Azərbaycandakı tolerantlıq və multikulturalizm beynəlxalq aləmdə rəğbətlə qarşılanır (2)

Əvvəli ötən sayımızda

İsrail dövləti Azərbaycanda yəhudilərə belə münasibətdə respublika rəhbərliyinin rolunu yüksək qiymətləndirir. İki ölkə arasında dərin hörmət və əməkdaşlıq ənənələri, nümunəvi münasibətlər olmasaydı, yəhudilərə bu cür münasibət də olmazdı. İndi bu əməkdaşlıq genişlənərək ticari münasibətləri də əhatə edir. Neft alğı-satqısından başlamış yüksək texnologiyalar və innovasiyalara qədər geniş əhatəli ticarət dövriyyəsinin həcmi təqribən 3,5 milyard dollara bərabərdir.

Arye Qut sonda yazır ki, Azərbaycanda yəhudilərin azadlığına və tolerantlığına göstərilən qayğı sayəsində Prezident İlham Əliyev İsrail cəmiyyətində haqlı olaraq dərin hörmət qazanıb.

Tolerantlıq azərbaycanlıların qan yaddaşındadır

Tarixboyu dünyanın ən tolerant ölkəsi kimi tanınan Azərbaycan həmişə dünya xalqlarına nümunə göstərilib. Bu baxımdan Azərbaycanın tarixin bütün dövrlərində dini-etnik, milli və mədəni dəyərlərə, həmçinin müxtəlif dinlərin, millətlərin mənsublarına münasibətinə görə, sözün əsl mənasında, tolerantlıq nümunəsi olması təsadüfi bir hadisə deyil. Belə ki, bu ənənənin kökləri eramızadan əvvəllərə gedib çıxır. Azərbaycan ilk dəfə dünyaya tolerantlıq nümunəsini eramızdan əvvəl VI-V əsrlərdə göstərdi. Belə ki, Babil hökmdarı II Novuxodonosurun (e. ə. 586-cı il) Yerusəlimi zəbt etməsi nəticəsində talan olmuş İudeya çarlığından qaçan yəhudi köçkünlərinə Azərbaycan torpağı öz qucağını açdı və onlara sığınacaq verdi.

Sonrakı yüziiliklərdə də işğallara məruz qalmasına, ayrı-ayrı xalqların mədəniyyətlərinin təsiri altına düşməsinə baxmayaraq, Azərbaycan xalqı daim ən yüksək dini-mənəvi dəyərlərin daşıyıcısı olaraq qaldı. Buna paralel olaraq Azərbaycan eyni zamanda, birgə yaşadığı xalqların mənəvi-mədəni dəyərlərinin yüksək səviyyədə formalaşması və inkişafına mühüm töhfələr verməkdə davam etdi.

Bu baxımdan məsələyə münasibət bildirən və Azərbaycanın dünyaya tolerant ölkə kimi nümunə olduğunu xüsusi vurğulayan Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Nizami Cəfərov: “Azərbaycan dini və milli tolerantlıq baxımından bölgə dövlətləri arasında liderlik edir. Ölkəmizin ətrafında və daxilində digər dinlərin daşıyıcısı olan xeyli sayda millətlər yaşayır. Azərbaycanda bütün dinlərə və digər millətlərə mənsub olan toplumlara tarixən tolerant münasibət bəslənilib. Tolerantlıq Azərbaycanın milli-mədəni, mənəvi dəyərləri, tarixi ənənələri ilə bağlı olan məsələdir. Azərbaycanda müsəlmanlarla bərabər xristianlıq, iudaizm və digər qeyri-ənənəvi dinlərə mənsub xeyli sayda vətəndaş və vətəndaşlığı olmayan insanlar yaşayır” - deyib.

Millət vəkili deyir ki, dini tolerantlıq, dini dözümlülük müasir sivilizasiyada insanların təhlükəsiz şəraitdə yaşamasının ən mühüm şərtləndirən biridir. Tolerantlıq milli dövlətlər üçün ən zəngin xəzinə və dəyərlərdən biridir.

“Azərbaycanda yüksək tolerantlıq ənənələri formalaşıb”

Azərbaycanın dünyaya tolerant ölkə kimi nümunə olduğunu Bordo Müsəlman Məscidinin başçısı və Fransanın cənub-qərb bölgəsinin müftisi Tareq Ubrunun dedikləri də sübut edir.

Bir neçə il bundan əvvəl, daha dəqiq desək 2013-cü ilin dekabr ayında Avropa Azərbaycan Cəmiyyətinin təşkilatçılığı ilə Fransanın müxtəlif dini icmalarının və ictimai təşkilatlarının təmsilçilərindən ibarət nümayəndə heyəti ilə birgə Azərbaycanda səfərdə olan Fransanın “Fəxri Legion” ordeni mükafatçısı Tareq Ubru: “Mən və həmkarlarım bir daha əmin olduq ki, Azərbaycan islam dünyasının tarixi-mədəni mərkəzlərindən biri olmaqla, dünyəvi və çoxkonfessiyalı dövlətdir. Ölkənizdə dini konfesiyalar arasında qarşılıqlı hörmət və etimada əsaslanan mehriban dostluq və əməkdaşlıq münasibətləri mövcuddur. Azərbaycanda yüksək tolerantlıq ənənələri formalaşıb və bu model digər ölkələr üçün örnək ola bilər. Fikrimcə, bu sahədə ölkənizin zəngin təcrübəsinin öyrənilməsi olduqca vacibdir və Azərbaycanın səsinin Avropaya çatdırılmasında, Fransa ilə münasibətlərin daha da dərinləşməsi üçün əlimizdən gələni etməyə hazırıq. Azərbaycandakı yüksək tolerantlıq ənənələri digər ölkələr üçün örnək ola bilər”,-deyib.

Onun bu dediklərinin arxasında isə şübhəsiz ki, ölkəmizdə dövlət səviyyəsində tolerantlığa yüksək qiymət verilməsi dayanır. Məhz dövlətin qayğısı nəticəsində hazırda ölkəmizin timsalında, multikulturalizmin təntənəsi və nümunəsi müşahidə edilməkdədir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev də dəfələrlə bu məsələyə toxunaraq qeyd edib ki, Azərbaycanda bütün xalqlar bir ailə kimi yaşayırlar: “Bu da bizim böyük üstünlüyümüzdür, böyük dəyərimizdir. Biz bunu qiymətləndirməliyik və ölkəmizdə yaşayan bütün xalqlar arasında bu qardaşlığı, dostluğu daha da möhkəmləndirməliyik. Bu, bəlkə də bizim ən böyük sərvətimizdir. Əsrlər boyu Azərbaycanda yaşayan bütün xalqlar bərabər hüquqlara malik idilər. Çox şadam ki, müstəqillik dövründə də, birinci iki ili istisna etmək şərti ilə, bu gözəl ənənələr yaşayır. Müstəqilliyimizin ilk illərində o vaxtkı iqtidar bütün sahələrdə, o cümlədən, milli münasibətlər sahəsində çox böyük səhvlər buraxmışdır, deyə bilərəm ki, cinayətlər törətmişdir. Ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycana qayıdışından sonra bütün məsələlər öz həllini tapdı və Azərbaycana xas olan dostluq, həmrəylik, qarşılıqlı dəstək meyilləri yenə də gücləndi”.

Fiorello Provera: “Azərbaycandakı tolerantlıq mühiti və dünyəvilik modeli dünyaya örnəkdir”

Azərbaycanın dünyaya tolerant ölkə olmasını Azadlıq və Demokratiya uğrunda Avropa Mərkəzi Siyasi Fondunun prezidenti Fiorello Proveranın dedikləri də bir daha təsdiq etməkdədir. Azərbaycanın tolerant ölkə olması ilə bağlı Romada keçirilən konfransdakı çıxışında Fiorello Provera Azərbaycanda tarixən mövcud olan tolerantlıq mühitinin və dünyəvilik modelinin dünya ölkələrinə örnək ola biləcəyini diqqətə çatdırıb. O: “Azərbaycandakı tolerantlıq mühiti və dünyəvilik modeli dünyaya örnəkdir”,-deyib.

Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, ölkəmizdəki tolerantlığın beynəlxalq müstəvidə təbliğində Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyətini xüsusi vurğulamaq lazımdır. Qurumun dəstəyi ilə Roma katakombalarının bərpası, Kapitolini Muzeyinin “Filosoflar zalı”nda aparılan təmir işləri və İtaliyada mədəni irsin qorunması istiqamətində həyata keçirilən digər tədbirlər bu qurumun fəaliyyətinin sadəcə kiçik bir hissəsidir. Konfransda qeyd olunub ki, bu tədbir Azərbaycanın milli və dini tolerantlıq, multikulturalizm təcrübəsini İtaliya ictimaiyyəti ilə bölüşmək baxımından əhəmiyyətlidir.

Azərbaycanda dini tolerantlığın yüksək, dünyaya nümunə səviyyəsşndə olduğunu İtaliya Senatının vitse-prezidenti xanım Linda Lanzillottanın dedikləri də sübut edir. O deyib ki, tolerantlıq və multikulturalizm Avropa regionu üçün vacib mövzudur: “Dünyanın müxtəlif bölgələrində münaqişələrin, dini toqquşmaların cərəyan etdiyi bir dövrdə millətlərarası dialoqun qorunması bizi uğura apara bilər. Müsəlman cəmiyyəti ilə digər dinlərin icmaları arasında birgəyaşayış, sülh şəraitində mövcudluq olduqca önəmlidir. Azərbaycan bu istiqamətdə model ölkədir”.

İtaliya Senatının üzvü, İtaliya-Azərbaycan parlamentlərarası dostluq qrupunun rəhbəri Sergio Divina Azərbaycana səfəri zamanı ölkəmizdə tolerantlığın dünyay nümunə olmasının bir daha şahidi olduğunu söyləyib. Sergio Divina: “Bakıya səfərim çərçivəsində Azərbaycandakı dini tolerantlıq mühitini araşdırmaq imkanı əldə etdim. Bu ölkədə müxtəlif dinlərin nümayəndələrinə böyük hörmətlə yanaşıldığının şahidi oldum. Azərbaycanda yüksək tolerantlıq mühitinin formalaşmasında ümummilli lider Heydər Əliyevin rolunu xüsusi vurğulamaq lazımdır”,-deyib.

Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi Dialoq və Əməkdaşlıq Uğrunda İslam Konfransı Gənclər Forumu ilə birlikdə 2012-ci dekabrında keçirdikləri “Dövlət və din: Dəyişən dünyada tolerantlığın gücləndirilməsi” I Beynəlxalq Bakı Forumunda ölkəmizdə tolerantlıq mühitinin dünyaya örnək olduğu vurğulanıb. Forumun yekunu olaraq qəbul edilən “Bakı Platforması”nda dini tolerantlığın əhəmiyyəti və ekstremizmin zərərli olması o cümlədən dünyada tolerantlığın müdafiəsi istiqamətində dövlət nümayəndələri, din xadimləri və alimlərdən ibarət əməkdaşlıq şəbəkəsinin yaradılması məsələsi vurğulanıb.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifəni hazırladı: Əziz Mustafa

Zaman.-2015.-17 arpel.-S.13.