E L E K T R O N   M Ə L U M A T   B A Z A S I

HƏYAT VƏ FƏALİYYƏTİNİN ƏSAS TARİXLƏRİ


ÇİNGİZ AYTMATOV 1928-ci il 12 dekabrda Qırğızıstan Respublikasının Talas vadisindəki Şəkər kəndində anadan olub.

 

 

1934

· 6 yaşında olarkən “Gənc Leninçi “ qəzetinə ilk müsahibəsini verib.

1938

· Atası Torequl Aytmatov güllələnib.

1948

· Frunze şəhərindəki Qırğızıstan Kənd Təsərrüfatı İnstitutuna daxil olub.

1952-1953

· İlk hekayələri olan "Qəzetçi Dzyuyo", "Aşim", "Biz irəli gedirik" əsərlərini 1952–1953-cü illərdə qələmə alıb.

1952

· Qırğız dilində “Qəzetçi Dzyuyo” – hekayəsini qəzetdə dərc etdirib.

1953

·  “Atəş” adlı  hekayəsini  qəzetdə dərc  etdirib. 

1953

·   Qırğızıstan Kənd təsərrüfatı İnstitunu bitirib.   

1953-1956

·   Qırğızıstan SSR-in Maldarlıq Elmi-Tədqiqat İnstitutunda işləyib.   

1956

·   Moskvada Qorki adına Ali Ədəbiyyat kursuna yazılıb.

1958

·   Moskvada Qorki adına Ali Ədəbiyyat kursunu bitirib.

1958

·   "Oktyabr" jurnalında onun qırğız dilindəki "Üz-üzə" hekayəsinin rus dilinə tərcüməsi dərc olunub.

1958

·   Ç.Aytmatovu məşhurlaşdıran  “Cəmilə” povesti  “Yeni gün” qəzetində  nəşr  edilib. 

1958

·   Moskva Dövlət Universitetinin Ədəbiyyat fakültəsinə qəbul olunub.

1958

·    Kommunist Partiyası sıralarına qoşulub.

1958-1960

·   “Литературний  Кыргызыстан” jurnalının baş redaktoru işləyib.

1960-1965 

·     “Правда”  qəzetinin  Orta  Asiya  və  Qazaxıstan  üzrə  xüsusi  müxbiri  vəzifəsində  çalışıb.

1962-1986

·  Qırğızıstan Kinematoqrafçılar Birliyinə  rəhbərlik edib.

1963

·  Yazıçının "Köşək gözü" (1961), "İlk müəllim"(1962) povestlərinin yer aldığı "Dağ və səhraların povestləri" toplusu 1963-cü ildə Lenin Mükafatına layiq görülüb.

1966

·   SSRİ Ali Sovetinə üzv seçilib.

1967

·  SSRİ Yazıçılar İttifaqının İdarə Heyətinə üzv seçilib.

1968

·  Qırğızıstanın xalq yazıçısı adı ilə təltif olunub.

1968

·  “ Əlvida Gülsarı” povesti SSRİ Dövlət Mükafatına layiq görülüb.

1970

·  Müəllifin "Ağ gəmi", "Köçəri quşların göz yaşları", "Erkən gələn durnalar", "Dəniz kənarıyla qaçan alabaş" əsərləri çap olunub.

1970

·  "Erkən gələn durnalar" və "Dəniz kənarıyla qaçan alabaş" povestləri İtaliyanın Etruriya Mükafatına layiq görülüb.

1974

·  Qırğızıstan SSR Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü seçilib.

1978

·  Sosialist Əməyi Qəhrəmanı ali mükafatı ilə təltif olunub.

1980

·  İlk romanı “Gün var əsrə bərabər” nəşr edilib.

1984

·  Avropa  Elm və Sənət  Akademiyasının   üzvü  seçilib.

1985

·  Bəxtiyar Vahabzadənin 60 illik yubileyində iştirak etmək üçün Bakıya səfər edib.

1990-1994

·  SSR-nin və sonradan Rusiyanın Lüksemburqdakı səfiri vəzifəsində çalışıb.

1994-2006

·  Qırğızıstanın Benilüks Dövlətlərində (Belçika, Lüksemburq, Niderland) və Fransada səfiri, o cümlədən NATO və YUNESKO-da səlahiyyətli nümayəndəsi olub.

1995-ci il 9aprel

·  Ümummilli lider Heydər Əliyev görkəmli yazıçı Çingiz Aytmatovla Abay Kunanbayevin 150 illik yubileyində görüşüb

1997

·  Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında Firudin Məhərrəmov Ç.Aytmatovun "Dəniz kənarıyla qaçan Alabaş" povestinin motivləri əsasında "Ümid sahili" tamaşasını səhnələşdirib.

2003

·  Bakıda Keçirilən Birinci Beynəlxalq Rus Kitab Festivalı zamanı Azərbaycana səfər edib.

2004

· Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamına əsasən Çingiz Aytmatovun iki cildliyi nəşr edilmiş və bu görkəmli yazıçının “Gün var əsrə bərabər”, “Ağ gəmi”, “Dəniz kənarıyla qaçan Alabaş”, “Əlvida, Gülsarı” və b. əsərləri tərcümə edilərək buraya daxil edilib.

2006

·  Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 2006 - cı il sentyabrın 15-də Prezident sarayında Bakıda keçirilən Birinci beynəlxalq rus kitabı festivalında Çingiz Aytmatovu qəbul edib.

·  "İlin avtoqrafı" kitabının buraxılışında iştirak edib.

2008

·  Azərbaycana növbəti dəfə səfər edib.

2008-ci il 25 fevral

·  Prezident İlham Əliyev Yazıçını  “Dostluq” ordeni ilə təltif edib.

2008-ci il fevral ayında

· Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin diqqəti sayəsində Bakı şəhərində "Çingiz Aytmatov həftəsi" keçirilib.

2008-ci il 28 fevral

·  Azərbaycan Atatürk Mərkəzində Çingiz Aytmatovun 80 illik yubileyi təntənəli şəkildə qeyd olub..

2008-ci il 10 iyul

·  Almaniyanın Nürnberq xəstəxanasında dünyasını dəyişmişdir. Çingiz Aytmatov Bişkek yaxınlığındakı Ata-Beyt memorial kompleksində dəfn olunub.

2009

·  Qırğızıstanda Türkdilli Dövlətlərin Siyasətinə Dəstək Fondunun (TDSDF) sədri Nüsrət Məmmədovun təşəbbüsü ilə hazırlanmış “Mən Manasın oğluyam” (tərtibçi: Südabə Sərvi) kitabı qırğız dilinə tərcümə olunub.

2013-cü il dekabrın 18-də

·  Akademik Milli Dram Teatrında dünya şöhrətli sənətkar olan Çingiz Aytmatovun 85 illiyinə həsr olunmuş təntənəli tədbir təşkil olunub.

2014

·  Aytmatovun ev-muzeyi Bişkekdən səkkiz kilometr aralıda Çon-Arık kəndində yaradılıb.

2014

·  Aeroflot yeni Boeing 737-800 təyyarələrindən birinə Çingiz Aytmatovun adı verilib.

2014

·  İbrahim İlyaslı və Təranə Quliyevanın tərcüməsində Çingiz Aytmatovun Azərbaycan dilinə “Hekayələr” toplusu tərcümə edilib.

2015

·  Bişkekdə Mira prospektinin adı dəyişdirilərək Çingiz Aytmatov prospekti adlandırılıb.

2018

·  Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı TÜRKSOY "Çingiz Aytmatov ili" elan etdi və bu istiqamətdə Azərbaycanda geniş fəaliyyət proqramı həyata keçirilib.

2018

·  Daşkənddə küçələrdən birinin adı dəyişdirilərək, Çingiz Aytmatovun adı verilib.

2018

·  Qırğızıstanda Çingiz Aytmatovun 90 illik yubileyi ilə əlaqədar poçt markası buraxılıb.

2018

·  Qırğızıstanda Çingiz Aytmatovun 90 illik yubileyi ilə əlaqədar poçt markası buraxılıb. Kassandra damğası” əsəri 2018-ci ildə “Elm və təhsil” nəşriyyatında işıq üzü görüb.

2023

·  95 illiyi ilə bağlı Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin təklifi əsasında “Çingiz Aytmatov – türk ruhunun qələbəsi” kitabı filologiya elmləri doktoru Elnarə Akimovanın ön sözü və tərtibatçılığı ilə işıq üzü görüb.

2023

·  “Dağlar yıxılanda” (tərcüməçi: Nəriman Əbdülrəhmanlı) nəsr toplusu azərbaycan dilində nəşr edilib. Qırğızıstanın Azərbaycandakı səfirliyinin dəstəyi ilə işıq üzü görəcək kitabın rəyçisi filologiya elmləri doktoru, professor Bədirxan Əhmədli, mətndəki şeirlərin tərcüməçisi İlqar İlkindir. Nəşrə “Ön söz”ü isə böyük yazıçının oğlu, Beynəlxalq Ç.Aytmatov Fondunun prezidenti Eldar Aytmatov yazıb.

2023

·  Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu tərəfindən “Heydər Əliyev İli” çərçivəsində Çingiz Aytmatovun 95 illiyi münasibətilə “Ana Tarla” kitabı Azərbaycan dilində nəşr olunub.

2023

·  Türkiyənin Elazığ şəhərində Çingiz Aytmatovun xatirəsinin əbədiləşdirilməsi məqsədi ilə parkın və büstün açılışı olub.

<< Geri

Azərbaycan Milli Kitabxanasэ Elektron Məlumat Bazası Milli Kitabxana tərəfindən hazırlanmışdır