Biz öz çoxəsrlik təcrübəmizi bu gün dünya ilə bölüşürük

Bəli, Azərbaycan tolerant dövlətdir, ölkədə müxtəlif dini konvessiyalar fəaliyyət göstərir. Hökumətimiz, dövlətimiz nəinki məscidlərin tikintisinə, həmçinin kilsələrin, pravoslav və katolik kilsələrinin, sinaqoqların (ölkəmizdə məscidlərlə yanaşı, 12 kilsənin (o cümlədən alban) və 6 sinaqoq fəaliyyət göstərir) yenidən qurulmasına və inşasına sərmayə qoyur. Ümummilli lider Heydər Əliyev milli azlıqların nümayəndələri ilə keçirdiyi görüşlərinin birində deyib: “Biz Azərbaycan deyəndə onun sərvətini, onun gözəl təbiətini nəzərdə tuturuq. Lakin bütün bunlarla yanaşı, respublikanın ən başlıca sərvəti əsrlərdən bəri bu torpaqda yaşayan, öz taleyini, öz həyatını bu torpağa bağlayan, müxtəlif millətlərdən olan, müxtəlif dinlərə etiqad edən adamlardır. Ölkə nə qədər çox xalqı birləşdirsə, bir o qədər də zəngin olar...”Bəli, ölkəmizdə, əgər belə demək mümkünsə, oturuşmuş dini ənənələr və dini inanclar var. Bu mənada tolerantlıq bizim adət-ənənəmizdir. Bu isə Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın sözləri ilə desək, tolerantlıq xalqımızın tarixi təbii özəlliyidir.Artıq xeyli vaxtdır ki, ölkəmiz bu sahədə əldə etdiyi təcrübəni bütün dünya ilə bölüşür. Bu təcrübəni öyrənmək məqsədi ilə ölkəmizə üz tutanlar da kifayət qədərdir. Məsələn, ABŞ-ın Kaliforniya ştatında yerləşən Sinay məbədinin üzvlərindən ibarət 50 nəfərlik heyət 30 oktyabr-4 noyabr tarixlərində Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin “Azərbaycan multikulturalizminə səyahət” layihəsi çərçivəsində ölkəmizdə səfərdə olub. Bu səfər təəssüratlarından söz açan nümayəndə heyətinin rəhbəri - Sinay məbədinin böyük ravvini Devid Volp vətəninə qayıtdıqdan sonra ölkəmizdə olması ilə bağlı məqalə dərc etdirib. Məqaləsində özünü ən demokratik hesab edən Avropa ölkələrində, habelə ABŞ-da dindar yəhudinin sinaqoqa getməsinin heç də asan olmadığını qeyd edən müəllif vurğulayıb ki, Azərbaycan bu baxımdan çox xoşagələndir. O yazıb: “Bir həftə əvvəl Yerusəlimdə keçirilən görüşdə israilli diplomat bizim qrupumuza dedi: “Mən başıma kipa qoyub İsveçin küçələrində gəzişmək istəsəydim, bunu etməzdən əvvəl fikirləşərdim. Lakin Azərbaycanda sizə heç kim fikir verməyəcək”. Mən bu fikrin dəqiqliyini tamamilə təsdiq edə bilərəm. Bir həftə ərzində başımda kipa küçələri gəzdim, hər yerdə insanlar mənə nəzakət və hörmətlə yanaşdılar. Bu, dünyada çox az rastlanan qeyri-adi bir nailiyyətdir. Əhalisinin 90 faizini müsəlmanların təşkil etməsinə baxmayaraq, burada yaşayan yəhudilər özlərini rahat və hörmətli vətəndaşlar kimi hiss edirlər. Bunu digər dini azlıqlar haqqında da demək olar”. O, daha çox diqqəti çəkən bir məqama da toxunub: “Biz Azərbaycanın görkəmli şəxsləri ilə eyni qəbiristanlıqda dəfn edilmiş Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, yəhudi xalqının nümayəndəsinin məzarını da ziyarət etdik”.

Bu yerdə ümummilli lider Heydər Əliyevin: “Azərbaycan xalqı özlüyündə, təbiətinə görə, öz xarakterinə görə yüksək tolerantlıq hissinə malikdir. Azərbaycan əhalisinin çox hissəsinin etiqad etdiyi müsəlman dinində, onun kökündə də tolerantlıq var” kəlamını xatırlamamaq mümkün deyil. Prezident İlham Əliyevin sözləri ilə desək,”...bizim birliyimiz reallıqdır. Müstəqil Azərbaycanın ən böyük sərvətlərindən biri də ondan ibarətdir ki, Azərbaycanda bütün xalqların, bütün dinlərin nümayəndələri rahat, bir ailə kimi yaşayırlar, bütün hüquqlardan istifadə edirlər. Heç vaxt Azərbaycan tarixində dini, milli zəmində ayrı-seçkilik, yaxud da qarşıdurma olmamışdır və əminəm ki, olmayacaqdır”. Bu mənada multikulturalizm, tolerantlıq sadə dillə desək, elə insanlıq deməkdir.

Multikulturalizmi fəaliyyət sferasının əsas qayəsinə çevirən mərkəzAzərbaycanın tarixi daim müxtəlif xalqların, mədəniyyətlərin və dinlərin vahid dəyərlər naminə birləşdiyinin şahidi olub. Bu vahid dəyərlər azadlıq və firavanlıq, müstəqillik və demokratik dəyərlərdən ibarətdir. Dinlər arasında əmin-amanlığın təmin edilməsi, çoxmədəniyyətliliyin inkişafı ölkəmizdə demokratik dəyərlərin tərəqqisinə yol açan əsas amillərdəndir. Prezident İlham Əliyevin məşhur “Multikulturalizmə alternativ yoxdur!” şüarı müxtəlif mədəniyyətlərin bərabər imkanlara sahib olması ilə yanaşı, demokratik dəyərlərin inkişafının labüdlüyünü özündə birləşdirir. Bu gün müstəqil Azərbaycan öz siyasətini məhz bu möhkəm təməllər üzərində qurur. Məhz bu səbəbdən də XXI əsrin Azərbaycanı bu münasibətlər sistemini özündə cəmləşdirərək müasir dünyanın tolerantlıq simvollarından birinə və digər cəmiyyətlər üçün örnək modelinə çevrilib.Milli Məclisin deputatı, Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları Fondunun prezidenti, UNESCO və İSESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun həyata keçirdiyi tədbirlərdə də tolerantlıq həmişə ön plana çəkilib. Daha doğrusu, tolerantlıq məsələləri Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyətində başlıca yer tutur. Daha doğrusu, bu mötəbər qurum fəaliyyəti ilə müxtəlif xalqlar arasında humanizm, həmrəylik və dözümlülük kimi bəşəri dəyərlərin bərqərar olmasına, ölkəmizdə formalaşmış gözəl ənənəyə töhfələrini verməkdədir. Uğurla həyata keçirilən “Tolerantlığın ünvanı - Azərbaycan” layihəsi çərçivəsində o qədər işlər görülüb ki...Bu gün ölkəmizdə tolerantlığın təbliğində Heydər Əliyev Fondu ilə yanaşı, Prezident İlham Əliyev tərəfindən təşkil olunmuş Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi də mühüm rol oynayır (Bəri başdan deyək ki, multikulturalizm tərcümədə çoxmədəniyyətlilik deməkdir. Çoxmədəniyyətlilik dedikdə isə ilk növbədə etnik, irqi, dini və mədəni müxtəlifliklər, bu müxtəlifliklərin əsasını təşkil edən dəyərlər nəzərdə tutulur. Multikulturalizm həm də sosial ədalət, imkanların bərabərliyi, demokratiya kimi anlayışların müzakirə olunan terminlər sırasına daxildir). Əsas məqsədi tolerantlığın və mədəni, dini, linqvistik müxtəlifliyin qorunmasını təmin etmək, habelə Azərbaycanı dünyada multikulturalizm mərkəzi kimi tanıtmaq və mövcud multikultural modelləri tədqiq və təşviq etmək olan beynəlxalq mərkəzin məhz Bakı şəhərində yaradılması bu sahədə həyata keçirilən dövlət siyasətinin məntiqi davamıdır. Bəli, bu mərkəz də Azərbaycanı dünyada multikulturalizm mərkəzi kimi tanıtmaq və mövcud multikultural modelləri tədqiq etmək məqsədilə dünyada təbliği ilə bağlı bir sıra mühüm işlər, o cümlədən layihələr həyata keçirir.Bəli, artıq Azərbaycan multikulturalizminin dünyaya nümunə olduğunu hər addımda təqdim etmək bu qurumun fəaliyyət sferasının əsas qayəsinə çevrilib. Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin Bakı Slavyan Universiteti ilə birlikdə hazırladığı “Azərbaycan multikulturalizmi” fənninin (“Azərbaycan multikulturalizmi” fənni əsrlər boyu multikulturalizmin Azərbaycanda meydana gəlməsinin səbəblərini, onun mahiyyətini, nəzəri-ideoloji, hüquqi-normativ əsaslarını, üstünlüklərini, müasir durumunu və inkişaf perspektivlərini öyrədir) xarici ölkələrin (Rusiya, Litva, Bolqarıstan, Gürcüstan, Çexiya, İtaliya, Belarus və sairə) ali təhsil ocaqlarında (Ural Federal Universitetinin Yekaterinburq filialında, Litva Respublikasının Edukologiya Universitetində, Müqəddəs Kliment Oxridski adına Sofia Universitetində, İvan Cavaxişvili adına Tbilisi Dövlət Universitetində, Praqa Karlov Universitetində, Roma Sapienza Universitetidə, Belarus Dövlət Universitetində) tədrisi buna misaldır. Artıq adıçəkilən universitetlərdə fənnin tədrisi başa çatıb. Məhz bu fənn vasitəsilə yüzlərlə tələbə və mütəxəssis Azərbaycan haqda faydalı biliklər alıb. Onu da qeyd edək ki, mərkəz bu istiqamətdə fəaliyyətini davam etdirməkdədir. Belə ki, builki tədris ilindən daha 4 xarici ölkə universitetində - Portuqaliyanın Lusofona Humanitar və Texnologiya Universitetində, Ukraynanın Poltava İqtisadiyyat və Ticarət Universitetində, İsveçrənin Frayburq Universitetində və Türkiyənin Erciyez Universitetində də tədris olunur.

Qvami Məhəbbətoğlu

Zaman.- 2015.- 27 noyabr.- S.- 5