Dini təhlükəsizlik milli təhlükəsizliyin tərkib hissəsidir

Əvvəli ötən sayımızda

Ölkəmizin milli təhlükəsizliyinə dinlə bağlı olan təhdidlər müxtəlifyönümlüdür. Bunların içərisində hazırki şəraitdə maddi və mənəvi cəhətdən xarici ölkələr tərəfindən dəstəklənən və icazəsiz fəaliyyət göstərən bəzi dini-siyasi qrupları ən təhlükəli hesab etmək olar. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, bu cür qruplar milli və dini ekstremizmə və terrorizmə meyilli olduqlarına görə onların fəaliyyəti cəmiyyətin sabitliyi üçün daha çox təhlükə yaradır. Bunları da milli təhlükəsizliyimizə qarşı təhdid hesab etmək olar.

“Ekstremizm çox vaxt ciddi cinayətlər törədilməsinə səbəb olur”

Azərbaycan dünyəvi, sivil bir dövlət olaraq həmişə dini ekstremizmə qarşı çıxmış, dini dözümsüzlüyü pisləmiş və bu sahədə başqa dövlətlərlə əməkdaşlıq etmiş və etməkdədir. Azərbaycan terrorizmə, dini ekstremizmə qarşı mübarizə aparan ölkələrlə əməkdaşlığa üstünlük verir. Azərbaycan Prezident Administrasiyanın rəhbəri, akademik R. Mehdiyev 2011-ci il sentyabrın 21-də Rusiyanın Yekaterinburq şəhərində keçirilən təhlükəsizlik məsələlərinə cavabdeh olan yüksək vəzifəli şəxslərin beynəlxalq görüşündə iştirak edib. Dünyanın 65 ölkəsinin nümayəndələrinin iştirak etdiyi bu beynəlxalq toplantıda bir çox aktual məsələlər, o cümlədən beynəlxalq informasiya təhlükəsizliyi, təbii və texnogen fəlakətlər zamanı əməkdaşlıq, transmilli cinayətkarlığa qarşı mübarizə məsələləri müzakirə edilib. Bu beynəlxalq görüşdə akademik R. Mehdiyev “Millətlərarası düşmənçilik və dini dözümsüzlüklə əlaqədar böhranlı vəziyyətlərdə ekstremizmin təzahürlərinə qarşı mübarizə sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın fəallaşdırılması problemləri” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. Öz məruzəsində ekstremizmin mahiyyətini elmi cəhətdən izah edən R. Mehdiyev qeyd etmişdir ki, “Ekstremizmə ən ümumi formada müxtəlif məsələlərə ifrat baxışların tərəfdarı olmaq kimi tərif verilir. Lakin ekstremizm, sadəcə, radikal baxışların ifadəsi deyildir. Çox vaxt o ciddi cinayətlər törədilməsinə səbəb olur”. R. Mehdiyev ekstremizmin çoxsaylı formaları arasında milli və dini ekstremizmi ən təhlükəli forma hesab edərək, bunu aşağıdakı kimi əsaslandırıb: “Ekstremizmin çoxsaylı formaları arasında ən təhlükəli formalar kimi milli və dini ekstremizmi qeyd etmək lazımdır. Onların dağıdıcı potensialı olduqca böyükdür, çünki onlar böyük insan qruplarını, hətta bütöv xalqları da əhatə edə bilər”.

“Ekstremist qruplar öz məqsədləri üçün radikal dini ideyalardan istifadə edir”

Dini ekstremizmin genişlənərək, radikal qruplarla birləşərək cəmiyyətdə sabitliyi pozmağa, ictimai təhlükəsizliyin təmin olunmasına mənfi təsir göstərərək, sosial vəziyyəti kəskinləşdirməyə çalışdığını vurğulayan akademik dini-siyasi ekstremizmin cəmiyyət üçün yaratdığı təhlükəni aşağıdakı kimi şərh etmişdir: “Bu gün müxtəlif ekstremist qruplar öz məqsədləri üçün radikal dini ideyalardan istifadə etməklə dünyəvi və demokratik dövlət quruluşunu dəyişməyə yönəlmiş fəaliyyəti həyata keçirməyə çalışırlar. Onlar cəmiyyətdə sabitliyi pozmağa, dini və sosial vəziyyəti kəskinləşdirməyə çalışırlar”.

Dinin siyasiləşdirilməsi Avropanıninkişaf etmiş ölkələrində də müşahidə olunur

Qeyd edək ki, dinin siyasiləşdirilməsi, yaxud siyasi fəaliyyətdə dindən istifadə, dini ayrıseçkiliyi yaratmaq, başqa dinlərə qarşı nifrət təbliğ edilməsi bir çox ölkələrdə, o cümlədən Avropanın inkişaf etmiş ölkələrində də müşahidə olunur. Məsələn, 2011-ci il 22 iyul tarixində Norveçdə 32 yaşlı Andreas Breyvikin törətdiyi dini-siyasi xarakter daşıyan terror aktını buna misal göstərmək olar.

İnformasiya agentliklərinin məlumatına görə, əvvəlcə Oslo şəhərinin hökumət binasının yerləşdiyi məhəllədə böyük partlayış törədən A. Breyvik, sonradan polis paltarı geyərək, Utoya adasında yerləşən gənclərin yay düşərgəsinə gələrək, düşərgədə toplantı keçirən çoxsaylı gəncləri güllələmişdir. Bu terror aktı zamanı 80-a yaxın adam qətlə yetirilmiş, 100-dən çoxu isə itgin düşmüşdür. Siyasi müşahidəçilərin fikirlərinə görə, Avropada müsəlmanların sayının artmasını təhlükə kimi qəbul edən 32 yaşlı terrorçu, qeyri-Qərb ölkələrindən gələn müsəlmanlara Norveçdə sığınacaq verən Sosial-Demokrat partiyasını düşmən hesab etdiyinə görə, onlara qarşı terror törətmişdir. Siyasi müşahidəçilərin rəyinə görə, terrorçu özü bu fikri məhkəmədə etiraf etmişdir.

Qeyd edək ki, Norveçdə islamofobiyanı dəstəkləyən siyasi təşkilatlardan biri Tərəqqi Partiyasıdır ki, bu partiyanın siyasi baxışları A. Breyvikin siyasi baxışları ilə üst-üstə düşür. A. Breyvik vaxtilə həmin partiyanın üzvü olmuş, sonradan partiya sıralarından çıxmışdır. Terrorçu öz siyasi baxışlarını törətdiyi cinayətdən bir az əvvəl Londonda çap etdirdiyi 630 səhifəlik “Avropa müstəqillik deklarasiyası” (2011) adlı kitabında şərh etmişdir.

Məhkəmə zamanı A. Breyvik Qərbi Avropanın müsəlmanların əlinə keçməsinin qarşısını almaq üçün bu cinayəti törətdiyini bildirmişdir. O, Avropanı xilas etmək üçün öldürmək istədiyi adamların siyahısında Böyük Britaniyanın sabiq baş naziri Toni Bleyer, Britaniya şahzadəsi Çarlz, Almaniya kansleri Anqela Merkel, o vaxtkı Fransa prezidenti Nikola Sarkozi və digər nüfuzlu şəxslərin adları olduğunu vurğulayıb.

A. Breyvik internetə yerləşdirdiyi videoçarxda özünü orta əsr cəngavərləri ilə müqayisə etmiş və başqalarını da “səlib yürüşçüsü” olmağa, Avropanın islamlaşdırılmasına qarşı və marksizmə qarşı mübarizə aparmağa çağırmışdır.

Terrorçuların, dini ekstremistlərin vətəni yoxdur

Buradan göründüyü kimi, Norveç kimi Avropanın inkişaf etmiş bir ölkəsində baş verən bu müdhiş cinayət hadisəsi dini dözümsüzlük, başqa dinlərə qarşı nifrət təbliğ edən hadisə kimi insanların şüuruna daxil olmuş, əsasən, müsəlmanlara və multukulturalizm siyasətinə qarşı yönəldilmişdir.

Bu faktlar bir daha onu göstərir ki, terrorçuların, dini ekstremistlərin vətəni yoxdur. Belələri istənilən bölgədə cinayət törədə bilər. Bəzi radikal dini qruplar əvvəlcə təbliğat metodundan istifadə edərək əhalinin həssas təbəqələrinin ağır sosial-iqtisadi vəziyyətindən sui-istifadə edib onları öz tərəflərinə çəkirlər, sonra isə müxtəlif təxribatlarda onlardan istifadə edirlər.

Akademik R. Mehdiyev Yekaterinburqdakı toplantıda son vaxtlar Azərbaycanda da dini ekstremizmlə, terrorçuluqla məşğul olan bəzi təxribatçı qrupların fəaliyyəti haqqında məlumat verib, onların zərərsizləşdirildiyini bildirərək deyib: “Məsələn, son illərdə Pakistanda Şimali Vəziristan ərazisində “Əl-Qaidə” düşərgələrində hazırlıq keçmiş qanunsuz silahlı dəstənin üzvləri məhkum edilmiş, “Sumqayıt camaatı” terror qrupu zərərsizləşdirilmişdir. Bundan əlavə, dini təmayüllü “Ceyşulla”, “Hizbut-Təhrir”, “Əl-Qaidə Qafqaz”, “İmam Mehdinin şimal ordusu” və başqa terror təşkilatlarının özəkləri ləğv edilmiş, həmin təşkilatların 189 üzvü cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmuşdur... Qeyd etdiyim faktlar ona dəlalət edir ki, millətçi ekstremizmlə bərabər, dini ekstremizm Azərbaycanın milli təhlükəsizliyi üçün ciddi risklərdir”. Buradan məlum olur ki, Azərbaycanda fəaliyyət göstərmiş təxribatçı qruplar beynəlxalq terror şəbəkələri ilə əlaqədar olmuş və xarici ölkələrdə yerləşən terror qrupları tərəfindən idarə olunmuşdur.

Davamı növbəti sayımızda

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifəni hazırladı: Elvin Əliyev

Zaman.-2015.-17 mart.-S.13.