Azərbaycan Qərb və Şərq arasında tolerantlıq və multukulturalizm körpüsüdür

İqtisadi, siyasi və hərbi-strateji baxımdan dünyanın ən həssas coğrafi məkanlarından birində yerləşən Azərbaycan həm də dini və milli baxımdan ən həssas bölgələrdən biri kimi tanınır.

Bu baxımdan ölkəmizə düşmən güclər müxtəlif vaxtlarda Azərbaycan daxilindəki milli, dini fərqliliklərdən istifadə etməyə və bu yolla ölkəmizdə milli dini toqquşmalar salmağa cəhd etmişlər. Lakin tarixboyu Azərbaycan xalqı dini, milli tolerantlığı ilə seçilmiş və ölkəmizdə yaşayan bütün xalqların və dinlərin nümayəndələrinə münasibətdə yüksək bəşəri dəyərlər çərçviəsindən yanaşmışlar. Bu düşmən güclərin ölkəmiz daxilində milli dini qarşıdurmalar salmaq cəhdlərinin qarşısının alınmasında önəmli rol oynamışdır. Bu baxımdan qədimlərdən günümüzə qədər Azərbaycanda yaşayan əhalinin 90 faizini təşkil edən Azərbaycan türklərinin etnik və dini azlıqların nümayəndələrinə münasibətdə dözümlülük nümayiş etdirmələri, onlara qarşı hər hansı milli dini ayrı seçkliyə yol verməməsini bəşəri, mədəni, demokratik inkişafın ən yüksək mərhələsi, sivilizasiyaya nümunə hesab etmək olar. Hər halda hazırda Avropanın ən inkişaf etmiş dövlətlərində belə Azərbaycandakı qədər tolerantlıq tapmaq mümkün deyil. Bütün bunlar da Azərbaycan türklərinin milli, mənəvi, elmi dünya görüşünün ən yüksək səviyyədə inkişafının parlaq nümunələrindən biridir. Yəni sözün əsl mənasında Azərbaycan türklərinin təfəkkürü, zehni, elmi, mədəni dünyagörüşü və fərqli sivilizasiya nüməyəndələrinə münasibətdə tolerantlıq nümayiş etdirmələri milyardlarla insanın dinc, qarşılıqlı hörmət şəraitində yaşaması üçün yeni bir inkişaf erasının əsasını təşkil etməkdədir.

Bu müstəvidə də Azərbaycan dini və milli tolerantlıq baxımından bölgə dövlətləri arasında liderlik edir. Məsələyə münasibət bildirən politoloqların əksəriyyətinin fikrincə Azərbaycanda tolerantlıq hazırda özünün yeni mərhələsini yaşamaqdadır və bu, sivil bəşəri inkişafa verilən bir töhfə olacaq. Azərbaycanda tolerantlığın belə yüksək səviyyədə inkişaf etdirilməsinin isə arxasında təbii ki, Azərbaycan türklərininn uca Yaradanın yaratdığı ən şərəfli varlıqlardan olan insana olan bəşəri sevgi və məhbbətindən irəli gəlir. Məsələnin bu tərəfinə diqqəti cəlb edən politoloq Qabil Zamanlının sözərinə görə, Azərbaycanda bütün dinlərə və digər millətlərə mənsub olan toplumlara tarixən tolerant münasibət bəslənilib. O deyir ki, belə bir münasibət, təbii ki, inzibati metodlar hesabına formalaşdırılmayıb və formalaşdırılması da mümkün deyil. Politoloq belə hesab edir ki, tolerantlıq hər kəsin fərqli ifadə tərzinə hörmət etmək, fərqli düşüncələrinə, onun fikirlərinə dözümlü yanaşmaqdır. Qabil Zamanlı: “Hər halda unutmaq olmaz ki, Azərbaycanda dünyaya nümunə olan tolerantlıq ilk növbədə türk millətininin xarakterindən, min illər boyu onun daxilində formalaşan milli-mədəni, bəşəri mənəvi dəyərlərindən tarixi ənənələrindən irəli gəlir. Azərbaycanda bütün dinlərin, millətlərin nümayəndələrinə tolerant münasibət milli özündərkin, sivil inkişafın ana xəttinə çevrilib. Əks halda yəni tolerantlıq milli şüurun tərkib hissəsinə çevrilməsəydi, onda ölkəmiz ona düşmən güclərin daxili qarşıdurmalar meydanına çevriləcəkdi. Bu baxımdan hesb edirəm ki, Azərbaycandakı tolerantlığın belə yüksək səviyyədə olması və zehinlərdə həkk olunması ölkəmizin sivil, demokratik inkişafına yol açıb. Bu əsasda da Azərbaycan demokratik və sivil inkişaf beşiyinə çevrilərək bəşəri inkişafa əvəzssiz töhfələr verməkdədir”,-deyir.

Qabil Zamanlı eyni zamanda qeyd edir ki, Azərbaycanın sivil bəşəri inkişafının əsasında dayanan tolerantlıq və multikulturalizm ölkəmizə daha yeni zirvələr fəth etməyə dünya üçün sülh, barış mərkəzi rolunu daha yüksək səviyyədə oynamağa imkan verəcək.

Qabil Zamanlı həm də təəssüf hissi ilə qeyd edib ki, Azərbaycan dünyaya tolerantlıq nümunəsi nümayiş etdirdiyi bir dövrdə Qərbdə bəzi radikal güclər tərəfindən islamofobiya körüklənməkdədir. Bunun da əsasında Qərbdəki bəzi mürtəce güclərin müsəlmanlara düşmən münasibət bəsləməsi, Qərb ölkələrində müsəlmanların sayının artmasından təşviş keçirməsi dayanır.

Erməni lobbisi tolerantlığın əksi olan

islamofobiyanı qızışdırır

Qərbdə son dövrlərdə özünü açıq şəkildə göstərən İslamofobiyanın arxasında isə erməni lobbisinin dayanması istisna edilmir. Bəzi məlumatlara görə, bir sıra Qərb ölkələrində, o cümlədən Danimarka, İsveç, Norveç və digər ölkələrdəki anti müsəlman güclərinin islam əleyhinə çıxışları erməni lobbisi tərəfindən təşkil edilir və maliyyələşdirilir. Məqsəd Qərbdə anti müsəlamn ovqatını gücləndirməklə gələcəkdə Şərqə qarşı yeni xaçlı yürüşlərini təşkil etmək və bundan “Böyük Ermənistan”ın yaradılması üçün istifadə etməkdir. Qabil Zamanlı: “Azərbaycanda dini milli tolerantlığın yüksək səviyyədə inkişaf etməsi, müxtəlif millətlərə, dinlərə mənsub olan insanların tolerantlıq, multikulturalizm şəraitində yaşaması monoetnik dövlət olan Ermənistanı və xaricdəki ermənii lobbisini daim narahat etməkdədir. Onlar Azərbaycanın dünyaya tolerantlıq, dini, milli dözümlülük nümayiş etdirməsini daim həyəcanla izləyirlər və bundan ciddi şəkildə təşviş keçirirlər. Çünki ölkəmizdə olan milli dini dözümlülük, tolerantlıq və multukulturalizm digər millətlərə düşmənçilik xəttini özünün ana xəttinə çevriən və nəticədə monoetnik dövlətə çevrilən Ermənistanın iç üzünün ifşa edilməsinə gətirib çıxara bilər. Bu isə Qərbdəki bəzi dövlətlərin yardımı hesabına işğalçılıq siyasətini davam etdirən Ermənistanın qonşu dövlətlərin hesabına “Böyük Ermənistan” yaratması planlarını boşa çıxara bilər. Ona görə də Ermənistan dövləti və erməni lobbisi bəşəri inkişafa yeni töhfə hesab edilən, onun varlığını qoruyub saxlamasına, sivil inkişafına yol açan tolerantlıq əleyhinə çıxırlar. Ermənistan və erməni lobbisi bu müstəvidə Şərq və Qərb sivilizasiyası arasında düşmənçilik toxumları səpməklə, tolerantlığın əleyinə çıxmaqla, Avropada və dünyanın digər yerlərində islamofobiyanı körükləməklə xristian dünyasından kömək almaq istəyirlər. Guya Ermənistan Şərq-Qərb qarşıdurmasının mərkəzində yerləşib və onlar müsəlmanlar tərəfindən hər an məhv edilmək təhlükəsi qarşısındadırlar. Bu müstəvidə də onlar müsəlmanlara münasibətdə xristian həmrəyliyinin guya vacib olması barədə əsassız və çirkin bir iddianı gündəmə gətirirlər. Amma bütün bunlarla ermənilər, erməni lobbisi və onları dəstəkləyənlər çətin ki, öz arzularına çatsınlar. Çünki Azərbaycan dini, milli dözümlülük, dünyaya nümunə olan tolerantlıq bəşəri inkişafın, sivilizasiyanın gələcəyinin tolerantlıqdan, multukulturalizmdən asılı olduğunu bir daha sübut etməkdədir. Bəşəriyyətin sivil inkişafının gələcəyi də məhz tolerantlıqdan, multukulturlizmdən, milli dini dözümlülükdən asılıdır”,-deyir.

Onu da deyək ki, erməni lobbisinin Qərbdə islamofobiyanı körükləməsinə və bu yolla İslam ölkələrində anti Qərb çıxışlarının vüsət almasına səbəb olmasına baxmayaraq Azərbaycan bu cür mənfi hallara münasibətdə təmkinli mövqe nümayiş etdirməkdədir. Belə ki, son illərdə Avropa və Amerikada İslam dini və Məhəmməd Peyğəmbər (səv) təhqir olunarkən əksər müsəlman dövlətlərində arzuolunmaz proseslər baş verdi. Lakin milli, dini tolerantlıq üzərində köklənən Azərbaycan xalqı buna daha yüksək dini və milli dözümlülük nümayiş etdirməklə cavab verdi. Bu cür düşmən radikal erməni oyunlarına ölkəmiz tərəfindən, elmi, savadlı cavablar verildi. İnsanlarımız əllərində gül kilsə və sinaqoqların qarşısına getdilər, fərqli dinlərin təmsilçiləri ilə söhbət etdilər. Bu hətta fərqli dinə dözümsüz münasibət göstərən avropalılara bir örnək idi...

Beləliklə Azərbaycan günümüzdə Qərb və Şərq sivilizasiyası arasında tolerantlıq, multukulturalizm körpüsü olaraq qalmaqda davam edir. Təbii ki, belə bir bəşəri funksiyanı həyata keçirməklə Azərbaycan həm də özünün nə qədər yüksək mənəvi dəyərlərə malik olduğunu bir daha nümayiş etdirmiş olur. Bütün hallarda tolerantlıq, multukulturalizm sahəsində dünyaya örnək ölkə olmaq Azərbaycan üçün şərəfli, həm də məsuliyyətli bir işdir və bu, həm də ölkəmiz üçün beynəlxalq aləmdə qürur mənbəyi deməkdir.

Azərbaycan

Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifə

ni hazırladı:

Əziz Mustafa

Zaman.-2015.-4 sentyabr.-S.13.