Dinlərarası və mədəniyyətlərarası dialoq tolerantlığın əsasıdır (3)

Əvvəli ötən sayımızda

Keçmiş postsovet məkanında formalaşan kulturoloji nəzəriyyələrin müxtəlif regionlarda yayılmasında mədəni əlaqələrin genişləndirilməsi mühüm rol oynayıb. Məsələn, müxtəlif ölkələrdə mədəniyyət günlərinin keçirilməsi mədəni əlaqələrin genişlənməsində əsas amillərdən biridir. Azərbaycan mədəniyyətinin başqa ölkələrdə, xüsusən, Yaxın və Orta Şərq ölkələrində təbliğində, həmin ölkələrdə keçirilən mədəniyyət günləri mühüm əhəmiyyət kəsb edib. Əsasən 2000-ci ildən sonra müxtəlif ölkələrdə keçirilən Azərbaycan mədəniyyət günlərinin sayı çoxalıb, coğrfiyası isə genişlənib. Mədəniyyət günləri həm Qərb, həm də Şərq ölkələrində keçirilib. Məsələn, 2010-cu ilin 30 noyabrından dekabrın 2-dək İordaniyada keçirilən Azərbaycan mədəniyyət günləri milli mədəniyyətimizin təbliği sahəsində çox uğurlu olub. Mədəniyyət günləri çərçivəsində İordaniyanın Əmman və Zərka şəhərlərində bir çox tədbirlər keçirilib, Əmmanın Kral Mədəniyyət Mərkəzində yerləşən sərgi salonunda “Azərbaycan ənənə və müasirliyin qovuşuğunda” adlı fotosərgi açılıb. Tədbirin açılışında iştirak edən respublikamızın Mədəniyyət və Turizm naziri Ə. Qarayev ölkəmizin mədəniyyəti, incəsənəti, muğamlarımız, eyni zamanda işğal olunmuş ərazilərimizdə erməni vandalistləri tərəfindən dağıdılan tarixi və mədəni abidələr haqqında məlumat verib.

Azərbaycanın Pribaltika ölkələri ilə mədəni əlaqələri son illərdə xeyli genişlənib

Azərbaycan qərb ölkələri ilə də öz mədəni əlaqələrini həmişə genişləndirməyə çalışıb ki, bu da Qərbin Azərbaycan mədəniyyətinə marağının getdikcə artması ilə şərtlənir. 2009-cu ilin 17-19 noyabr tarixində Macarıstanın paytaxtı Budapeşt şəhərində “Azərbaycan-Macarıstan: mədəniyyətlərin dialoqu” mövzusunda IV elmi konfrans keçirilib. Konfrans Azərbaycan Respublikasının Macarstandakı səfirliyinin təşəbbüsü və Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə keçirilib. Konfransın işində tarix, iqtisadiyyat, hüquq, siyasət, etnoqrafiya, ədəbiyyat və s. sahələr üzrə AMEA-nın tanınmış alimləri iştirak edib. Konfrans iştirakçılarına təbrik məktubu göndərən Macarıstanın xarici işlər naziri P. Balayin Azərbaycanla mədəni əlaqələrin əhəmiyyətindən bəhs edərək konfransa göndərdiyi məktubda bildirib: “Azərbaycan mədəniyyətinin nadir dəyərlərini, o cümlədən onun memarlığını, ədəbiyyatını, xalq musiqisini, xalq ənənələrini və dil irsini nəzərə alsaq qarşımızda elə bir əlvan mənzərə açılar ki, Azərbaycan xalqı haqlı olaraq onunla fəxr edə bilər”. Qeyd edək ki, Şərqdə, İslam ölkələrində bəzi şəhərlərin İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan olunduğu kimi, bu ənənə Qərbdə, Avropa ölkələrində də həyata keçirilir. Məsələn, 2009-cu ildə Litvanın paytaxtı Vilnüs şəhəri də Avropa mədəniyyətinin paytaxtı elan olunub. Göstərmək lazımdır ki, Azərbaycanın Litva ilə o, cümlədən Pribaltika ölkələri ilə mədəni əlaqələri son illərdə xeyli genişlənib. Məsələn, Azərbaycanla Litva arasında mədəniyyət və turizm sahəsindəki əlaqələri buna misal göstərmək olar. Məsələn, Litvanın Turizm Departamentinin direktoru xanım Niele Klikine 2009-cu il aprel ayında Bakıda səfərdə olarkən Litva Respublikasının Azərbaycandakı səfirliyində keçirilən mətbuat konfransında Litva və Azərbaycanın mədəni əlaqələrindən danışaraq, Litva şəhərlərinin mədəni-tarixi abidələri, turizm imkanları haqqında geniş məlumat verib. Qeyd edək ki, son vaxtlar beynəlxalq turizm əməkdaşlığında mühüm rol oynayan Litva respublikası ilə mədəni əlaqələrin genişləndirilməsi məqsədəuyğundur. Həm də Litva 2007-ci ildən Şengen ölkələri ailəsinə üzv olub. Hazırda Litvanın Azərbaycandakı səfirliyi hüquqi və fiziki şəxslərə ümumi qısamüddətli vizalar vermək səlahiyyətinə malikdir.

Azərbaycanın Rusiya ilə mədəni-humanitar əlaqələri uzun bir tarixi dövrü əhatə edir

Azərbaycan-Rusiya münasibətləri tarixində qarşılıqlı humanitar və mədəni əlaqələrin araşdırılmasına gəldikdə qeyd etmək lazımdır ki, bu əlaqələr geniş bir tarixi dövrü əhatə edir. Azərbaycanın Rusiya ilə mədəni-humanitar əlaqələrinin uzun bir tarixi dövrü əhatə etməsini tanınmış elm adamlarımız da qeyd edirlər. Azərbaycan-Rusiya mədəni-kulturoloji əlaqələrinin uzun tarixə malik olduğunu vurğulayan akademik Ramiz Mehdiyev Humanitar əməkdaşlıq üzrə birinci Azərbaycan-Rusiya Forumunun açılışındakı çıxışında bu əlaqələrin mahiyyətindən bəhs edərək deyib: “Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin tarixinə humanitar əməkdaşlıq baxımından nəzər salmağa cəhd göstərsək, bu münasibətlərə hətta ekskurs belə çoxillik tədqiqatlar aparılmasını tələb edərdi. Burada biz Rusiya maarifçilərini, Sankt-Peterburq və Kazan universitetlərinin professoru Mirzə Kazımbəyin fəaliyyətini, Lermontovun Azərbaycan dastanının motivləri əsasında yaratdığı gözəl “Aşıq Qərib” əsərini, Yeseninin Bakı haqqında ürəkdən gələn sətirlərini və ümumi tariximizin iki əsrdən çox dövrünə aid bir çox əlamətdar hadisələri və təzahürləri xatırlaya bilərik”.

Azərbaycan dinlər və mədəniyyətlər arası dialoq məkanı kimi tanınır

Müasir qloballaşma şəraitində mühüm amillərdən biri mədəniyyətlərarası dialoqun genişlənməsidir. Azərbaycan başa sahələrdə olduğu kimi dinlərarası və mədəniyyətlərarası dialoq sahəsində də beynəlxalq tədbirlərdə fəal iştirak edir və bu baxımdan Azərbaycan artıq mədəniyyətlərarası dialoq məkanı kimi tanınıb. Son illərdə dinlərarası və mədəniyyətlərarası dialoqa həsr edilmiş böyük beynəlxalq tədbirlərin Bakıda keçirilməsi dediklərimizə sübutdur. Məlumdur ki, bu sahədə geniş beynəlxalq tədbir sayılan Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu 7-9 aprel 2011-ci il tarixində Bakı şəhərində keçirilib. Tədbirdə iştirak edən Prezident İ.Əliyev öz nitqində bu tədbirin mədəniyyət sahəsindəki beynəlxalq əhəmiyyətindən bəhs edərək deyib: “Mədəniyyətlərarası Forumun Azərbaycanda keçrilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir... Ümid edirəm ki, forumun nəticələri çox müsbət olacaq və mədəniyyətlərarası dialoqun inkişafına yeni imkanlar yaranacaqdır. Təsadüfi deyil ki, mədəniyyətlərarası dialoqun keçrilməsi ilə məhz Azərbaycan həm coğrafi, həm tarixi baxımdan, həm bugünkü reallıqlar baxımından mərkəzə çevrilir. Biz bunu çox alqışlayırıq”.

Qeyd edək ki, “Mədəniyyətlərin dialoqu” Dünya Forumu çərçivəsində “Müasir Dünyada Mədəniyyətlərin Müxtəlifliyi və Dialoq Fəlsəfəsi” mövzusunda 2011-ci il aprelin 7-9-da Bakıda keçirilən konfrasın iştirakçıları Memorandum imzalayıblar. Memorandumda deyilir: “Avropa, Asiya və Afrikanın tanınmış filosoflarının iştirak etdiyi “Müasir dünyada Mədəniyyətlərin Müxtəlifliyi və Dialoq Fəlsəfəsi” mövzusunda keçirilmiş Beynəlxalq Konfrans qeyd etdi ki, qloballaşma şəraitində dünya mədəniyyətlərinin özgürlüyü və müxtəlifliyinin mühafizəsi üzrə ciddi səylərin göstərilməsi ilə yanaşı, mədəniyyətlərin qarşılıqlı əlaqələri genişlənir. Əminliklə bildirildi ki, bu şəraitdə mədəniyyətlərin dialoqunun məntiqi və konstruktiv alternativi yoxdur... Konfrans qeyd etməyi lazım bilir ki, Dünya Forumu və “Müasir dünyada Mədəniyyətlərin Müxtəlifliyi və Dialoq Fəlsəfəsi” Beynəlxalq Konfransının Bakıda keçirilməsi Azərbaycanın dünyada əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi və qarşılıqlı etimad mühitinin bərqərar edilməsi, dialoq fəlsəfəsinin dərinləşdirilməsi üzrə səylərin tamamilə düzgün və tədqirəlayiq olduğunu bir daha təsdiq edir. Konfrans yalnız fəlsəfənin, tərbiyə işində dialektik təfəkkür və müxtəliflik mədəniyyətinin (multikulturalizmin) üstünlüyünü təmin edərək, mədəniyyətlərin dialoqunun ümumi anlayışları, forma və məzmununu işləyib meydana çıxardığını qeyd edərək:

-Çıxış və müzakirələrdə səsləndirilmiş fikirlərin elmi-nəzəri və praktiki əhəmiyyətini nəzərə alaraq konfransmateriallarının dərc olunmasını lazım bilir;

-Fəlsəfə təşkilatları arasında əməkdaşlıq və qarşılıqlı etimadın yaradılmasına çalışan bir təşkilat kimi Avropa və Asiya Fəlsəfə İnstitutları Beynəlxalq assosiasiyasının fəaliyyətini dəstəkləyir;

-Filosofları mədəniyyətlərin dialoqu problemlərinin tədqiqində əməkdaşlığa kömək etməyə və bununla da dünyada mədəniyyətlərin qarşılıqlı əlaqəsi və özgürlüyünün qorunub saxlanması işinə töhvə verməyə çağırır”.

Davamı növbəti sayımızda

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifəni hazırladı: Elvin Əliyev

Zaman.-2015.-24 fevral.-S.13.