərtdir” desək yanılmarıq. Sözün yaxşı mənasında, bu tip yaradıcı insanların fantastik dərəcədə səhhəti sağlam olmalıdır. O kiminsə baxışı ilə dünyaya baxmamalı, ancaq öz baxış nöqtəsini seçməli və o baxış nöqtəsindən dünyaya baxmalıdır. Peşəkar rejissor insanı, həqiqətən, sevməli, fədakar, öz əsəri uğrunda mübarizəyə hazır, dözümlü olmalıdır. Təsadüfi deyil ki, ədəbiyyat, coğrafiya, fizika barədə bilikləri dərin olmalıdır. Zənnimcə, özündə peşəkarlığı hiss edən rejissor musiqidən, təsviri sənətdən agah olan biri olmalı, fədakar, özünü əsəri uğrunda mübarizəyə hazır hiss etməlidir. Bildiyiniz kimi hər bir fərdin proritet deyilən maraqları var. Kimisi ədəbiyyatçı, kimisi ritmik rejissordu. Buradan da yanılmadan belə qənaətə gəlmək olar ki, rejissorun hansısa bir yönümdə olması onun kino dilini müəyyənləşdirir.

- Kiçicik kinoşirkətiniz haqqında nə deyə bilərsiniz. İl ərzində nə qədər istehsalınız olur?

- Kiçicik film şirkətim hər il Azərbaycanda istehsal olunan filmlərə öz köməkliyini göstərir. Əlimdən gələn köməkliyi əsirgəmirəm. Orada prodüser, rejissor kimi çalışır və başqa qurumların istehsalı olan filmlərə öz töhfəmi verirəm. Problemlərimiz də çox olur, problemlərin çox hissəsi texnika və vəsait çatışmazlığından doğur.

- Kinonun baxılan olması üçün yük kimin üzərinə düşür? Aktyor, yoxsa rejissor filmə yenilik gətirir? - Düşünün, poladdan olan bir sütunu mum ilə müqayisə etmək olarmı?! - Olmaz! Aktyor da, rejissor da filmin ərsəyə gəlməsində böyük rol oynayır. Bu iki məfhumu film zamanı ayrı-ayrı təhlil etmək sanıram ki, düzgün olmaz.

- Rejissor olmağı qarşısına məqsəd qoyanlara və oxucularımıza son sözünüz.

- Əgər qarşınıza məqsəd qoymusunuzsa, çalışın dönməyəsiniz. İradəli olaraq, düz yolla gedəsiniz. Qarşınızdakı hədəf, istək, arzu sizi ruhlandırsın. Çalışın ki, iradə və əzminizi qoruyasınız. Çünki həyatda uğur qazanmaq iradə və əzmdən doğur.

Zaman.-2013.-26 noyabr.-S.7.