Bəşəriyyət insanlığa həsrət qalıb

İnsanı insan olduğu üçün sevmək və sayğı göstərmək Yaradana sayğının göstəricisidir. Bəzən elə olur ki, ancaq öz səviyyəmizdə olan insanlara sayğı və sevgi göstəririk.

Bu hərəkət İslam ədəbinə uyğun bir hərəkət deyil. Belə etməklə insanlığa yaraşmayan bir sevgi sərgiləmiş oluruq. Belə sevgi də olsa-olsa, ancaq göstəriş və qürur üçün edilmiş süni bir davranış olur. Belə davranış insanda şeytani bir sifət olan özündənrazılığı və eqoistliyi qabarıq şəkildə üzə çıxarır. Hətta elə olur ki, bu davranışı iman və düşüncədə bizimlə eyni səviyyədə olan, ancaq bizim kimi düşünməyən, bizim kimi davranmayan insanlara qarşı da edirik. Belə davranış xudpəsəndlikdir.

Bəşəriyyətin rifahı, gələcəyinin yaxşı olması naminə müəyyən bir qayəsi olan insanlar hadisələri səbəblərə görə yox, qayələrə, məqsədlərə görə mütaliə etməyi bacarmalı və özünü yüksək intellektli bir kadr kimi yetişdirməlidirlər. Eyni düşüncəyə sahib olan biz müsəlmanlar fərqli yollardan da olsa, eyni nöqtəyə çatmaq üçün çabalayırıq. Elə isə, nə haqla bu yolda mübarizə aparanlar barədə xoşagəlməz ifadələr işlədə bilərik?

İnsanlarda iki xislət vardır. Biri yaradılışdan gələn xasiyyət, biri də sonradan, ətrafdakı insanların təsiri ilə qazanılan xasiyyətdir. Yaşadığımız müasir dünyada insanlığın sonradan qazandığı xasiyyətlər bizi çox narahat edir. Bu narahatçılığımız bizi vadar edir ki, insanlar haqqında hər hansı bir qərar qəbul edəndə tələsməyək. Çünki tələsik verilən qərarlar gələcəkdə müalicəsi mümkün olmayan yaralar aça bilər. Buna görə də insanlığın rifahı naminə çalışan insanlar verəcəkləri qərarlara, görəcəkləri işlərə insanlığın sevgi və sayğısına söykənən bir məna və “görünüş” köynəyi geyindirməlidir.

Müasir dünyamız müxtəlif həyat tərzlərinin mövcudluğu ilə bizləri qaranlıq yollara sövq edir. Və indi nə olduğunu bilmədiyimiz bir çox hadisə ilə qarşılaşmış vəziyyətdəyik. Həll etməyə çalışdığımız problemlər olduqca anlaşılmaz görünür. İş orasındadır ki, belə məsələlərin nəticələri də özləri kimi nöqsanlarla doludur.

İnsanlığa həyat suyu gətirmək üçün Qaf dağına getməkdən belə çəkinməyən minlərlə Xızır var. Ancaq heç birində Xızırın (ə.s.) tapdığı ölümsüzlük iksirinin əlaməti belə yoxdu. Təəssüf ki, Xızırın yolunu gedənlərin bütün cəhdlərinə baxmayaraq, insanlıq ruhuna sayğı ciddi təhlükələrlə üz-üzədir.

Bizlər illər uzunu çalışıb-çabaladıq, ancaq heç cür gələcəyin düsturlarını formalaşdıracaq tərkiblər əldə edə bilmədik. Belə vəziyyətdə istəyimizə çata da bilməzdik axı. Çünki duyğu və düşüncələrimizin fərqli şeylər vəd etməsi və fərqli şeylər gətirməsi bizləri əlində qırıq val və yarım bir bəstə ilə qapı-qapı gəzən musiqiçilərin halına salmışdı. Hər kəsin əlinə aldığı doğrunun bir parçası ilə başqa doğruları inkar etməsi və hər kəsi əlindəki yarımçıq bəstəyə itaət etməyə məcbur etmək istəyi və düşüncələrin bir-birinə zidd olması yeni xilasedici əlaclar tapmağa mane oldu. Üstəlik, hələ də inandırıla bilməyən insanlara kafirsən, günahkarsan deyilirsə...

Bu gün üslubdakı bu səhvlərlə gəldiyimiz məqamlar çox qəmli və düşündürücüdür. Çiyin-çiyinə eyni məqsəd uğrunda çalışan insanlar bir-birilərini tanımaz hala gəlmişlər. Doğrular və səhvlər əsl yerlərindən oynadılaraq, qrupların maraqlarına uyğun olaraq əyri məcralara oturdulmuşdur. Belə bir qarışıqlıq içində nə hədəfin ucalığını, nə də vəsilənin ondan fərqliliyini seçmək mümkün deyil.

Bu günün insanı bahardan ləzzət almaq üçün təbiəti seyrə çıxarkən sarı bir çiçəyə ilişmiş biri kimi görünür. Əslində o, vəsilələr üçün mübarizəyə aludə olduğu bu yolda hədəfə çatmaq ümidini çoxdan itirmişdir. Artıq gördüyü iş sırf məşğul olmaq üçün iş görmək və hərəkət etmək üçün hərəkət etməkdən ibarətdir. Tarixi abidə önündə özünü turistlərə sevimli göstərməyə çalışan bələdçinin abidəyə xidməti və Yaradana qulluğu unutduğu kimi, bu gün hər hansı bir missiyaya könül verənlər qayələrinə qarşı yad və biganə qalmışlar.

Gündəmimizə girən və qəlbimizi dolduran hava nə qədər cazibəli və zəruri olursa-olsun, könül verdiyimiz həqiqəti unutmağımıza haqq qazandırmağa əsas verə bilməz. Eyni ərazini paylaşan bizlər bir-birimizə biganə qala bilmərik.

Fərqli düşüncədə olan birinin davranışlarını tənqid edə bilərik. Bu, ağlın fərqli işləməsinin ifadəsidir. Amma əgər ayrı üfüqə çatmaq üçün çırpınırıqsa, heç olmasa, onun düşüncəsinə də sayğı göstərməliyik. Bu, hər şeyin üstündə Uca Yaradıcının ucaltdığı müqəddəs mənaya sayğılı olmanın gərəyidir.

İnsana qarşı sayğılı olmalıyıq. Onun inandığı uca həqiqətlərə sayğılı olmalıyıq. Yaradanından ötrü yaradılanı sevməyi bacarmalıyıq. Bu anlayış içində qurmaq istədiyimiz bir cəmiyyət əvvəl-axır özünə gələcək və itirdiklərini bərpa etməyi bacaracaqdır.

Madam ki, insanıq, onda insanlığımızı da unutmamalıyıq

Sanki insanların böyük əksəriyyəti sevməyi, mərhəmət etməyi, bağışlamağı, yardım etməyi unudub, ən ülvi bəşəri duyğulardan uzaqlaşıb. Halbuki biz mələklərin belə, qibtə edəcəyi mərtəbədəyik. Bu mərtəbənin qədrini bilmədiyimiz və insanlığa layiq davranmadığımız üçün heyvanlardan da aşağı səviyyəyə düşürük. Sanki indi bütün gözəl hisslər insanları tərk edib, bu hisslərin yerini kin, nifrət, qəzəb, qısqanclıq, intiqam tutub. Qəlblərimiz sevgisiz qalıb, düşmənçilik hissləri bütün mənliyimizi əhatəyə alıb. Kinlə, nifrətlə oturub-dururuq, düşüncələrimiz mütəmadi olaraq pislik etməyə “köklənib”. Ətrafımızdakıları yandırıb-yaxmağa cəhd edirik, hər şeyi özümüzə uyğunlaşdırmağa çalışırıq, bizə uyğun gəlməyən hər şeyə düşmən kəsilirik, başqalarını təsirimiz altına almaq üçün onlara ən ağır işgəncələr verməkdən, böhtan atmaqdan belə çəkinmirik. Bu gün bəşəriyyət insan kimi yaşamağa, yəni insanlığa həsrət qalıb. Sanki insanların böyük əksəriyyəti sevməyi, mərhəmət etməyi, bağışlamağı, yardım etməyi unudub, ən ülvi bəşəri duyğulardan uzaqlaşıb. Halbuki biz mələklərin belə, qibtə edəcəyi mərtəbədəyik. Bu mərtəbənin qədrini bilmədiyimiz və insanlığa layiq davranmadığımız üçün heyvanlardan da aşağı səviyyəyə düşürük. Sanki indi bütün gözəl hisslər insanları tərk edib, bu hisslərin yerini kin, nifrət, qəzəb, qısqanclıq, intiqam tutub.

Qəlblərimiz sevgisiz qalıb, düşmənçilik hissləri bütün mənliyimizi əhatəyə alıb. Kinlə, nifrətlə oturub-dururuq, düşüncələrimiz mütəmadi olaraq pislik etməyə “köklənib”. Ətrafımızdakıları yandırıb-yaxmağa cəhd edirik, hər şeyi özümüzə uyğunlaşdırmağa çalışırıq, bizə uyğun gəlməyən hər şeyə düşmən kəsilirik, başqalarını təsirimiz altına almaq üçün onlara ən ağır işgəncələri verməkdən, böhtan atmaqdan belə çəkinmirik.

“Mənim bildiyim ən doğrudur” şüarı ilə hərəkət edərək, ən yaxınlarımızı belə, özümüzdən uzaq salırıq. Qısacası, əsiri olduğumuz şər düşüncələri həyata keçirmək üçün insanlığımızı unuduruq.

Öz “mən”imizin quluna çevrilərək eqoistcəsinə davranırıq. Daima əsəbi oluruq, hiddətlənirik, qeyzlənirik, gücümüz imkan verirsə, vurub yıxırıq, əzə bildiklərimizi əzirik, əzə bilmədiklərimizin düşmənçiliyini isə içimizdə saxlayırıq, əlimizə imkan düşən kimi onlara da hiyləgərcəsinə zərbələr endiririk...

Təəssüflər ki, belələrinin sayı çoxdur. Yalnız insan insana deyil, bir qrup insan bütövlükdə xalqlara, millətlərə olmazın zülmlər, işgəncələr verir. İnsanlar fitnə-fəsadla qarşı-qarşıya qoyulur. Günahsız uşaqların, ağsaçlı ataların, ağbirçək anaların qanları tökülür. İnsanların hüquqları tapdalanır, məzlumlar haqlarını bərpa edə bilmirlər.

Çoxlarının ruhlarından insani keyfiyyətlər silinib, vicdan mexanizmi iflic olub.

Düzdür, tarixən belə şeylər olub, bütün dövrlərdə haqsızlıqlar, vəhşiliklər baş verib. Ancaq budəfəki hər dəfəkindən daha dəhşətlidir. Qloballaşan və texniki baxımdan sürətlə inkişaf edən dünyada pis niyyətlər sürətlə yayılır. Hər yerdə xəzan var, insanlar saralmış yarpaqlar kimi tökülür. Hamı insanlığı dərk edən insan axtarışındadır. Hamı mərhəmətlə uzanan əl axtarışındadır.

Madam ki, insanıq, onda insanlığımızı da unutmamalıyıq. Madam ki, ətrafımızda dürüst insanların olmasını istəyirik, onda əvvəlcə özümüz dürüst olmalıyıq. Mərhəmətlə uzadılan əllərdən biri də bizim olsun...

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifəni hazırladı: Xəyalə Sadıqova

Zaman.-2015.-16 oktyabr.-S.13.