“Süründürməçiliyə yol vermək məhkəmələr üçün də maraqlı deyil”

“Bəzən vətəndaşlar məhkəmələrdə mübahisəni qaldırırlar, sonra hesab edirlər ki, süründürməçilik var. Bəzən yersiz tələb irəli sürürlər ki, bu iş tez yekunlaşsın. Bu hal süründürməçilik kimi qəbul edilə bilməz. Çünki məhkəmə əksər hallarda həmin mübahisəyə obyektiv münasibət bildirmək üçün ən xırda detallara da fikir verir. Həmin istiqamətdə araşdırma aparır. Təxirəsalınmaz ekspertizanın təyin edilməsi, aidiyyatı üzrə müəyyən sorğuların verilməsi, vəkil tərəfindən verilmiş vəsatətlər üzrə aparılmış olan araşdırmaları həyata keçirmək, əlavə sübutların toplanılması müəyyən vaxt aparır. Bu istiqamətdə ola bilsin ki, məhkəmə fasilələr versin və işi təxirə salsın. Yeni baxışlar eləsin. Bu hallar süründürməçilik kimi qəbul edilə bilməz. Mən hesab edirəm ki, bu gün məhkəmələrdə kifayət qədər ağır rejim, yük var. Məhkəmələr üçün də maraqlı deyil ki, süründürməçiliyə yol versin. Çünki işlərin yığılıb qalması məhkəminin özü üçün də əlavə problemdir”.

Şirvan Şəhər Hüquq Məsləhətxanasının müdiri, vəkil Ruslan Mirzəyevlə müsahibə.

- Ruslan müəllim, söhbətimizə ənənəvi sualımızla başlayırıq - Şirvan şəhərində hazırda vətəndaşlar ən çox hansı məsələlərlə bağlı sizə müraciət edirlər?

- Hazırda ən çox müraciətlər ailə münaqişəsi zəminində baş verən konfliktlərlə bağlıdır. Nikahın pozulması, nikahın pozulmasında ortaya çıxan əmlak mübahihəsələri, aliment təyin edilməsi, mənzildə yaşayış hüququ, birgə nikah dövründə olan əmlakın tələbi ilə bağlı müraciətlər daha çoxdur.

Nikahın pozulması ilə bağlı münasibətlərdə problemlərlə daha çox üzləşirik. Şivan şəhərində biz araşdırma apararkən müəyyən etdik ki, nikahın pozulmasının əksər səbəbləri kişinin - ailə başçısının narkotik vasitəyə qurşanmasıdır və bu səbəbdən ailə münaqişələri baş verir. Həmin ailə münaqişəsi zəminində sonrakı problemlər ortaya çıxır. Bunlar nikahın pozulması, alimentin təyin edilməsi, mənzillə bağlı probelmlər, əmlak və qızıl-zinət tələbidir. Cinayət qanunvericiliyi ilə də bağlı vəkillərimizin hüququ xidmətləri mövcuddur. Biz bu gün ən çox narkomaniya ilə əlaqəli cinayətlərlə üzləşirik. Bunlar narkotik vasitələrin saxlanılması, daşınması, istifadəsi və satışıdır. Bundan başqa, xuliqanlıq və oğurluq cinayət işləri ilə bağlı müraciətlər daha çox olur. Biz müqavilə əsasında hüquqi yardım göstəririk. Cinayətlərlə bağlı qərarla hüquq məsləhətxanasına müraciət olunur, vətəndaş həmin qərara uyğun olaraq dövlət hesabına vəkillə təmin edilir və hüquqi yardım göstərilir. Yəni konkret cinayət işləri ilə bağlı fəaliyyətimiz bu istiqamətdə həyata keçirilir.

“Vəkillərin hüquqi yardımına müraciət edilməsi yaxşı haldır”

- Vətəndaşın və ya vətəndaşların hüquqlarının tapdanması onların öz hüquqlarını bilməmələri ilə əlaqədardırmı? Çünki hazırda cəmiyyətdə müzakirə predmetinə çevrilən məsələlərdən biri də budur.

- Bunlar bir-biri ilə sıx əlaqəlidir. Çünki nə qədər ki, vətəndaş hüquqlarını bilmir, təbii ki, onun hüququ tapdanacaq. Vətəndaşın öz hüququnu bilməməsi onun hüququnun tapdanması ilə bərabər, həm də həmin problemlərlə bağlı proseslərin uzanmasına gətirib çıxarır.

Hesab edirəm ki, vəkillərin hüquqi yardımına müraciət edilməsi yaxşı haldır. Çünki olur ki, müdafiə prosesində, ibtidai istintaq zamanı, istər məhkəmə istintaqı zamanı, mülki işlərdə məhkəmə araşdırması zamanı elə bir mərhələ olsun ki, vətəndaş qanunun incəliyini bilməsin. Bu da onun hüququnun pozulmasına gətirib çıxara bilər. Ona görə də vətəndaşın Vəkillər Kollegiyasının üzvü olan vəkillərə müraciət etməsi, onun üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Bütün hallarda, dövrümüz elə bir dövrdür ki, insanların söz demək azadlığı və hüququ var. Bu cür insanların “demoqoq” adlandırılması düzgün deyil. Bu nə məntiqə sığışan ifadədir, nə də qanuna. Mən bunu mənfi qiymətləndirirəm.

- Bir neçə vəkillə müsahibəmiz zamanı onlara qanunlarımızın dilinin çox qəliz olması ilə bağlı suallar vermişik. Siz bu barədə nə düşünürsünüz?

- Qanunlarımız tərtib edilərkən bir sıra şərtlərə əməl edilib. Bu şərtlərdən biri qanunlarımızın sadə bir dildə tərtib edilməsidir. Qanunların anlaşılan dildə tərtib edilməsi, bu gün tələb kimi irəli sürülür. Bu baxımdan hesab edirəm ki, qanunlarımızın dili çox da mürəkkəb deyil. Hüquqşünas olmayan şəxslərin hüquqi normaları müəyyən mənada başa düşməməsi, anlamaması həmin qanunların qəliz olması ilə bağlı deyil.

“Hər birimiz qanunlara birmənalı olaraq əməl etməliyik”

- Qanunlarımızın hamısının işləməsinə nail olmaq üçün nə etməliyik?

- Bunun üçün ilk növbədə, hər birimiz qanunlara birmənalı olaraq əməl etməliyik. Hər bir vətəndaş, hər bir şəxs hüquqşünas olub-olmamasından asılı olmayaq, öz fəaliyyətlərində qanunun aliliyini gözləməlidir. Qanun çərçivəsindən kənara çıxmamalıdır. Əgər çıxılarsa, cinayət qanunvericiliyinin tələbinə uyğun olaraq məsuliyyətlə üzləşir.

- Boşanmalarla bağlı problem Azərbaycanın bütün bölgələrini əhatə edir. Bəs Şirvanda bu sahədə vəziyyət necədir?

-Acınacaqlıdır. Demək olar ki, tək-tək günlər olur ki, biz nikahın pozulması ilə bağlı iddia ərizəsinə baxmayaq. Tək-tək gün olar ki, bizə boşanmalarla bağlı müraciətlər olunmasın. Şirvan şəhərində hüquq məsləhətxanalarına gündəlik bu problemlə bağlı müraciətlər olur.

“Aliment, qızıl-zinət tələbi ilə bağlı məsələlər ortaya çıxır”

- Boşanmalardan sonra ortaya növbəti problemlər çıxır. Məsələn, əmlakın bölüşdürülməsi, uşaqlara aliment verilməsi və s. Bu barədə nə deyərdiniz?

- Bu, bir-biri ilə əlaqəli olan tələblərdir. Bəzən olur ki, nikah pozulandan sonra qadın deyir ki, mənə əmlak, ev, aliment lazım deyil. Sadəcə, uşağı götürüb gedirəm. Əksər hallarda nikahın pozulmasından sonra uşaqla ünsiyət məsələsində, aliment, qızıl-zinət tələbi ilə bağlı məsələlər ortaya çıxır. Bu kimi problemlər ardıcıl olaraq bir-birini izləyir.

- Vətəndaşlar düşünürlər ki, vəkilə müraciət etdikdə o üzləşdikləri problemi həll edəcək. Bəs hansı hallarda vəkillər də aciz qalırlar?

- Mülki işlərdə bəzən olur ki, müdafiəçi müdafiə mövqeyində dayandığı üçün öz mənafeyinə uyğun formada yozum verir. Bəzən məhkəmənin gəldiyi nəticə ilə sona qədər müdafiəçi razılaşmır. Olur belə problemlər. Amma elə hesab edirəm ki, məhkəmələrin bügünkü fəaliyyətlərində çox böyük irəliləyişlər var. Ümumilikdə, məhkəmələrdə obyektivlik istiqamətində irəliyə doğru dəyişiklik var.

“Bəzən yersiz tələb irəli sürürlər”

- Vətəndaş hüquqpozmaları ən çox hansı sahələrdə yol verir?

- Oğurluq, xuliqanlıq işləri ilə bağlı cinayətlər daha çox olur. Narkomaniya birinci dərəcəli problemdir. Bu məsələlərin həlli ilə bağlı respublikamızda çox böyük işlər görülür.

Bəzən vətəndaşlar məhkəmələrdə mübahisəni qaldırılar, sonra hesab edirlər ki, sürndürməçilik var. Bəzən yersiz tələb irəli sürürlər ki, bu iş tez yekunlaşsın. Bu hal süründürməçilik kimi qəbul edilə bilməz. Çünki məhkəmə əksər hallarda həmin mübahisəyə obyektiv münasibət bildirmək üçün ən xırda detallara da fikir verir. Həmin istiqamətdə araşdırma aparır. Təxirəsalınmaz ekspertizanın təyin edilməsi, aidiyyatı üzrə müəyyən sorğuların verilməsi, vəkil tərəfindən verilmiş vəsatətlər üzrə aparılmış olan araşdırmaları həyata keçirmək, əlavə sübutların toplanılması müəyyən vaxt aparır. Bu istiqamətdə ola bilsin ki, məhkəmə fasilələr versin və işi təxirə salsın. Yeni baxışlar eləsin. Bu hallar süründürməçilik kimi qəbul edilə bilməz. Mən hesab edirəm ki, bu gün məhkəmələrdə kifayət qədər ağır rejim, yük var. Məhkəmələr üçün də maraqlı deyil ki, süründürməçiliyə yol versin. Çünki işlərin yığılıb qalması məhkəminin özü üçün də əlavə problemdir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifəni hazırladı: Babək Əsgər

Zaman.-2014.-12 noyabr.-S.13.