Azərbaycanda tolerantlıq dövlət səviyyəsində dəstəklənir (2)

ƏZIZ MUSTAFA ,

Əvvəli ötən sayımızda

Aqarunov Xankəndi, Daşaltı, Cəmilli istiqamətində gedən döyüşlərdə erməni işğalçılarının xeyli canlı qüvvəsini, zirehli texnikasını məhv edir. 8 may 1992-cu ildə Şuşa uğrunda gedən döyüşlərdə Albert Aqarunov snayper gülləsinə tuş gəlir və döyüş meydanında həlak olur.

Albert Aqarunov Qarabağ müharibəsində əfsanəyə çevirilmişdi. O dövrdə tankçılar tanklarını “Albert” adlandırırdılar. Ermənilər onun başına pul mükafatı qoymuşdular. Döyüş dostları onu məhəbbətlə “yəhudi buterburodu” adlandırırdılar. Dostlarının dediklərinə görə, düşmənin iki tankı bir-birinə yaxınlaşan zaman Albert bir mərmi ilə iki tankı vurdu. Şuşaya hücum edən vaxtı, 9 tank, 7 BMP və bir çox texnikanı məhv etdi.

Azərbaycan Respublikası prezidentinin 7 iyun 1992-ci il tarixli 833 saylı fərmanı ilə Aqarunov Albert Aqarunoviç ölümündən sonra “Azərbaycan Milli Qəhrəmanı” adına layiq görülmüşdür.

Bakıda Şəhidlər xiyabanında dəfn edilmişdir. Vaxtilə təhsil aldığı 154 saylı məktəb onun adını daşıyır, məktəbin önündə büstü qoyulub. Onu da deyək ki, müharibə qəhrəmanı Albert Aqarunov və digər tanınmış yəhudi şəxsiyyətlərinin yaşadıqları binalara xatirə lövhələri vurulub və onların xatirəsi daim hörmətlə yad edilir.

Ümumiyyətlə ölkəmizdə yəhudilərə göstərilən tolerant münasibətdən danışarkən Quba rayonunun Qırmızı qəsəbəsini (”Krasnaya sloboda”) dünyaya nümunə kimi göstərmək olar. Bu qəsəbə Qafqazda yəhudilərin yığcam yaşadığı, nadir ərazilərdən hesab edilir. Burada 4 min nəfərə yaxın yəhudi yaşayır. Azərbaycan bolşeviklər tərəfindən işğal olunana kimi Qırrmızı qəsəbədə 11 sinaqoq fəaliyyət göstərirdi. Amma SSRİ dövründə bu sinaqoqların 10-u belə demək mümkünsə məhv edildi və ya müxtəli məqsədlər üçün istifadə edilməyə başladı. Nəticədə SSRİ zamanında bu sinaqoqlardan biri yalnız formal olaraq saxlanıldı. Azərbaycan müstəqilliyini əldə etdikdən sonra dövlət səviyyəsində daha bir tolerantlıq nümunəsi göstərildi. Belə ki, 1996-cı ildə ölkə rəhbərliyinin göstərişi ilə varlığını qoruyub saxlaya bilən sinaqoqlardan ikisi əsl sahiblərinə - qəsəbədə yaşayan yəhudilərə qaytarıldı. Bu da tolerantlığın daha bir numunəsi oldu. Eyni zamanda da yarı dağınıq halda olan sinaqoqlardan biri təmir edildi. Bu müstəvidə də təmir edilən sinaqoqlardan birinin 2001-ci ilin oktyabr ayında təntənəli şəkildə açılışı oldu. Azərbaycanın hökümət nümayəndələrinin və dünyanın bir çox ölkələrindən gələn qonaqların iştirakı ilə keçirilən ikimərtəbəli, altıgümbəzli sinaqoqun bərpasına həsr olunmuş təntənəli mərasimdə qeyd edildi ki, Azərbaycanda tolerantlıq yüksək səviyyədədir. Belə bir fikir vurğulandı ki, Azərbaycan antisemitizm olmayan dünyanın yeganə ölkələrindən biridir. Burada istər yəhudiərə, istərsə də müxtəlif etnik qruplara və dinlərə mənsub olan xalqlara münasibətdə heç vaxt pis münasibət olmayıb və olmayacaq.

“Azərbaycanda tolerantlıq var və olacaq”

Monoetnik dövlət olan və öz ərazilərində digər etnik xalqların yaşamasına dözülməz münasibət bəsləyən ermənilər dəfələrlə Azərbaycanda yaşayan xalqlar arasında münaqişə salmaq, onları müxtəlif yollarla bir-birlərinə qarşı qoymaq siyasətini həyat keçiriblər və keçirməkdə də davam edirlər.

Amma Azərbaycanda yaşayan etnik qruplara münasibətdə özünü göstərən yüksək səviyyədə tolerantlıq ermənilərə öz məkrli niyyətlərini həyata keçirməyə imkan vermədi. Bununla bağlı Azərbaycan Dağ Yəhudiləri İcmasının rəhbəri Semyon İixilov deyir ki, Azərbaycandakı tolerantlığın, dini icmalar arasındakı münasibətlərin gücü hamımızın bir ailə olmasındadır. Onun sözlərinə görə, bu isə böyük, çox böyük güc deməkdir. Semyon İixilov: “Azərbaycanda tolerantlıq var və olacaq. Eyni zamanda, ölkəmizdəki tolerantlıq bütün dünyaya nümunə olaraq qalmağa davam edəcək”.

Azərbaycan Dağ Yəhudiləri İcmasının rəhbəri Semyon İixilovun dediklərinə yenə onu da əlavə edək ki, bu məsələdə ölkə rəhbərliyinin apardığı uğurlu siyasət önəmli rol oynayır və oynamaqdadır. Məsələn, ölkə rəhbərliyi mütəmadi olaraq dini icmaların liderləri ilə görüşür, onların ehtiyac və problemlərinə maraq göstərir. Bunu ulu öndər Heydər Əliyev o dövrdə müntəzəm olaraq ölkənin xristian və yəhudi icmalarını əsas dini bayramlar münasibətilə təbrik edirdi.

Belə ki, dini bayramlarla əlaqədər ulu öndərin Azərbaycandakı yəhudi və pravoslav icmalarınan ünvanladığı müraciətlərdə həmişə tarixən respublikada formalaşmış tolerantlıq və dözümlülük Azərbaycan cəmiyyətini səciyələndirən gözəl bir ənənəyə çevrilib. Günümüzdə bu xoş ənənə Prezident İlham Əliyev tərəfindən davam etdrilir. Ulu öndərin ölkəmizdə tolerantlığa verdiyi yüksək qiyməti o dövrdə Bakıda keçirilən “İslam sivilizasiyası Qafqazda” mövzusunda Beynəlxalq simpoziumdakı çıxışı zamanı dedikləri də bir daha sübut edir.

Həmin simpoziumdakı çıxşında ulu öndər demişdi ki, dünyada bir çox böyük dinlər mövcuddur, onların arasında hər dinin özünəməxsus yeri var. Amma biz azərbaycanlılar islam dini ilə fəxr edərək, eyni zamanda heç vaxt başqa dinlərə qarşı mənfi münasibət göstərməmişik, düşmənçilik etməmişik, ədavət aparmamışıq və heç bir başqa xalqı da öz dinimizə itaət etməyə məcbur etməmişik. Heydər Əliyev simpoziumda iştirak edənlərin diqqətinə çatdırmışdı ki, başqa dinlərə dözümlülük, başqa dinlərlə yanaşı və qarşılıqlı anlaşma şəraitində yaşamaq islam dəyərlərinin xüsusiyyətlərindən biri, Azərbaycan xalqnın bəşəriyyətəin mədəni mənəvi irsinə verən böyük və zəngin dəyərləridir. Belə bir dəyərlərə malik olmaq isə dünyada çox az xalqlara və millətlərə nəsib olur.

Heydər Əliyev: “Bu, tarix boyu Azərbaycanda da, Qafqazda da öz əksini tapıbdır. Azərbaycanda islam dini ilə yanaşı xristian dini də, yəhudi dini də əsrlər boyu yaşayıb və indi də yaşayır. Qafqazda da bu mənzərə var. Hesab edirik ki, insanlar hansı dinə, hansı mədəniyyətə mənsubluğundan asılı olmayaraq, bütün başqa mədəniyyətlərə, dinlərə, mənəvi dəyərlərə də hörmət etməli, o dinlərin bəzən kiməsə xoş gəlməyən adət-ənənələrinə dözümlü olmalıdırlar”.

Bu müstəvidə də ümummilli lider Heydər Əliyev və onun layiqli siyasi varisi Prezident İlham Əliyevin ölkəmizdə tolerantlığı inkişaf etdirməsi ölkəmizin gələcəyinə yönələn uzaq gedən bir strategiyadır. Qeyd edək ki, ictimai-siyasi həyatımızın bütün sahələrində, o cümlədən dövlət-din münasibətlərinin sivil prinsiplərinə uyğun olaraq tənzimlənməsində, dini etiqad və vicdan azadlığının maneəsiz təminatında Heydər və İlham Əliyevin böyük xidmətləri var. Bu da Azərbaycanda tolerantlığa nə qədər böyük qiymət verildiyini bir daha parlaq nümayişidir. Bir sözlə Heydər və İlham Əliyevlər dini-mənəvi, əxlaqi-etik dəyərlərin prioritet yaşayış normalarına çevrilməsində müstəsna xidmətlər göstərmiş, böyük dövlətçilik təcrübəsinin təməlini qoymuş və bununla da Azərbaycanı tolerantlıq sahəsində dünyanın lider ölkəsinə çevirmişlər. Bütün bunlar isə ölkəmizdə yaşayan bütün xalqlar üçün Azərbaycanın ana, müqəddəs vətənə çevrilməsinə gətirib çıxarıb. Məsələnin bu tərəfinə xüsusi diqqət yetirən ümummilli lider deyirdi ki, Azərbaycanın həyatını bu torpağa bağlayan müxtəlif dinlərə etiqad edən insanları ölkəmizin ən böyük mədəni, mənəvi sərvətlərimizdir, onları eyni tale birləşdirir: “Ərazimizdə yaşayan azərbaycanlı da, ləzgi də, avar da, kürd də, talış da, udin də, kumık da, başqaları da bütünlükdə hamısı azərbaycanlıdır. Azərbaycanlı sözü bizi həmişə birləşdirib.”

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifəni hazırladı: Əziz Mustafa

Zaman.-2015.-19 fevral.-s.13