“Azərbaycanda mövcud olan tolerantlıq ruhu daim yüksək qiymətləndirilir”

Azərbaycanda dini radikalizmə qarşı mübarizə qanun çərçivəsində aparılır və bu mübarizədə ən səmərəli vasitə maarifləndirmə işidir. Bu işdə tək hüquq mühafizə orqanları və din xadimləri deyil, eləcə də ziyalılar, ağsaqqallar, müəllimlər fəallıq göstərirlər. Müstəqil Azərbaycanda hazırda 2000-dən artıq ibadət məkanı fəaliyyət göstərir.

Azərbaycanda hökm sürən tolerantlıq mühitinin nəticədir ki, ölkəmizdə ayrı-ayrı dinlər və etiqadlar arasında qarşılıqlı hörmət və etimada əsaslanan əməkdaşlıq münasibətləri hökm sürür. Azərbaycandakı tolerantlıq bütün dünyaya nümunədir. Dünya dövlətlərində terror, zorakılıq və ekstremizm hallarının baş alıb getdiyi bir vaxtda Azərbaycanda mövcud olan tolerantlıq ruhu daim yüksək qiymətləndirilir. Azərbaycan müxtəlif dinlər və mədəniyyətlərin yanaşı yaşaması timsalında özünəməxsus nümunə təqdim edir ki, bu da onu dialoq üçün mühüm platformaya çevirir. Azərbaycanın mədəniyyətlərarası dialoqu gücləndirən, sivilizasiyalar arasında əlaqələri inkişaf etdirən, bəşər mədəniyyətinin zənginləşdirən mənəvi, mədəni və əqidə müxtəlifliyinin təmin olunmasının əhəmiyyətini vurğuluyan bir sıra mühüm beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi etməsi dediklərimizi bir daha təsdiqləyir.

Fərqli dinlərə, mədəniyyətlərə malik insanların birgə sülh şəraitində yaşaması

Azərbaycanda tolerantlıq mövzusunda keçirilən tədbirlər, aparılan müzakirələr, maarifləndirmə tədbirləri regionlarımızda da öz bəhrəsini verir. Bölgələrdə keçirilən bu cür tədbirlərdə rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri, ziyalılar, din xadimləri iştirak edirlər. Bu cür tədbirlərdə qloballaşan dünyada tolerantlığın və multikulturalizmin təbliğinin əhəmiyyəti müzakirə olunur, fərqli dinlərə, mədəniyyətlərə malik insanların birgə sülh şəraitində yaşamasına dair fikir mübadiləsi aparılır. Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin birinci müavini Səyyad Salahlı deyir ki, Azərbaycanda tarixən tolerantlıq mühiti, ayrı-ayrı dinlər və etiqadlar arasında qarşılıqlı hörmət və etimada əsaslanan əməkdaşlıq münasibətləri hökm sürüb. Dini dözümlülüyün Azərbaycan xalqının milli keyfiyyəti olduğunu vurğulayan S. Salahlı dövlətimizin digər dinlərə aid ibadət ocaqlarının təmiri, tikintisi və yenidən qurulmasına ayırdığı diqqəti xüsusi qeyd edir: “Bu işlər regionlarımızda da yüksək səviyyədə həyata keçirilir”.

Milli Tolerantlıq Mərkəzinin icraçı direktoru Elmin Əliyev deyir ki, müxtəlif məkanları, tarixləri birləşdirən tolerantlıq prinsipləri eyni zamanda islami dəyərləri də özündə əks etdirir: “Getdikcə kiçilən, qloballaşan dünyada sülhün və əmin-əmanlığın bərqərar olması üçün dini və milli ekstrimizmə qarşı maarifləndirmə işinin labüdlüyü vacibdir. Tarixi kökləri və nəzəri əsasları baxımından Azərbaycanın tolerantlıq modeli bu gün bütün dünyaya nümunə ola bilər. Azərbaycan dövləti fərqli dinlərə və etnik qruplara qarşı bərabərhüquqlu mövqe nümayiş etdirir, inanc azadlığı mövcud qanunvericiliklə təmin edilir”.

“Azərbaycan müəyyən mənada nümunə rolu oynaya bilər”

Bəli, etnik və dini tolerantlıq Azərbaycanda dövlət səviyyəsində təbliğ edilir və hökumət bütün dini və etnik azlıqlar üçün bərabər imkanları və bərabər hüquqları, o cümlədən dinc və rahat yaşamaq şəraitini təmin edir. Etnik azlıqlar doğma dildə təhsil hüququ da daxil olmaqla, azərbaycanlılarla bərabər bütün hüquqlardan sərbəst istifadə edirlər. Talışlar, avarlar, ləzgilər, ruslar, ukraynalılar, gürcülər, polyaklar və digərləri də daxil olmaqla, Azərbaycanda 40-dan çox azlıq və etnik qrup var. Şərqlə Qərbin kəsişməsində yerləşən Azərbaycan müsəlman azərbaycanlıların üstünlük təşkil etdiyi çoxmədəniyyətli bir cəmiyyətdir. Azərbaycanın tolerant ölkə olması faktı bir çox elm adamları, siyasətçilər, jurnalistlər və ictimai xadimlər tərəfindən tanınır. Bir çoxları inanır ki, Azərbaycan dünyada etnik və dini tolerantlığın yaxşı bir nümunəsi kimi xidmət edə bilər.

Heydər Əliyev Fondunun vitse prezidenti Leyla Əliyevanın Azərbaycandakı tolerantlıq mühiti haqqındakı fikirləri bu baxımdan diqqət çəkir: “Tolerantlıq bizim üçün qürur mənbəyi deyil, bu, bizim həyat tərzimizdir, normadır, ona görə ki, burada tarixən müxtəlif xalqları, müxtəlif dinləri təmsil edən insanlar yaşayır. Bizdə atəşpərəstlik, zərdüştilik olmuşdu. Xristianlıq Azərbaycana IV əsrdə, islam VIII əsrdə gəlmişdir, iudaizm iki min illik tarixə malikdir. Bu gün Azərbaycanda məscidlər, sinaqoqlar, kilsələr, atəşpərəst məbədləri vardır. Onlar hamısı bir-birinin yaxınlığında yerləşir. Bizdə müxtəlif dillərdə danışırlar. Azərbaycanda 21 qeyri-müsəlman dini icma vardır. Bu, çox vacib və qiymətlidir. Təəssüf ki, müasir dünyada fikir ayrılıqları, münaqişələr bəzən məhz bir-birini qəbul etmək və anlamaq arzusunun olmaması üzündən yaranır. Buna görə də hesab edirəm ki, Azərbaycan müəyyən mənada model rolu oynaya bilər”.

“Dünyanın mədəni müxtəlifliyinə dərin ehtiram bəsləyirik”

“Mənim fikrimcə, səmimi, təmiz insani münasibətlər ən başlıca məsələdir. Azərbaycanda müxtəlif millətlərə, dinlərə, mədəniyyətlərə mənsub insanlar həmişə sülh və həmrəylik şəraitində yaşayıblar. Tolerantlıq bizim üçün nailiyyət deyil, həyat normamızdır. Çoxları bilmir ki, hələ 1918-ci ildə Azərbaycanda qadınlar səsvermə hüququ qazanmışlar. Müsəlman Şərqində ilk opera və balet Azərbaycanda yaradılmış, müsəlman qızlar üçün ilk məktəb Azərbaycanda açılmışdır”.

“Ölkəmiz həmişə öz qonaqpərvərliyi ilə məşhur olmuşdur. Tarixən Şərq ilə Qərbin qovuşuğunda yerləşən Azərbaycan həmişə müxtəlif mədəniyyətləri, ənənələri və sivilizasiyaları özündə cəmləşdirmişdir. Tolerantlıq, dözümlülük və dostluq kimi anlayışlar bizim üçün adi sözlər deyil. Təsadüfi deyildir ki, Bakıda müsəlman məscidləri ilə yanaşı, xristian kilsələri və sinaqoqları da görə bilərsiniz. Son vaxtlar Bakı beynəlxalq forum və görüşlərin keçirildiyi yerə çevrilmişdir. Biz, əlbəttə, öz soy-kökümüzə və ənənələrimizə çox hörmət edir və onlara qayğı ilə yanaşırıq. Bununla bərabər biz dünyanın mədəni müxtəlifliyinə dərin ehtiram bəsləyirik”.

“Şərqin və Qərbin ayırcında yerləşən ölkəmizdə şərqin müdrikliyi, qərbin tərəqqisi var. Ötən müddətdə Azərbaycan tarixi İpək Yolunda əsas bir mərkəzə çevrilib. Azərbaycanın tolerantlıq, dialoq və yeni fikirlər ölkəsinə çevrilməsi mədəniyyətimizin inkişafına böyük təsiri olub”.

Milli-mənəvi dəyərlərimizin tərkib hissəsi

Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Mübariz Qurbanlı isə ölkəmizdəki tolerantlıq mühiti barədə bunları deyir: “Tolerantlıq yalnız dinlə bağlı deyil, həm də geniş anlayışdır. Azərbaycan həm də multikultural dövlət olduğu üçün müxtəlif mədəniyyətlər vahid Azərbaycançılıq ideyası ətrafında birləşiblər. Bu mədəniyyətlərin ayrı-ayrılıqda olması onların qarşıdurmasına deyil, birliyinə səbəb olur. Ölkəmizdə radikal qrupların öz fikirlərini və ideyalarını yaymaq cəhdləri iflasa uğrayıb. Cəmiyyətin buna münasibəti bir daha göstərdi ki, sosial dayağı olmayan radikal qruplaşmalar Azərbaycanda yaşaya və ölkənin imicinə zidd fəaliyyət göstərə bilməz. Milli-mənəvi dəyərlərimizin tərkib hissəsi olan, o cümlədən ölkə əhalisinin əksəriyyətinin etiqad etdiyi İslam dini və mədəniyyətinin təbliği prioritet məsələlərdəndir. Azərbaycan dünyaya inteqrasiya edən ölkədir, amma bununla yanaşı, biz öz milli mənəvi dəyərlərimizi də qoruyuruq. Dini maarifləndirmə işinə daha diqqətli yanaşılmalı, bu sahədə görülən işlər davam etdirilməlidir. Biz milli mənəvi, dini adət-ənənələrimizi, tolerantlıq mühitimizi qorumalı və yaşatmalıyıq”.

Nicat İntiqam

Zaman.-2015.- 8 iyul.- S. 13.