Qoruqların qorunması dövlətin xüsusi diqqətindədir!

HƏVVA CƏLILOVA,

Qoruq - mövcud təbiət komplekslərini qorumaq, təbiət proseslərinin təbii hərəkətlərini öyrənmək üçün xüsusi qorunan təbiət əraziləridir. Qoruqlar elm, mədəniyyət və təsərrüfat üçün müstəsna əhəmiyyəti olan, dövlət tərəfindən mühafizə edilən akvatoriyalardır.

Qoruqlar təbiətin ən yaxşı mühafizə formalarından biridir. Burada müxtəlif təbii zonaların xarakterik landşaftları, kökü kəsilməkdə olan, yaxud nadir hallarda rast gələn bitki və heyvan növləri, eləcə də aradan çıxmaq təhlükəsinə məruz qalan təbii komplekslər və onların komponentləri, mağaralar, şəlalələr, buzlaqlar və s. qorunur. Qoruqlarda geoloji kəşfiyyat işləri, şumlama, mal-qara otarması, turizm, ov etmək, balıq tutmaq, ağac kəsmək, bitkiləri məhv etmək, ümumiyyətlə təbii sərvətlərdən istifadə etmək və onların təbii halını pozmaq qadağan edilir.

Hal-hazırda Azərbaycanda 9 Milli Park, 11 Dövlət Təbiət Qoruğu, 24 Dövlət Yasaqlığı fəaliyyət göstərir və mütəxəssislərin məlumatına görə bu da ölkə ərazisinin 10,3%-ni təşkil edir. Onların qorunma səviyyəsinə gəlincə isə...

Heydər Əliyev: “Biomüxtəlifliyin

qorunub saxlanılması bizim

gələcəyimiz üçün çox vacibdir”

Azərbaycan dünyada zəngin fauna və floraya malik olan ölkələrdən biri olmasına, burada faunanın 18 min növünün qeydə alınmasına, məməlilərin 97, quşların 357, balıqların 100-ə yaxın, amfibiya və reptiliyaların 67 növ və yarımnövünü, həşəratların isə 15 minə yaxın növünü özündə cəmləməsinə baxmayaraq, biomüxtəlifliyin qorunub saxlanılması ilə bağlı problemlər ölkəmizdən də yan keçməyib.

Bu baxımdan əksər ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda da ətraf mühitin mühafizəsi və təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə olunması problemlərinin həllinə böyük diqqət yetirilir. Bu çərçivədə də 1993-cü ildə xalqın tələbi ilə yenidən müstəqil Azərbaycana rəhbərlik etməyə başlayan Heydər Əliyev tərəfindən ətraf mühitin mühafizəsi və bioloji müxtəlifliyin qorunmasına xidmət edən bir sıra tədbirlər həyata keçirildi. Bizi əhatə edən təbiətə böyük qayğı və həssaslıqla yanaşan Heydər Əliyev: “Ətraf mühitə insani münasibət göstərilməsi, biomüxtəlifliyin qorunub saxlanılması bizim gələcəyimiz üçün çox vacibdir. Biz təbiətdən təcrid olunmuş şəkildə yaşaya bilmərik”,- deyirdi. Bu müstəvidə də Heydər Əliyevin sərəncamı ilə 2001-ci ilin may ayında Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yaradıldı. Bu qurum isə öz növbəsində Azərbaycanda da ətraf mühitin mühafizəsi və təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə olunması problemlərinin həllində böyük rol oynamağa başladı. Buna paralel olaraq, respublikamız üçün aktual olan ekoloji problemlərin həlli məqsədi ilə Ətraf mühitin mühafizəsi üzrə Milli Fəaliyyət Planı, “Ekoloji cəhətdən dayanıqlı sosial-iqtisadi inkişafa dair” Milli Proqramı (Milli Strategiya və Fəaliyyət Planı) və digər dövlət proqramları qəbul edildi.

Milli Strategiya və Fəaliyyət Planının məqsədi ekoloji tarazlığın tənzimlənməsi və davamlı inkişafa nail olunması, ölkədə olan bioloji müxtəlifliyin qorunub saxlanılması və onun səmərəli istifadəsini təmin edərək, gələcək nəsillərə çatdırılmasıdır.

“Biomüxtəlifliyin qorunması üzrə

Azərbaycan ön sıralardadır”

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Bioloji Müxtəlifliyin Qorunması və Xüsusi Mühafizə Olunan Təbiət Ərazilərinin İnkişafı Departamentinin direktor müavini Hikmət Əlizadənin sözlərinə görə, son 10 ildə təbiətin qorunması məsələsinə daha çox diqqət ayırılıb: “Azərbaycan ərazisində fəaliyyət göstərən təbiət qoruqlarının mühafizəsi yüksək dərəcədədir. Ölkədə fəaliyyət göstərən milli parklar, təbiət qoruqları və yasaqlıqların hər birinə ayrı nəzarət edilir. Mən görülən işlər arasında heyvanların qorunmasını və bunun üçün də aparılan işlər arasında vəhşi heyvanların istirahət mərkəzlərindən yığılıb təbiətə buraxılmasını, xüsusilə, qeyd etmək istərdim. Belə ki, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin nadir və nəsli kəsilmək təhlükəsi qarşısında olan heyvan növlərinin qeyri-qanuni olaraq ovlanmasının qarşısının alınması üçün müəyyən edilən cərimələrin məbləğinin artırılması təqdirəlayiq haldır. Nazirlik tərəfindən hazırlanmış və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarına əsasən, bir sıra nadir heyvan növlərinin ovlanmasına görə cərimələrin miqdarı bir neçə dəfə artırılıb. Bir baş bəbirin ovlanmasına görə qaldırılan iddianın məbləği şərti maliyyə vahidinin 3 min misli, bir baş ceyranın ovlanmasına görə isə 500 misli miqdarında müəyyən edilmişdir. Hazırda cərimə sanksiyalarının daha da artırılması ilə əlaqədar müvafiq sənədlər hazırlanır”. H.Əlizadə qanunsuz şəkildə tutulmuş heyvanların geri qaytarılmasından sonrakı aqibətindən danışdı: “Qoruqlardan qanunsuz şəkildə tutulmuş heyvanlar geri alındıqdan sonra Altıağac Milli parkının nəzdində “Vəhşi heyvanların reabilitasiyası və bərpası” Mərkəzində reabilitasiya edilir və yenidən təbiətə buraxılır. Eyni zamanda, burada nadir və nəsli kəsilməkdə olan heyvanların çoxaldılması işləri də həyata keçirilir. Bütün görülən işlər öz növbəsində nadir və nəsli kəsilməkdə olan heyvanların qorunması və artırılması üçündür”.

Diqqətinizə çatdıraq ki, Ümumdünya Ətraf Mühitin Müdafiəsi Cəmiyyəti 6 il ərzində biomüxtəlifliyin bərpasına və qorunmasına görə birinci yeri Azərbaycan və Estoniyaya verir. Hikmət Əlizadə də təsdiqləyir ki, həqiqətən, bu sahədə Azərbaycan çox böyük göstəricilər əldə edib.

“Qoruqlarımız Beynəlxalq Təbiətin Müafizəsi İttifaqı tərəfindən mühafizə olunur”

Hikmət Əlizadə bildirdi ki, biomüxtəlifliyin qorunub saxlanılmasında, xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərinin rolu olduqca böyükdür: “Məhz xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərinin fəaliyyəti nəticəsində nadir və nəsli kəsilməkdə olan fauna və flora növlərinin mühafizəsi, füsunkar estetik gözəlliyə malik ərazilərin antropogen təsirlərdən kənar saxlanılması və tam şəkildə qorunub gələcək nəsillərə çatdırılması mümkün olur. Xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri sisteminin müasir tələblərə uyğunlaşdırılması üçün bir sıra davamlı tədbirlər həyata keçirilmişdir”. Hikmət Əlizadənin sözlərinə görə, qoruqlarımız Beynəlxalq Təbiətin Müafizəsi İttifaqı tərəfindən mühafizə olunur.

Son onillikdə biomüxtəlifliyin

qorunması daha çox aktual olub

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yarandığı vaxtdan bioloji müxtəlifliyin qorunub saxlanılması, nadir bitki və heyvan növlərinin genofondunun mühafizəsi və öyrənilməsi istiqamətində daim məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirmiş və fəaliyyət göstərdiyi qısa müddətdə böyük nəticələr əldə etmişdir. Bu, həm ölkə, həm də beynəlxalq səviyyəli ekoloq-alim və mütəxəssislər tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Dövlət başçısı İlham Əliyevin 2006-cı il 24 mart tarixli sərəncamı ilə təsdiq olunan “Azərbaycan Respublikasında bioloji müxtəlifliyin qorunması və davamlı istifadəsinə dair Milli Strategiya və Fəaliyyət Planı” bioloji müxtəlifliyin qorunması və ölkə ərazisində yeni xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərinin yaradılması istiqamətində geniş perspektivlər açmışdır. Son onillikdə dünyada bioloji müxtəliflik və onun qorunması məsələsi çox aktuallaşmışdır. Qeyd etməliyik ki, 1992-ci ildə Braziliyanın Rio-de-Janeyro şəhərində keçirilmiş BMT-nin Ətraf mühit və inkişaf üzrə konfransında Bioloji müxtəlifliyə dair Konvensiyanın qəbul edilməsi və əksər ölkələr tərəfindən imzalanması, bu məsələyə beynəlxalq nüfuz qazandırmışdır. Azərbaycan Respublikası bu konvensiyaya 2000-ci ildə qoşulub.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifəni hazırladı:

Həvva Cəlilova

Zaman.-2014.-12 aprel.-S.13.