Öz ölkələrindən Azərbaycana pənah gətirən molokanlar (2)

Əvvəli ötən sayımızda

Novasaratovka kəndi. Rus çariçası II Yekatrinanın Saratovdan sürgün etdiyi molokanların bir hissəsi Gədəbəy rayonunda məskunlaşıb.

Bu təriqətin nümayəndələrinin molokan adlandırılması onların orucluq vaxtı süd içməkləri ilə əlaqədardır. Molokanklar özləri isə bu adı “mənəvi südlə qidalanmaq” kimi izah edirlər. Bununla yanaşı, molokanların fikrincə, oruc müəyyən vaxt müddətində deyil, insanın özünü günahkar olduğu və nəfsinin ağlına üstün gəldiyini hiss etdikdə tutulmalıdır. Molokanların inancına görə orucluqda yemək və içməkdən tamamilə imtina olunmalıdır. Onlar qidalanmada donuz əti və pulsuz balıqdan başqa, bütün ərzaqlardan istifadə edirlər.

İllər ötdükcə molokanlar da öz aralarında müəyyən qruplara bölünüb. Onlar ümumi, daimi və qərarsızlar olaraq üç qrupa ayrılıblar. Müasir dövrümüzdə molokanlar ardıcıllarını daha sürətli şəkildə itirməyə başlayıblar. Bunu hətta molokanların özləri də etiraf edirlər.

Sayı azalan molokanlar

Hal-hazırda Azərbaycanda molokanların qeydiyyata alınmış 11 dini icması fəaliyyət göstərir. Onlardan 150 nəfərə yaxını Bakıda və 100 nəfərə yaxını isə Sumqayıtda məskunlaşıb. Üzvlərinin sayı 10 nəfərdən çox olmayan qalan icmalar Şamaxı, Qaradağ, Xızı, İsmayıllı rayonlarında fəaliyyət göstərir. Həmin rayonlarda qeydiyyatdan keçməmiş bir neçə icma mövcuddur.

Bütün icmalarda, əsasən yaşlı adamlardan ibarət olan üzvlərin qeydiyyatı aparılır. Gənclər və uşaqlar adətən icmaya gəlmədikləri üçün onlar qeydiyyata alınmır. İcmanın üzvləri yalnız rus millətinə mənsubdurlar. Onlar missionerliklə məşğul olmurlar, icmanın üzvlərinin sayı isə ildən-ilə azalır. Hazırda sözügedən icmada qanunvericilik pozuntusu müşahidə olunmayıb.

Qeyd edək ki, bu icmalar heç bir dini mərkəzdə birləşəməyib və hər icma müstəqil şəkildə fəaliyyət göstərir. Bununla bərabər, Bakı icması ilə Stavropol diyarının molokan icmaları arasında sıx əlaqə saxlanılır. Pul gəlirləri çox azdır və öz üzvlərinə maddi yardım göstərməyə, ibadət evlərinin saxlanılmasına sərf olunur.

Molokanlar daha çox İsmayıllı rayonunun İvanovka kəndində vaxtilə Rusiyadan bu diyara köçüb gəlmiş molokanlar nəslinin davamçıları yaşayır. Burada iki əsrə yaxındır məskunlaşan molokan xristianları bu kənddə azərbaycanlılarla birlikdə, əminamanlıq şəraitində yaşayırlar. Molokanların sözlərinə görə, burada “Sobraniye” adlandırılan kilsə pravoslav kilsələrindən fərqlidir. Belə ki, bu kilsələrdə divarlarda ikona və bəzəkli təsvirlərə rast gəlmək mümkün deyil. Buna səbəb müasir molokanların əcdadlarının ikonanı qəbul etməmələri olub.

Molokanların sayının azalmasında Qarabağ müharibəsinin də rolu olub. Belə ki, 1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılması və qonşu Ermənistanla müharibənin yaratdığı iqtisadi tənəzzül illərində onlarla molokan ailəsi daha yaxşı iş və şərait ardınca gedərək, İvanovkanı tərk edib. Üzvlərinin sayının az olması səbəbindən bir çox icmaların bağlanması meyli müşahidə edilir. Azərbaycanda təxmini hesablamalara görə molokan icmalarının bütün üzvlərinin ümumi sayı 500 nəfərə qədərdir. Hal-hazırda Azərbaycanın Bakı, Quba, Sumqayıt, İsmayıllı və Gədəbəy bölgələrində məskunlaşıblar.

Qanunla qorunan azadlıqlar

Bildiyiniz kimi, Azərbaycan Respublikası çoxmillətli və çoxdinli bir ölkədir. Bu ölkənin milli siyasəti müxtəlif millətlərin, etnik qrup və dini azlıqların birgə yaşaması dözümlülük prinsipi əsasında müəyyənləşdirilib. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 25-ci maddəsinin III bəndinə görə “Dövlət irqindən, milliyyətindən, dinindən, dilindən, cinsindən, mənşəyindən, əmlak vəziyyətindən, qulluq mövqeyindən, əqidəsindən, siyasi partiyalara, həmkarlar ittifaqlarına və digər ictimai birliklərə mənsubiyyətindən asılı olmayaraq hər kəsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyinə təminat verir. İnsan və vətəndaş hüquqlarını və azadlıqlarını irqi, milli, dini, cinsi, mənşəyi, əqidə, siyasi və sosial mənsubiyyətə görə məhdudlaşdırmaq qadağandır”.

Konstitusiyanın sözügedən maddəsində də aydın şəkildə göstərilib ki, milli və ya dini azlığın nümayəndəsi olmasından asılı olmayaraq, Azərbaycan vətəndaşı olan hər bir kəs eyni hüquqlara malikdir. “Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığı haqqında” qanunun 3-cü maddəsində Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığı onun əldə edilməsi əsaslarından asılı olmayaraq, hamı üçün bərabər olduğu göstərilib. Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının hüquqları, azadlıqları və vəzifələri onların mənşəyindən, sosial və əmlak vəziyyətindən, irqi və milli mənsubiyyətindən, cinsindən, təhsilindən, dilindən, dinə münasibətindən, siyasi və başqa əqidələrindən, məşğuliyyət növündən və xarakterindən, yaşayış yerindən, həmin yerdə yaşadığı müddətdən və başqa hallardan asılı olmayaraq bərabərdir”. Bununla belə, Azərbaycan Respublikasında heç bir millətin, milli və ya dini azlığın nümayəndəsinə və ya onlardan olan qrupa milli xüsusiyyətlərinə və ya dini mənsubiyyətlərinə görə başqalarından üstün olmaq kimi ideyaları aşılamaq, çox fəal təəssübkeşlik göstərmək, hətta, bu ideyaların həyata keçirilməsində fiziki təzyiqlərdən istifadə edilməsi qanunla məhdudlaşdırılır, bu sahədə sui-istifadə hallarına yol verən şəxs və ya qrup cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməklə müvafiq qanunlar çərçivəsində cəzalandırılır. Azərbaycanda yaşayan bütün digər azlıqlarla yanaşı molokanların da hüquqları qanunla qorunur və onların azad və sərbəst yaşamaları üçün hər cür şərait yaradılıb. Bu baxımdan Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi ölkədəki dini sabitliyi qorumaq, həmçinin dini ayrı-seçkilik yaranmasının qarşısını almaq, münaqişələrin səviyyəsinin yüksəlməsinə yol verilməməsi, dini mərasim adı altında müxtəlif antidövlət meyilli şəxs və qrupların qarşıdurma yaratmaq cəhdlərinin zərərsizləşdirilməsi, ictimai təhlükəsizlik və sosial sabitliyin qorunması, din-dövlət münasibətlərinin tənzimlənməsi üçün mövcud dini duruma lazımi nəzarəti təşkil etmək və bu yolda hər cür neqativ halların qarşısının alınması işində müvafiq beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq edir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifə ni hazırladı: Xəyalə Sadıqova

Zaman.-2015.-31 mart.-S.13.