Afaq Bəşirqızı: “Məni ayağa qaldıran xalqımın sevgisi oldu”

XƏYALƏ SADIQOVA,

Əməliyyat olunduqdan sonra iki il səhnədən ayrı qalan sevilən aktrisa Afaq Bəşirqızı ötən ay yenidən teatra qayıdıb. Xalq artisti ilə görüşüb, bu müddət ərzində yaşadığı təəssüratlarını öyrəndik.

- Afaq xanım səhhətinizlə bağlı 2 il teatra fasilə verməli oldunuz. Bu müddət sizdə hansı təəssüratları buraxdı?

- Aktyor daim axtarışda, daim səhnədə olmalıdır, yeni-yeni rollar oynamalıdır, onların üzərində çalışmalıdır, yaratmalıdır. Aktyorun birdən-birə hansısa səbəbdən fasilə verməsi onun yaradıcılığına böyük bir çat verir. Mən uzun bir müddətdən sonra səhnəyə yenidən çıxdım. Birinci gün mən özümdə deyildim. İnanın elə bilirdim ki, səhnə ayağımın altından qaçır. Nə yerdə idim, nə göydə. Tərəf müqabilimin səsini belə eşitmirdim. Özümü səhnədə artıq bir əşya kimi hiss edirdim, canlı belə deyil, əşya... Baxmayaraq ki, nə qədər vaxt biz məşq elədik, hazırlaşdıq üstəlik bu mənim oynadığım obraz idi, qeyri-adi heç nə yox idi, dekorlardan başqa... Amma sonra özümü tez ələ aldım. Bu da yəqin ki, peşəkarlıqdan, neçə illərdir səhnədə olmaqdan irəli gəlir. Ümumiyyətlə, heç bir yaradıcı insana belə fasilələr arzulamıram.

- İlk yurd yeriniz olan Lənkəran Dövlət Dram teatrına heç yolunuz düşürmü?

- Mənim haqqımda film çəkiləndə yenidən o teatra getdim. Həmin vaxta qədər getməmişdim. Buna baxmayaraq, mənim işlədiyim teatrlardan ən sıx ünsiyyətdə olduğum onlardır. Onlar mənə zəng edib axtarırlar. Bəzən qayğıya ehtiyacları olur və mən əlimdən gəldiyi qədər onlara kömək etməyə çalışıram.

- Bildiyim qədər siz uşaqlıqda şərqşünas olmaq istəmisiniz amma qismət olmayıb və aktrisa olmusunuz. Bəs sonradan bu istəyinizə nail olmağa cəhd etmisiniz?

- Xeyr. Cəhd etmədim. Buna heç vaxtım da olmadı. Mən hər saniyəmdə uca Yaradana şükr edirəm ki, mən sənətkar oldum. Bu həm Bəşir Səfəroğlunun yoludur, onun ocağıdır, həm də indiki vəziyyətdə mənim aktrisa olmağım daha vacibdir nəinki, şərqşünas. Dediklərim özündən razılıq kimi başa düşülməsin, lakin mən hesab edirəm ki, elə şərqşünas da olsaydım, o sahədə mütləq nə isə edə bilərdim.

- Afaq xanım aktrisalıq atanızın yolu idi. Bəs şərqşünaslığa həvəs haradan idi?

- Bizim vaxtımızda şərqşünaslıq, hüquq, tibb və jurnalistika ən dəbdə olan peşələr idi. Mən də bilirdim ki, tibb mənlik deyil. Çünki, dəqiq elmlərə həvəsim yox idi. Düzdür, məktəbdə yaxşı oxumuşam. Amma tarixə, ingilis dilinə, ədəbiyyata olan həvəsim kimya, fizikaya yox idi. İngilis dilinə, xüsusilə, həvəsim var idi və o biliklərim indi də mənim köməyimə gəlir.

- Televiziya tamaşalarında bir çox obraz canlandırmısınız. Ancaq bədii film olaraq “Söylü” obrazı əvəzolunmazdır. Bəs Azərbaycan tamaşaçılarının Afaq xanımın ifasında “Söylü”nü unutduracaq yeni bir obrazda görmək ehtimalı var?

- İnanmıram. Çünki, hanı o yazar? Ola bilsin ki, mənə çox şaxəli, rəngarəng, udulacaq bir rol təklif olunar. Amma ola bilsin ki, mən uduzaram. Ola bilsin ki, mən o obrazı “Söylü” səviyyəsinə çatdıra bilmərəm. Hər aşiqin bir dövranı olduğu kimi, hər bir yaradıcılığın da öz dövrü olur. Mən deyərdim ki, çox nadir aktyorlar səhnə ömründə parlaya-parlaya gedib. Axı, aktyor da tək parlaya bilməz. Bunun üçün mətn, rejissor və şərait lazımdır. Amma əgər mən hələ də səhnədəyəmsə və bundan sonra da olmaq fikrindəyəmsə, mən çalışıram, fikirləşirəm ki, yeni nə isə bir şey edim. Son dövr yaradıcılığımda klassikaya daha çox yer verdim və deyim ki, heç də peşman olmadım. Teatrın administratorları hələ də deyirlər ki, “Afaq xanım, telefonlar susmaq bilmir”. Tamaşaçılar “Xanuma”nın nə vaxt bərpa olunacağını soruşurlar. Ümumiyyətlə, səhnəyə yenidən çıxanda mən tamaşaçı alqışını, o doğmalığı hiss etdim. Tamaşaçı razılığı və alqışı mənim oksigenimdir və mən bu oksigenlə o ki var nəfəs aldım.

- Bəs Afaq Xanım xoşbəxtliyin qafiyəsini tapa bilib?

- Vallah, heç mən qafiyə haqqında fikirləşmirəm. (gülür) Əgər sən atasız, anasız, qayğısız, evsiz, bu həyatın burulğanlarında yıxıldın, dizlərin qanadı, durdun, yenə o daşlı-kəsəkli yollarla getdin... Getdin və özünü təsdiq etdin. Sənətkar oldun, ana oldun, nənə oldun, həyat yoldaşı oldun. Bu günə qədər 46 il həyatda olmayan bir varlığı yaşatdın və əgər indi sənə bir şey olarsa, o varlığın yaşamasından nigaran getməyəcəksən, necə xoşbəxt olmaya bilərsən? Düşünürəm ki, bütün bunları nəzərə alaraq, “mən xoşbəxt deyiləm” demək olmaz.

- Əvvəlki filmlərə baxanda süni nə isə görmək mümkün deyil. Lakin indi bəzi filmlərə axıra kimi baxmaq olmur, insan sıxılır. Sizcə bu nədən irəli gəlir?

- Peşəkarlığın çox zəif olmasından. Yaşından asılı olmayaraq, hər bir yaradıcı adam işini professional şəkildə görməlidir. Xüsusən də, kino sahəsində. Bilirsiniz ki, kino incəsənətin ən seçilən növüdür. Bu sahədə də naşılıq olanda heç cür bağışlanmır. Lakin mən deyim ki, bizim “bu niyə belədir” deyib heyifislənməyimiz doğru deyil. Bizim çox müvəffəqiyyətli tamaşalarımız da, aktyorlarımız da var müəyyən teatrlarımızda. Amma tamaşaçı doğrudan da qiyməti sərrast verir. İstər alim olsun, istər adi bir sürücü onların qiyməti çox kəsərli olur. Hesab edirəm ki, onların fikrinə qulaq asmaq lazımdır. Çünki, hər şeyi görən tərəf onlardır. Aktyor tamaşaçının axrasınca getməməlidir, onları öz arxasınca aparmalıdır. Onların zövqünə xitab etmək lazımdır. Aktyor göstərir, amma onlar görür. Təəssüflər olsun ki, insan özünü görmür, görmək istəmir. Aktyor da belədir. Bəzən olur ki, el-aləm deyir ki, bu adam aktyor deyil amma o deyir ki, mən aktyoram. Özü də ən yaxşısından. Və bütün titullara da o layiq görülür. Çox qəribədir...

- Sizin yumorlarınız demək olar ki, hər kəsi güldürür. Bəs Afaq xanımı nə güldürür?

- Bilirsiz, bayram günlərində bizim köhnə lent yazılarımızı göstərirlər. O tamaşalardan birini izləyərkən çox kövrəldim. Hətta həyat yoldaşım mənim pis olduğumu görüb, kanalı dəyişdi. O, elə bildi ki, kanalı dəyişməklə mənim canımı qurtardı. Kanalda mənim itirdiklərimin tamaşası gedirdi. Bu, Bəşir Səfəroğlu ilə başlayıb, Yaşar Nuri ilə bitir. Çox darıxıram onlar üçün. Yerlərini hiss edirəm. Mən artıq onlara baxıb, gülə bilmirəm. Çox çətindir, çox çətin...

- İndi güldürəcək aktyorlar yoxdur bəlkə?

- Var. İndi istedadlı gənclər çoxdur. Amma onları əhatə edən müəyyən atributlar var ki, onlar çatışmır. Gənc Tamaşaçılar Teatrında, Milli Dram Teatrda, Musiqili Dram Teatrda, KVN-də də istedadlı gənclər var. Rəfaellə Coşğun da mənim bəyəndiyim həmin o gənclərdəndir. Lakin mən onları teatrda görmək istəyirəm. Onları mükəmməl rejissor, mükəmməl dramaturq qələmində görmək istəyirəm. Coşğun “Karmen” tamaşasında Xose obrazını canlandırmışdı. Kaşki, siz onların gözlərindəki nisgili, tamamilə başqa arzuları görə biləydiniz. Axı, onlar aktyordurlar, aid olduqları yerdə olmaq istəyirlər.

- Yeni çəkilən seriallarda bir çox sənətkarları görürük. Bəs sizə belə bir təklif gəlibmi?

- Mənə bir serialdan təklif gəldi, amma sözün düzü ssenari xoşuma gəlmədi. Onu da deyim ki, yeni seriallarda çox gözəl aktyor ifaları var. Üstəlik onların əksəriyyəti rayon teatrlarından dəvət olunmuş aktyorlardır. Mən onların qabiliyyətinə, sərbəstliyinə heyran oluram. Çox istedadlı gənclər görürəm seriallarda, həddindən ziyadə qabiliyyətlidirlər. Doğrudur vaxtım məhdud olduğundan çox izləyə bilmirəm. Hətta deyərdim ki, əgər mən hansısa seriala baxsam, sırf həmin aktyora görə baxaram.

- Əzizağa Əzizovun müsahibəsində sizi çox sevdiyindən danışır. Əzizağa bəyin sırasına başqa kimləri əlavə etmək olar?

- Bilmirəm. Onu mən deyə bilmərəm. (Gülür)

- Hətta qızına sizin adınızı verib...

- Bəli. Qızının adı Afaqdır. Müəyyən aktyorlar var ki, mən onlara xüsusi diqqət göstərmişəm. Onların indi səhnədə olmasında mənim də az-çox rolum olub. Əgər onlar bunu itirmirlərsə, bu onların böyüklüyüdür. Əzizağa da bunu unutmursa, ona halal olsun. Mən Əzizağaya qarşı xüsusi diqqətin olmasın istəyərdim. İnsanlar onu teatr aktyoru kimi tanıyırlar. Amma o eyni zamanda Qarabağ veteranıdır. Əzizağa döyüşdə ağır travma alıb. Bütün bunlara baxmayaraq o, ağrı-acısıilə insanlara gülüş bəxş edir, ailə dolandırır, övladlarının qeydinə qalır. Ümumiyyətlə, həyatın gözəlliyi problemlərlə mübarizə apararaq yaşamaqdadır. Həyatın qayğılarına qalib gələndə və onun bəhrəsini görəndə insan çox xoşbəxt olur. Mən keçən il “Şöhrət Ordeni” alanda çox sıxıldım. Öz-özümə dedim ki, mən bir ildir səhnədə deyiləm, niyə bu mükafatı aldım? Mənə dedilər ki, Afaq sənin indiyə qədər etdiklərin 10 il də səhnədə olmasan bəs edər. Mən bu diqqətə görə xüsusi insanlar var ki, onlara minnətdaram. Onlar Cənab Prezidentimiz ilə nazirimizdir.

- Tamaşaçıya sağlam gülüş bəxş etməyin sirri nədir?

- İlk növbədə sən özün sağlam olmalısan. Savadlı olmalısan, dünyagörüşün geniş olmalıdır. Sən ən azından Höte ilə Götenin əkiz qardaş yox, eyni insan olduğunu bilməlisən. Bax o zaman sənin bəxş etdiyin hər şey saf və təmiz olar. Aktyor “çərçivə”, “ampula” sözlərini özünə yaxın buraxmamalıdır. Sözsüz ki, dramatik rolda oynayan aktyor komediyada oynaya bilmir. Çünki, özünü ona yaxın hiss etmir. Aktyor oynadığı obrazın taleyindən cavabdehdir. Biz bir az da demokratiyanı anarxiya ilə qarışdırmışıq. Hər şey ölçüsündə olanda yaxşıdır.

- İki illik fasilədən sonra tamaşaçılarınıza, həm də oxuyuculara demək istədikləriniz...

- Onlar var olsunlar ki, mən varam. 2012-ci il sentyabrın 23-dən bu günə qədər mən nə qədər sevildiyimi, hörmətli olduğumu, insanlara nə qədər doğma olduğumu hiss etdim. Bəlkə də, o ağır əməliyyatdan məni çıxaran xalqın qayğısı, diqqəti, sevgisi oldu. Mən həkimlərimə, mənə xidmət edən insanlara, ailə üzvlərimə, dostlarıma dərin təşəkkürümü bildirirəm. Amma məni xalqım ayağa qaldırdı. Bilirsiz, mən çox rahat oldum, tez ayağa qalxdım, tez yeridim. Mən narkozdan ayılanda başımın üstündə həyat yoldaşım dayanmışdı. O, mənə onu eşidib-eşitmədiyimi soruşdu. İşarə elədim ki, eşidirəm. Dedi “Afaq zəng etmişdilər ki, bayaqdan məsciddə sənə dualar oxunur”. O an mən heç bir ağrı hiss etmədim. Elə bil ruhum cavanlaşdı. Öz-özümə dedim ki, hər şeyi bir kənara qoy və özünü sevindir artıq. Sən sevin ki, bu qədər xalqın sevgisini qazanmısan. Tamaşaçılarıma, əziz oxuyuculara dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Bütün media əhlinə “var olsunlar” deyirəm. Arzu edirəm ki, bu və bundan sonrakı illər xalqıma itki, qorxu, kədər qismət etməsin. Hər bir evdə sülh və əmin-amanlıq olsun. Hər kəs öz evində könül xoşluğu ilə otursun. Hamınızı sevirəm, böyükdən kiçiyə qədər.

Xəyalə SadIqova

Zaman.-2014.-1 aprel.-S.8.