Müqəddəs dəyərlərə hörmət

Hörmət görmək istəyən hörmət etməyi öyrənməlidir. Öz dəyərlərini sevən, qoruyan bir toplum, bir xalq başqalarının dəyərlərinə münasibətdə haqsızlıq etməməlidir.

Təəssüf ki, bu gün cürbəcür xoşagəlməz hadisələrlə qarşılaşırıq. İnsanın bilmədiyi bir sahədə yerli-yersiz danışması əsla doğru hərəkət deyil. Məsələn, fəlsəfə təhsili olmayan bir adam fəlsəfi bir axını tənqid etməklə, yıxıb sürüməklə həm özünü gülünc vəziyyətə salar, həm də elmə və elmi kriterilərə hörmətsizlik etmiş olar. Ola bisin, siz də Quranın dəyişməz kriterilər süzgəcindən keçməmiş əksər fəlsəfi düşüncəni qəbul etmir, ona yanlış fikirlər kimi baxırsınız. Ancaq siz bir fəlsəfə kitabı oxumadan, heç olmasa, tənqid etdiyiniz fəlsəfi axını araşdırmadan təhqiramiz mühakimə yürütsəniz, özünüzü gülünc vəziyyətə salmaqdan başqa bir iş görməzsiniz. Eyni şəkildə musiqi ilə heç bir əlaqəsi olmayan bir insanın durub “məqamlar” barədə kor-koranə söz deməsi, əsl “müsiqişünas” kimi fikir bildirməsi gülünc alınır. Həmçinin jurnalistikadan başı çıxmayan bir adamın bu sahə haqda danışması, fikir irəli sürməsi, kimlərisə ittiham etməsi həm jurnalistikaya, həm də bu peşə ilə məşğul olanlara hörmətsizlikdir. Halbuki, bütün bunlar böyük zəhmət və əmək nəticəsində qazanılan ixtisaslardır.

Ancaq bir də görürsən ki, Quran və Sünnədən anlayışı olmayan, bəşər tarixində nəhəng mütərəqqi addımlar atan, eyni zamanda (hicri) beşinci əsrədək geniş bir coğrafiyada ağlasığmaz intibaha səbəb olan bu dindən bixəbər bir insan durub bu dini və mənsubları haqda yerli-yersiz danışır, adını da “söz azadlığı” qoyur. Halbuki, bir insanın bilmədiyi məsələlərdən danışması həm sözügedən sahəyə, həm həmin adamın özünə, həm ağla, məntiqə, mühakiməyə, həm də vicdana hörmətsizlikdir. Bu hörmətsizliyi edən adam da gərək qarşı tərəfin hissə qapılıb verdiyi cavaba “ah-uf” etməsin, yersiz danışmasın. Çünki birinci nalayiq söz deyən, sataşan odur. Sataşdığı insanlar isə dörd-beş milyardlıq böyük bir kütlədir. Belə böyük bir kütlənin içindən, təbii ki, hissə qapılanlar çıxmamış olmayacaq.

Digər tərəfdən inanan insanlar olaraq biz də söz, hərəkət və davranışlarımızı sahmanlamalı, söz demədən əvvəl bunun gedib hara çıxacağını, nə ilə nətcələnəcəyini götür-qoy etməli, qəlbimizin ən məhrəm guşəsinə aid məsələləri dərhal dilə gətirməməliyik. Bəli, danışarkən unutmamalıyıq ki, ağzımızdan çıxan sözləri pis tinətli insanlar yanlış yerlərə yoza bilər. Yoxsa öz əllərimizlə öz evimizi yıxmış olarıq.

Qurani-Kərim buyurur: “Onların Allahdan başqa tapındıqları tanrılara həqarət etməyin. Yoxsa onlar da cahillik edib Allaha həqarət edərlər”(”Ənam” surəsi, 6\108). Bəli, siz xalqın Latına, Mənatına, Uzzasına, İsafına, Nailəsinə söysəniz, onlar da sizin müqəddəs dəyərlərinizə söyərlər. Halbuki nə Kitabda, nə Sünnədə, nə də saleh sələflərimizin ictihadlarında “bütpərəstlərin bütlərinə söyün” şəklində əmr və ya tövsiyəyə rast gəlmirik. Siz həmişə həqiqəti çatdırmalısınız; tövhidi səsləndirməli, daim ondan söz açmalısınız, bu, başqa məsələ... Amma möminin İslamiyyətdə bir qiyməti olmayan şeyləri gözdən salmaq, təhqir etmək kimi bir vəzifəsi yoxdur. Kaş həmişə Quran və Sünnənin kriterilərinə uyğun deyiləsi sözləri deyəydik, yazılasını yaza, görüləsini görəydik! Zira hissi boşluqlardan meydana çıxan bəzi hərəkət və davranışların nəticəsi bizə baha başa gəlir.

Bildiyiniz kimi, yaxın tarixdə Uca Kitabımız Qurani-Kərimə bir yerdə həqarət etdilər. Bu həqarətin “cavabında” kilsələrə hücum edildi, binalara ziyan vuruldu. Şübhəsiz ki, Quranı təhqir axmaqlıqdır, ədəbsizlikdir. Ancaq buna kilsələri dağıtmaqla cavab vermək də ayrı bir yanlışlıqdır.

Bu səbəbdən kim olur-olsun, insan qarşı tərəfi rəncidə və təhrik etmədən əvvəl, bunun hara gedib çıxacağını yüz ölçüb bir biçməli, ancaq ondan sonra nə deməlidirsə, deməli, hansı işi görməlidirsə, görməlidir. Hörmətsizlik görən insanlar buna qanun çərçivəsində münasibət bildirməli, elmi, hüquqi imkanlardan faydalanaraq bu çirkinliyi aradan qaldırmağa çalışmalı, öz yoluna sadiq qalmalı və üslubda xətaya yol verməməlidir. Bəli, bu cür hücumlara mədəni bir insan kimi cavab verməlidir. Yoxsa yanlış hərəkət edib sonra ah-uf eləməyin bir faydası olmaz.

Kaş müqəddəs dəyərlərə hörmət məsələsində beynəlxalq uzlaşma mümkün olaydı! Bəzi səlahiyyətli qurumlara səsimi çatdırmağa çalışdım, amma deyəsən, dərdimi çatdıra bilmədim. Düşüncə və söz azadlığı müasir dünyada ən çox müzakirə olunan və aktuallıq kəsb edən məsələlərdəndir. Ancaq təəssüf ki, bəzi kəsimlər müəyyən sahələrdə təhqir və həqarəti “nifrət cinayətləri” saydıqları halda, dini, müqəddəs dəyərlərə həqarəti fikir və söz azadlığı hesab edirlər. Əslində dünyada əmin-amanlığın timsalı olan həqiqi bir mömin heç vaxt oturduğu yerdə kiminsə əleyhinə söz danışmaz, qaldı ki, kiməsə sataşmaq, kimisə təhqir etmək niyyəti olsun. Ancaq düşüncə və söz azadlığına bəzi sahələrdə çərçivə müəyyən edilməsi, bəzi sahələrdə isə tam sərbəstlik verilməsi açıq-aşkar ikili standart, bir paradoksdur. Bu da inanan insanları dərindən rəncidə edir.

Xülasə, bu gün müqəddəs dəyərlərə hörmət düşüncəsini bütün insanlığa mənimsətmək və hər kəsdə bu hissi oyatmaq mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu məsələ artıq bütün millətlərin üzv olduğu beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən möhkəm, sarsılmaz əsaslarla qanuniləşdirilməlidir. Kaş bütün bəşəriyyət bu məsələdə ortaq məxrəcə gələ! Kaş hər kəs öz həddini bilə! Çünki müqəddəs dəyərlərə hörmət prinsipinə riayət edilməsə - ki, bu, sülh və əmin-aman şəraitdə birgəyaşayışın əsas şərtlərindən biridir - get-gedə kiçilən müasir dünyada bu kimi məsələlərdən qaynaqlanan problemlər daha qorxunc nəticələr doğruracaq.

Bu gün müşahidə elədiyimiz bir həqiqət var ki, bəzi qara qüvvələr bizim əxlaqımızın əsas qaynağı olan uca dinimizi gözdən salmaq üçün hər cür cünayətə, haqsızlığa əl atmaqdan çəkinmirlər. Halbuki, bütün səmavi dinlərin təməlində tolerantlıq var, qarşı tərəfi anlamaq var, əlini xəyir üçün, yardım etmək üçün uzatmaq var. Bir həqiqəti də unutmamalıyıq ki, dinin sahibi biz deyilik, onu göndərən Allah-Təaladır. Biz Allah-Təalanın mülkü olan dini istədiyimiz kimi dəyişiriksə, başqalarını alçaltmaq üçün vasitə halına gətiririksə, öz maraqlarımıza uyğun hala salmaq istəyiriksə, o dinin sahibi də bunun hesabını bizdən soruşar və layiq olduğumuz qarşılığı da verər.

Bizim borcumuz dürüst davranmaqdır, kimsəyə haqsızlıq etməməkdir, öz dəyərlərini sevmək, qorumaq, onları həyatımıza daşımaqdır. Və bütün bunlarla yanaşı başqalarına qarşı da hörmətlə davranmaqdır. Çünki toplumu inşa edən onun dəyərlərdir. İnsan dəyərləri üğrunda hər cür cəfaya qatlanan varlıqdır, yəni təəssübkeşdir. Haqlı da olsan, sən birisinin dəyərlərini təhqir etsən, əmin ol ki, o da eyni münasibəti sənin dəyərlərinə qarşı göstərəcək. Ona görə də öz dəyərlərinə hörmət edən başqalarının dəyərlərinə toxunmamalıdır. Vəssalam.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifəni hazırladı: Əli Çərkəzoğlu

Zaman.-2015.-4 noyabr.-S.13.