Dahinin müəmmalı ölümü (2)

Yazıçının yazdığı hekayə və romanlar tezliklə onu dünyanın ən məşhur yazıçılarından birinə çevrilməsinə gətirib çıxardı. 1902-ci ildə Cek London İngiltərəyə getdi. Amerikaya qayıtdıqdan sonra İngiltərə təəssüratları əsasında “Həyatın dibindəki insanlar” adlı romanını yazdı.

Qısa müddətdə bu roman Amerikada ən çox oxunan əsərlərdən biri kimi şöhrət qazandı. Həmin dövrdə yazıçılıqla yanaşı Cek London ona təklif edilən müxbir vəzifəsini də həvəslə qəbul edirdi. Məsələn, Amerika Müdafiə Nazirliyi ona müxtəlif ölkələrdə hərbi müxbir vəzifəsində işləməyi təklif etmiş və o, tərəddüd etmədən buna razılıq vermişdi.

Geriyə evə qayıtdıqdan sonra o, orta təhsilini başa vurmaq məqsədilə yenidən məktəbdə oxumağa başladı. Məktəbdə oxuduğu dövrdə məktəb jurnalında hekayələrini çap etdirdi. Amma məktəbdə oxumaq onu sıxırdı və ona görə yenə də təhsilini yarımçıq qoydu. Əvəzində evdə sərbəst şəkildə dərslərə hazırlaşdı. Sonra ekstern yolu ilə imtahan verərək orta məktəbi bitirmək barədə sənəd aldı. Bunun ardınca isə imtahan verərək, Kaliforniya Univeristetinə qəbul olundu. Cek London Kaliforniya Universitetində cəmisi 3 semestr oxudu. Buna səbəb onun daim macəra axtarması, belə həyatı sevməsi idi. Elə macəra həvəsi də 1897-ci ildə onun qızıl axtaranlarla Alyaskaya getməsi ilə nəticələndi. Lakin Alyaskada ağır xəstələnərək geri qayıtmağa məcbur oldu. Bundan sonra isə yenidən bütün həyatını ədəbi yaradıcılığa sərf etməyi qərara aldı. Alyaskaya səfəri əsasında Cek “Şimal hekayələri”ni yazdı. Bu hekayələr müəllifinə böyük şöhrət gətirdi. 1900-cü ildə onun “Canavar oğlu” adlı hekayələr kitabı çıxdı. Artıq onun ədəbi yaradıcılığa yolu açılmışdı. Oxucuların böyük marağını nəzərə alaraq, qəzetlər bir-birinin ardınca ona yeni hekayələr sifariş verirdilər. Yazıçı bu sifarişləri yerinə yetirmək üçün gündə 15-17 saat işləməli olurdu. Yazıçıya şöhrət gətirən qəhrəmanlarını ən ağır vəziyyətdə təsvir etmək və onların mübarizəsini olduqca təsirli şəkildə verməsi idi. Bu da oxucunu daim gərginlikdə saxlayır və onda qəhrəmana qarşı hörmət və məhəbbət formalaşdırırdı. Ümumiyyətlə, 1900-1904-cü illəri Cek Londonun ədəbi yaradıcılığında ən məhsuldar dövr adlandırmaq olar. O, həmin dövrdə bir-birinin ardınca “Onun atalarının allahı” ( Çikaqo, 1901), “Şaxtanın uşaqları” ( Nyu-York, 1902), “İnsanda inam” (1904) hekayələr kitablarını və “Qarlar qızı” romanını (1902) nəşr etdirdi.

Yazıçının yazdığı hekayə və romanlar tezliklə onu dünyanın ən məşhur yazıçılarından birinə çevrilməsinə gətirib çıxardı. 1902-ci ildə Cek London İngiltərəyə getdi. Amerikaya qayıtdıqdan sonra İngiltərə təəssüratları əsasında “Həyatın dibindəki insanlar” adlı romanını yazdı. Qısa müddətdə bu roman Amerikada ən çox oxunan əsərlərdən biri kimi şöhrət qazandı.

Həmin dövrdə yazıçılıqla yanaşı Cek London ona təklif edilən müxbir vəzifəsini də həvəslə qəbul edirdi. Məsələn, Amerika Müdafiə Nazirliyi ona müxtəlif ölkələrdə hərbi müxbir vəzifəsində işləməyi təklif etmiş və o, tərəddüd etmədən buna razılıq vermişdi. 1904-1905-ci illərdə baş verən Rusiya-Yaponiya müharibəsini yazıçı hərbi müxbir kimi müşahidə etmiş və oradan ölkə qəzetlərinə məlumatlar göndərmişdi. Müharibə başa çatandan sonra o, Amerikaya qayıdaraq yenidən ədəbi yaradıcılığını davam etdirmişdi.

Həmin dövrdə Cek London ən çox qanorar alan yazıçılardan biri idi. O, bir kitabına görə, o dövr üçün olduqca yüksək hesab edilən 50 min dollar alırdı. Amma yazıçı pulları sağa-sola xərclədiyindən həmişə maddi baxımdan çətinlik çəkirdi.

Uğursuz ailə həyatı

Cek London 1900-cü ildə Bessi Maddernlə ailə həyatı qurdu. Bessidən Cekin Coan və Bess adlı iki qızı dünyaya gəldi. Amma Bessi çox qısqanc idi və ərinin gecələr evə gec gəlməsinə görə tez-tez onunla dalaşırdı. Buna dözməyən Cek, Bessini evi həbsxanaya çevirməkdə günahlandırmağa başladı. Bundan sonra ailə daxili münaqişə daha da qızışdı. Buna dözməyən Cek 1903-cü ildə Bessidən ayrıldı. Həmin ildə o, Oklend Xeyirxah Qızlar Pansionatında işləyən Çarmeyn Kittrec ilə tanış oldu. Kittrec gözəl pianino çalırdı, xoş məlahətli səsə malik idi və Cek dərhal ona vuruldu. Buna baxmayaraq, ailə səadətini axtarmaqda davam edən yazıçı tanınmış jurnalist qadın Ninettı Eymslə də bir müddət xoş münasibətdə oldu. Eymslə tanışlıq yazıçını yeni əsərlər yazmağa ruhlandırdı. Ninetti hər vasitə ilə Cek Londonu ədəbi yaradıcılığa ruhlandırırdı. Yazıçı sonralar qeyd etmişdi ki, Ninettanın yanında özünü həmişə dünyanın ən xoşbəxti hesab edib. Buna baxmayaraq o, Ninettanın özündən yaşlı olmasını nəzərə alaraq, onunla ailə həyatı qurmaq fikrindən vaz keçdi. Bu arada Bessidən boşanma məsələsinin uzanması Cek Londonda ağır izlər buraxmış, o depressiyaya düşmüşdü. 1905-ci ilin iyulunda nəhayət ki, o Bessidən ayrılmasını rəsmiləşdirə bildi. Bundan bir neçə ay sonra isə yazıçı Çarmeynlə ailə həyatı qurdu. Amma bu da xoşbəxt ailə deyildi. Cek ondan varisi olacaq oğlan uşağının dünyaya gəlməsini arzulayırdı. Lakin Çarmeyn də yazçının bu arzusunu həyat keçirə bilmədi... Bu isə yazıçını yenidən sıxmağa başladı. Bir sözlə bütün cəhdlərinə baxmayaraq, Cek London ömrünün sonuna kimi arzuladığı ailə səadətini tapa bilmədi.

Baş tutmayan fermerlik arzusu

1905-ci ildə yazıçı Kaliforniya ştatındakı Qlenn-Ellen adlı yerdə özünə malikanə aldı. O, kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmaq və ideal ferma yaratmaq istəyirdi. Bu məqsədlə hətta böyük həcmdə borca girməkdən belə çəkinmədi. Amma yazıçının ideal ferma yartmaq və sivil kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalını təşkil etmək planı baş tutmadı. Buna səbəb belə bir fermanı idarə edə biləcək təcrübəli və etibarlı mütəxəssisin olmaması idi. Buna paralel olaraq borcunu ödəmək üçün yazıçı gecə- gündüz bilmədən yazmağa məcbur idi. Bu yazıların əksəriyyəti elmi jurnallar üçün nəzərdə tutulmuşdu, amma onlar olduqca zəif təsir bağışlayırdı. Cek London özü də bunu hiss edərək bir arada yazmaqdan bezdiyini açıq şəkildə biruzə vermişdi.

Bu arada isə gənclik yaşlarında olduğu kimi dənizə olan məhəbbəti onda dünya səyahətinə çıxmaq həvəsi oyatmışdı. Bu məqsədlə də öz layihəsi əsasında 1907-ci ildə “Snark” adlı gəmi inşa etdirdi. Cek London bu gəmi ilə 7 il ərzində dünya səyahətində olmağı planlaşdırmışdı. Ancaq onun dünya səyahəti cəmisi iki il çəkdi. 1909-cu ildə yazıçı ağır xəstələndi və bundan sonra dünya səyahətini yarımçıq qoymağa məcbur oldu. Amma bu səyahət zamanı o, yeni əsərlər yazmaq üçün çoxlu materiallar toplamışdı. Nəticədə Cek London “Snark”ın səyahəti”, “Cənub dənizlərinin hekayələri” və “Günəş oğlu” kitablarını yazdı.

1910-cu ildə Cek London malikanəsini və fermasını idarə etmək və daimi yaşamaq məqsədi ilə ögey bacısı Eliza London-Şepardı yanına dəvət etdi. Bu, onun tərəfindən qəbul edilən olduqca müdrik bir qərar idi. Belə ki, Elizanın ferma ilə bağlı məsələdən daha yaxşı başı çıxırdı. Üstəlik o, səmimi, mehriban olduqca qayğıkeş idi və yazıçının ağır vəziyyətlərində ona mənəvi dayaq oldu.

Zaman.-2013.-17 yanvar.-S.12.