|
·
İlk təhsilini öz evlərində molladan almış, Qurani-Kərimi oxuyub
başa çıxmışdır. Uşaq yaşlarından türk, ərəb və fars dillərini
öyrənmişdir. Çox erkən yaşlarından (7-8 yaşında) atasını
itirmişdir. |
1906-1912 |
·
“Gəncə mədrəsəsi” deyilən Gəncə Ruhani Seminariyasında
oxumuşdur. Dövrünün mütəfəkkir pedaqoqlarından Abdulla Surdan,
M.A.Abbaszadədən, İ.Axundzadədən, H.Caviddən dərs almışdır. |
1911 |
·
İlk mətbu əsəri L.Tolstoydan tərcümə etdiyi “İlyas və övrəti
Şamşimaçı” hekayəsi olmuşdur. |
1912 |
·
Rəsmi surətdə göndərilən nümayəndə heyətinin tərkibində
Türkiyəyə getmişdir. İstanbulda “Qafqaz könüllü dəstəsi”
tərkibində yadellilərə qarşı döyüşlərdə iştirak etmişdir; |
1913 |
·
İmtahan verərək Zaqafqaziya şeyxülislamı Pişnamazzadənin imzası
ilə “müəllimlik şəhadətnaməsi”ni almışdır.
·
“Dilimiz” şeirini yazmış, əlifbaya poeziya həsr etmiş, C.Cabbarlı
ilə birgə latın əlifbasını müdafiə edən ilk iki ziyalıdan biri
olmuşdur. |
1914 |
·
“Qara dəniz” şeirini yazmışdır. |
1914-1918 |
·
Doktor Xosrov bəy Sultanovun təşkil etdiyi
“Cəmiyyəti-xeyriyyə”nin sədr müavini kimi bir müddət Şimali
Qafqaz, Qars, Ərdəhan, Ərzurum, İstanbul, Gürcüstan, Dağıstan
regionlarında ön cəbhə xəttində xeyriyyəçilik fəaliyyəti ilə
yanaşı, bir jurnalist kimi Bakı və Tiflis mətbuatına
məqalələr, cəbhə xəbərləri yazıb göndərmişdir. |
1915-1920 |
·
Şəmkir, Gədəbəy, Zaqatala və Gəncədə fasilələrlə dərs demişdir. |
1916 |
·
Rəsmi surətdə göndərilən Azərbaycan nümayəndə heyətinin
tərkibində Türkiyədə səfərdə olmuşdur;
·
“Qoşma” adlı ilk şeirlər məcmuəsi çap olunmuşdur;
·
Şükriyyə xanımla evlənmişdir. |
1918 |
·
2-ci dəfə rəsmi surətdə göndərilən nümayəndə heyətinin
tərkibində Türkiyəyə getmişdir.
·
31 Mart Azərbaycanlıların soyqırımı zamanı xalqımıza qarşı
soyqırımının qarşısını almaq məqsədilə türk ordusunu
Azərbaycana dəvət etmişdir.
|
1919 |
·
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə həsr etdiyi şeirlərindən ibarət
“Dalğa” adlı kitabı nəşr edilmişdir;
·
“Tük dilinin sərf və nəhvi” kitabı çap olunmuşdur;
·
Üzeyir Hacıbəylinin bəstəkarı olduğu Azərbaycan Demokratik
Cümhuriyyətinin dövlət himninin mətnini yazmışdır;
·
Nəsib bəy Yusifbəylinin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Darülfununun
təşkilində iştirak etmişdir. |
1920 |
·
Aprel ayının 14-də müəllimi İdris Axundzadə ilə birlikdə Xəlil
Paşanın yanına, Azərbaycan Demokratik Respublikasına rus işğalçı
ordusuna qarşı kömək məqsədilə Dağıstana getmişdir;
·
Sentyabr ayının 22-də Gəncə İnqilab Komitəsinin sərəncamı ilə
Gəncə Maarif Şöbəsinə göndərilmiş, kurslarda dərs demişdir;
·
Gəncə Xalq Maarif şöbəsinin sərəncamı ilə Quba qəzasının Qusar
rayonunun Xuluq kəndinə müəllim göndərilmişdir.
|
1920-1922 |
·
Quba qəzasının Qusar rayonunun Xuluq kəndində müəllim işləmiş,
türk və rus dillərindən dərs demişdir. Fasilələrlə məktəb
direktoru, rayon maarif şöbəsinin müdiri (əvəzetmə yolu ilə)
vəzifələrində çalışmışdır. |
1921 |
·
“Sinfi mübarizə” kitabı nəşr edilmişdir. |
1922 |
·
Ali məktəbə daxil olmaq üçün Bakıya gəlmiş, Azərbaycan Ali
Pedaqoji İnstitutunun ədəbiyyat və tarix fakültəsinə daxil
olmuşdur. |
1923 |
·
Nərimanov Texnikumunda müəllim kimi çalışmışdır.
·
Siyasi fəaliyyətinə görə təqiblərə, təzyiqlərə məruz qalmış, ilk
dəfə həbs edilmişdir. |
1924 |
·
Dostu Hüseyn Musayevin köməkliyi ilə həbsdən azad edilmişdir. |
1924-1926 |
·
Azərbaycan Şura Yazıçılar Cəmiyyətinin məsul katibi vəzifəsində
işləmişdir. |
1925 |
·
“İnqilab və mədəniyyət” dərgisinin məsul katibi olmuşdur;
·
“Göy-göl” şeirinə görə yenidən həbs olunmuşdur. |
1926 |
·
Azərbaycan Ali Pedaqoji İnstitutunu bitirmişdir. |
1927 |
·
Təyinatla Bakıda Pambıqçılıq İnstitutunda müəllim işləmiş,
sonralar Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutu adlanan, 1930-cu
ildə Gəncəyə köçürülən həmin institutla birgə Gəncəyə getmişdir.
İnstitutda türk və rus dilləri kafedrasında müəllim, dosent və
professor, kafedra müdiri vəzifəsində çalışmışdır. |
1928 |
·
Türkiyədə “İstiqlal” məcmuəsində çap edilən 16 şeirinə görə
təqib və təhdidlərə məruz qalmışdır. |
1930 |
·
Yenidən Gəncəyə getmişdir. |
1930-1933 |
·
Gəncədə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda Azərbaycan və
rus dilləri kafedrasında müəllim, dosent kimi çalışmış,
kafedraya rəhbərlik etmişdir. |
1931-1934 |
·
Gəncə Dram Teatrında ədəbi hissə müdiri işləmişdir. |
1933 |
·
Professor elmi rütbəsini almışdır. |
1934 |
·
Azərbaycan yazıçılarının I qurultayına nümayəndə seçilmişdir;
·
Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatının Tərcümə şöbəsində redaktor kimi
çalışmışdır. |
1935-1936 |
·
“Azərbaycanfilm” studiyasında sənədli filmlər şöbəsinin müdiri
işləmişdir. |
1937 |
·
Şota Rustavelinin “Pələng dərisi geymiş pəhləvan” poemasını
orijinaldan doğma dilə çevirmiş, dövlət müsabiqəsində birinci
mükafata layiq görülmüşdür;
·
İlk böyükhəcmli nəsr əsəri olan “Sədəf” romanını bitirmişdir;
·
Mart ayında 21-də “Xalq düşməni” kimi Yazıçılar İttifaqının
üzvlüyündən azad edilmişdir;
·
May ayında həbs olunmuşdur;
·
İlk istintaq iyun ayının 5-də Dövlət Təhlükəsizlik
Komitəsinin əməkdaşı general Ağasəlim Atakişiyev tərəfindən
aparılmışdır;
·
Repressiyaya məruz qalmış, həmin il oktyabr ayının 12-dən 13-nə
keçən gecə (bəzi mənbələrdə 9 oktyabr) Bakıda güllələnmişdir;
·
Oktyabr ayının 14-də ailəsi həbs edilmişdir;
·
Adı və əsərləri qadağan edilmişdir. |
1938 |
·
Həyat yoldaşı Şükriyyə xanım 8 illik həbs cəzası ilə Qazaxstana
sürgün edilmişdir. |
1955 |
·
Avqust ayının 19-da özü və ailəsi “işində cinayət tərkibi
olmadığına görə” reabilitasiya verilmişdir. |
1958 |
·
Sovet dövründə ilk “Şeirlər” kitabı “Azərnəşr”də çapdan
buraxılmışdır. |
1961 |
·
Tərcüməsində F.Rablenin “Qarqantua və Pantaqruel” kitabı nəşr
edilmişdir. |
1962 |
·
V.Şekspirin “Seçilmiş əsərləri” kitabında onun tərcümə etdiyi
“Otello” və “Romeo və Cülyetta” faciələri nəşr edilmişdir. |
1978 |
·
Tərcüməsində Şota Rustavellinin “Pələng dərisi geymiş pəhləvan”
əsəri kitab şəklində çap edilmişdir. |
1991
|
·
Bakı Mədəni Maarif Texnikumuna adı verilib (1991-2000) (indiki
Bakı Humanitar Kolleci);
·
Ankarada “Çırpınırdı Qara dəniz” kitabı nəşr edilmişdir;
·
“Sən ağlama, mən ağlaram” şeirlər, poemalar kitabı
“Yazıçı” nəşriyyatında çap edilmişdir.
·
“Haqq
bağıran səs”
kitabı “Nicat” nəşriyyatında işıq üzü görmüşdür. |
1992 |
·
İkicilddən ibarət “Seçilmiş əsərləri” kitabı “Azərnəşr”də çap
edilmişdir (Tərt. ed. Əli Saləddin). |
2005
|
·
“Seçilmiş əsərləri” “Şərq-Qərb” nəşriyyatında Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində
latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi
haqqında” 12 yanvar 2004-cü il tarixli Sərəncamı ilə “Müasir
Azərbaycan ədəbiyyatı” seriyasından nəşr edilmişdir. |
2010 |
·
2010-cu ildə Şəmkir şəhərinin İstiqlal parkında heykəltəraş Azad
Mikayıl oğlu Əliyevin
Üzeyir bəyi royal arxasında, himnin sözlərinin müəllifi Əhməd
Cavadı isə ayaq üstə, royala söykənərək vərəqdən himni oxuyan
vəziyyətdə təsvir etdiyi kompozisiyanın açılış mərasimi
keçirilmiş, mərasimdə iştirak edən Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti İlham Əliyev kompozisiyanı sənət əsəri kimi yüksək
qiymətləndirmişdir. |
2011 |
·
Tbilisinin İsani rayonunda Ə.Cavadın adını daşıyan küçədə
şairin ingilis dilində ad və soyadının yazıldığı 38 ədəd
lövhə quraşdırılmışdır. |
2012
|
·
Fevral ayının 9-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab
İlham Əliyev “Əhməd Cavadın anadan olmasının 120 illik
yubileyinin keçirilməsi haqqında” Sərəncam imzalamışdır.
·
Prezidentin sərəncamına əsasən Azərbaycan Respublikasının
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən seçilmiş əsərlərindən
ibarət “Sən olasan gülüstan” kitabı “Təhsil” nəşriyyatında
çapdan buraxılmışdır. |
2019 |
·
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 211 №-li
qərarına əsasən əsərləri dövlət varidatı elan edilən
müəlliflərin və dövlət varidatı elan edilən filmlərin Siyahısına
daxil edilmişdir. |
2022 |
·
Aprel ayının 20-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab
İlham Əliyev Əhməd Cavadın 130 illiyinin qeyd edilməsi haqqında
Sərəncam imzalamışdır; |
|
·
Beynəlxalq Türk Akademiyası 130 illiyini 2022-ci il üçün
əlamətdar tarixlər siyahısına daxil etmişdir; |
|
·
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclis Sədrinin müvafiq
Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş Tədbirlər Planına uyğun olaraq
muxtar respublikada istiqlal şairinin yubileyi münasibətilə
silsilə tədbirlər təşkil olunmuşdur; |
|
·
Bakı şəhər Gənclər və İdman Baş İdarəsinin təşkilatçılığı ilə
şairin yubileyi münasibətilə onlayn şahmat turniri
keçirilmişdir; |
|
·
Gəncədə yubiley tədbiri keçirilmişdir. Tədbirdə şairin nəvəsi
Süleyman Axundzadə, nəticəsi Cavad Axundzadə, kötücəsi Nərgiz
Əhməd qızı iştirak etmişdir; |
|
·
Azərbaycan Milli Kitabxanasının əməkdaşları tərəfindən “Əhməd
Cavad” adlı virtual sərgi hazırlanmış
və istifadəçilərə təqdim olunmuşdur; |
|
·
Azərbaycan Milli Kitabxanası “Azərbaycanın Görkəmli
Şəxsiyyətləri” Seriyasından “Əhməd Cavad” biblioqrafiyası
hazırlayır; |
|
·
Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyinin
təşkilatçılığıyla Azərbaycan Ordusunun Təlim və Tədris
Mərkəzində “Nəsillərdən nəsillərə əmanətdi Əhməd Cavad” adlı
tədbir keçirilmişdir; |
|
·
Azərbaycan Yazıçılar Birliyi qədim Qarabağın şanlı tarixinə,
işğal illərinin müsibətlərinə, 44 günlük müharibəyə və möhtəşəm
zəfərimizə həsr olunmuş bədii əsərlərə veriləcək mükafatlar –
poeziya üzrə Əhməd Cavad mükafatı, nəsr və dramaturgiya üzrə
İlyas Əfəndiyev mükafatları təsis etmiş ilk dəfə olaraq Əhməd
Cavad mükafatına “Vətən” poemasının müəllifi Ramiz Qusarçaylı
layiq görülmüşdür; |
|
·
May ayının 4-də Beynəlxalq Türk Akademiyası tərəfindən
Qazaxıstanın Nur-Sultan şəhərinin yaxınlığındakı “ALJİR” memorial-muzey kompleksində “İstiqlal carçısı Əhməd Cavad – 130”
adlı anım tədbiri keçirilmişdir; |
|
·
May ayının 5-də Türkiyə Cümhuriyyətinin Ankara şəhərinin
Etimesqut rayonu ərazisində yerləşən Türk Tarix Muzeyi və
Parkında ucaldılan heykəlinin açılışı olmuşdur; |
|
·
İyun ayının 6-da Türkiyənin paytaxtında Əhməd Cavadın yubileyi
münasibətilə silsilə tədbirlər keçirilmişdir; |
|
·
Ölməz şairin ədəbi irsinin qorunub gələcək nəsillərə
çatdırılmasında xidmətləri olan şəxslərə və müxtəlif qurumlara
TÜRKSOY adından Əhməd Cavad xatirə medalları təqdim edilmişdir. |
|
·
Əhməd Cavadın şeirlərinin Türkiyə türkcəsinə tərcümələrinin yer
aldığı kitabın təqdimatı, şairin həyatına və yaradıcılığına həsr
olunan panel təşkil edilmişdir; |
|
·
Tanınmış şair-tərcüməçi Kənan Çarboğa Əhməd Cavadın şeirlərini
Türkiyə türkcəsinə çevirmişdir; |
|
·
Gürcüstan Respublikasının Tbilisi Şəhər Şurasında (Sakrebulo)
şairin yubileyinə həsr olunmuş “Ölməz qələm cəngavəri” adlı
tədbir keçirilmişdir; |
|
·
Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Azərbaycan Mədəniyyət
Nazirliyi, Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı – TÜRKSOY və
Etimesqut Bələdiyyəsinin işbirliyi ilə təşkil olunan tədbirlər
çərçivəsində Əhməd Cavadın adı verilən küçənin açılış mərasimi
keçirilmişdir; |
|
·
Ankarada təşkil edilən Cumhurbaşkanlığı Sinfoni Orkestri, TRT
Ankara Radiosu Çoxsəsli Xoru, Türk Dünyasından əvəzsiz səslər –
Azər Zeynalov, Nigar Cəlilova, Orxan Cəlilov və Xəyyam
Məmmədovun yer aldığı “İncilər tök gəl yoluna” adlı konsert
keçirilmişdir; |
|
·
Türk Tarix Muzeyi və Parkının konfrans salonunda Əhməd Cavad
xatirə medallarının, şairin şeirlərindən ibarət kitabın
təqdimatı keçirilmişdir. |