Azərbaycan milli dini tolerantlıq nümunəsi olan ölkədir (2)

 

Əvvəli ötən sayımızda

 

Həmin görüşdə Heydər Əliyev qeyd etmişdi ki, respublikamızda yəhudilər azərbaycanlılar ilə qardaş şəraitində yaşayrlar onlar özlərini öz doğma evlərində olduğu kimi rahat hiss edirlər. Öz növbəsində yəhudi dini xadimləri Azərbaycandakı tolerantlıqdan məmnunluqlarını ifadə edərək xalqımıza minnətdarlıqlarını bildirmiş, özlərinə göstərilən qayğıya görə prezident Heydər Əliyevə sonsuz təşəkkürlərini çatdırmışdılar. Təbii ki, bütün bunlar da Heydər Əliyevin  tolerantlığıa yüksək qiymət verməsindən, onun bəşəriyyətin gələcəyi üçün önəmli bir faktor oynayacağını uzaqgörənliklə müəyyən etməsindən irəli gəlirdi. Ümumiyyətlə ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərindən başlayaraq Heydər Əliyev qədər tolerantlığı xüsusi diqqət mərkəzində saxlayan bu faktora bəşəriyyətin gələcəyi kimi baxan ikinci bir siyasi xadim tapmaq mümkün deyil.

 

 ***

 

 Azərbaycanda tolerantlığın yüksək səviyyədə inkişaf etdirilməsini daim düqqət mərkəzində saxlayan Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 1999-cu il noyabr ayının 16-ı respublikamızda  tolerantlıq günü elan edildi. Həmin dövrdən başlayaraq hər il noyabr ayının 16-sı ölkəmizdə tolerantlıq günü kimi yüksəks əviyyədə qeyd edilir.

 

Bu çərçivədə Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi, Rus Pravoslav Kilsəsinin Bakı Xəzəryanı Yeparxiyası yəhudi dini icması ilə birgə təşkil olunan toplantılar dini icmalar arasında əməkdaşlığın mühüm mesajını ortaya qoyur. Yəni ölkəmizdə xristianlar yəhudilər öz dini etiqadlarını sərbəst şəkildə həyata keçirmək üçün hər cür imkanlara malikdirlər.

 

Heydər Əliyevin dini tolerantlığa yüksək qiymət verməsini ulu öndər tərəfindən 2001-ci il iyun ayının 21-də Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılması barədə fərman imzalaması bir daha sübut etdi. Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin əsas vəzifəsi Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının dini əqidə azadlığını təmin edən 48-ci maddəsinin həyata keçirilməsi üçün müvafiq şəraitin yaradılmasından ibarətdir. Bu komitənin yaradılması ölkəmizdə böyük hadislərdən biri oldu. Bu gündə ulu öndər tərəfindən  uzaq görənliklə yaradılan bu komitə ökəmizdə dini özümlülük ənənələrinin qorunub saxlanılmasında önəmli rol oynamaqdadır.  Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən mütəmadi olaraq dini icmaların başçıları iştirakı müxtəlif səviyyəli görüş seminarlar təşkilmedilir. Bu da  Azərbaycanda rəsmi dövlət səviyyəsində veriəln ən böyük dini töhfələrdən biridir. Heydər Əliyev tərəfindən yaradılan Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən  2003-cü il aprel ayının 3-də keçirilənDini stabillik-ümumi stabilliyin ayrılmaz hissəsidirmövzusunda seminar beynəlxalq aləmdə rəğbətlə qarşılandı.  Belə ki, seminarda dini dözümlülük terrorizmə qarşı mübarizədə dini icmaların rolu məsələləri müzakirə edildi terrorizməi dini radikalizmə qarşı birgə mübarizənişn vacibliyi vurğulandı. Qeyd edildi ki, radikal dini cərəyanların hqiqi islamla heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu müstəvidədə islamı ya başqa bir dini terrorizmlə eyniləşdirmək səhvdir.

 

 ***

 

 Dini tolerantlıq məsələsində ölkəmizin dünyaya örnək olkə olduğunu o dövrdə Bakıda keçirilənİslam sivilizasiyası Qafqazdamövzusunda Beynəlxalq simpozium da sübut etdi.

 

İslam sivilizasiyası Qafqazdamövzusunda Beynəlxalq simpoziumda çıxış edən Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev: “Dünyada bir çox böyük dinlər mövcuddur. Hər dinin özünəməxsus yeri var. Biz azərbaycanlılar islam dini ilə fəxr edərək, eyni zamanda heç vaxt başqa dinlərə qarşı mənfi münasibət göstərməmişik, düşmənçilik etməmişik, ədavət aparmamışıq heç bir başqa xalqı da öz dinimizə itaət etməyə məcbur etməmişik. Ümumiyyətlə, başqa dinlərə dözümlülük, başqa dinlərlə yanaşı qarşılıqlı anlaşma şəraitində yaşamaq islam dəyərlərinin xüsusiyyətidir. Bu, tarix boyu Azərbaycanda da, Qafqazda da öz əksini tapıbdır. Azərbaycanda islam dini ilə yanaşı xristian dini , yəhudi dini əsrlər boyu yaşayıb indi yaşayır. Qafqazda da bu mənzərə var. Hesab edirik ki, insanlar hansı dinə, hansı mədəniyyətə mənsubluğundan asılı olmayaraq, bütün başqa mədəniyyətlərə, dinlərə, mənəvi dəyərlərə hörmət etməli, o dinlərin bəzən kiməsə xoş gəlməyən adət-ənənələrinə dözümlü olmalıdırlar,-dedi.

 

Bütün bunlar da Heydər Əliyevin bəşəriyyətin gələcəyinin dini dözümlülükdən, tolerantlıqdan asılı olacağını uzaqgörənliklə müəyyən etməsinin bariz nümayişinə çevrildi. Azərbaycanın dini milli tolerantlıq sahəsində uğurlara nail olmasının nəticəsidir ki, bu gün Rusiyada, digər dövlətlərdə rahat yaşaya bilməyəcəklərini anlayan, yaxud oradakı arzuolunmaz mühitlə üzləşən insanlar Azərbaycana üz tuturlar. Bu da Azərbaycanın tolerantlıq sahəsində qazandığı uüğurların, dünyay bu sahədə nümunə ölkə olmağının nəticəsidir.

 

 ***

 

 Təbii ki, ölkəmizdə dini dözümlülük ruhunun qorunub saxlanılmasında dini icmların rəhbərləri önəmli rol oynamaqdadırlar. Buna da ən önəmli səbəblərdən biri Azərbaycan dövlət-din münasibətlərinin qarşılıqlı anlaşma şəraitində qurulması bu çərçivəd bütün dini konfessiyaların qanun qarşısında bərabər, eyni statusa malik olmlarıdır.  Onu da fəxrlə deyək ki, ölkə vətəndaşlarının əksəriyyətini təşkil edən müsəlmanlarla yanaşı dövlətimiz respublikamızda yayılmış digər dinlərin inkişaf etdirilməsinə yardım edir. Bunu 1920-ci ildə bağlanmış Jen Mironosets baş kilsəsinin binasının 1991-ci ildə Rus Pravoslav Kilsəsinə verilməşi ölkəmizdə müxtəlif dinlərə göstərilən qayğının nəticəsidir.

 

 2001-ci il may ayının 27-də Azərbaycana səfər edən Moskvanın bütün Rusiyanın Patriarxı II Aleksi bu məbədi müqəddəs elan edərək ona baş kafedral kilsə statusu verdi ölkəmizdə dini tolerantlığın qorunmasına yardım etdiyi üçün ölkə rəhbərliyinə, şəxsən prezident Heydər Əliyevə dərin təşəkkür etdi. Hökumət üzvləri, səfirliklərin nümayəndələri dini icmaların başçılarının da  iştirak etdiyi  açılış mərasimində çıxış edən ulun öndər Azərbaycanın dünyaya nümunə göstəriləcək  tolerant ölkə olduğunu xüsusi vurğuladı.

 

 Adın çəkilən kilsə ilə bağlı digər bir maraqlı məqam da bu kilsənin  bərpasında yenidən fəaliyyətə başlaya bilməsində azərbaycanlı adamlarının mühüm rol oynaması oldu. Bu da olduqca önəmli faktıorlardandır. Belə ki, Allah evinin bərpası Moskvada yaşayan azərbaycanlı adamı, dini mənsubiyyətinə görə müsəlman olan Aydın Qurbanov tərəfindən həyata keçirildi. Onun vəsaiti hesabına baş kafedral kilsə az bir zamanda bərpa edilərək dindarların ixtiyarına verildi. Bundan əlavə, 1999-2001-ci illərdə paytaxtda digər pravoslav məbədi-Müqəddəs Məryamın Miladı baş kilsəsi bərpa olunub.

 

 ***

 

 Bir sözlə Azərbaycanın dinlərarası dialoq və əməkdaşlıq sahəsində nadir təcrübəsi xaricdə yüksək qiymətləndirilirir və bu amil xüsusi vurğulanır. Bu baxımdan Azərbaycanda dini dözümlülüyün yüksək səviyyədə olmasını və bu sahədə respublikamıızn dünyaya örnək olduğunu Roma-katolik Kilsəsinin sabiq başçısı II İoann Pavelin 2002-ci il may ayının 22-də respublikamıza etdiyi etdiyi tarixi səfər də bir daha təsdiq etdi.

 

Roma-katolik Kilsəsinin sabiq başçısı II İoann Pavel ölkəmizə səfəri çərçivəsində Azərbaycandakı tarixi dözümlülük ənənələrini xüsusi qeyd edərək bundan məmnun olduğunub dilə gətirdi. Yeri gəlmişkən məsələ ilə bağlı xatırladaq ki, qədimlərdə Roma hakimiyyəti tərəfindən vaxtilə təqib olunan xristianlar məhz burada sığınacaq tapmış və burada öz dini ayinlərini sərbəst şəkildə icra etmişlər.

 

II İoann Pavelin o dövrdə ölkəmizə səfəri və bununla bağlı söylədikləri də Azərbaycanda dini tolerantlığın bariz nümunəsi hesab edilə bilər. Bütün bunlar da  azərbaycanlıların yüksək bəşəri dəyərlərə sahib olmalarından, sivilizasiyalararası dialoqa öz möhtəşəm töhfələrini vermələrindən irəli gəlir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyəsi əsasında səhifəni hazırladı:

Əziz Mustafa 

Zaman.-2015.-22 yanvar.-S.13.