E L E K T R O N M Ə L U M A T B A Z A S I


XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, bütün yaradıcılığı ilə milli-mənəvi dəyərlərə, gələcək nəslin maarifçi ruhda böyüməsinə, təlim-tərbiyə almasına xidmət edən Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev


1870

May ayının 17-də Şuşa şəhəri yaxınlığında Ağbulaq kəndində anadan olmuşdur.

1880

Ədibin ailəsi Ağbulaq kəndindən Şuşaya köçür.

1884

İlk dəfə tamaşaya gedən Ə.Haqverdiyev səhnə əsəri yazmaq fikrinə düşür və “Hacı Daşdəmir” adlı ilk əsərini yazır.

1890

Şuşada Realni məktəbin səkkizinci sinfini qurtarır.

1891

Tiflisdə Realni məktəbini bitirir. Bu mədəni mərkəz Ə.Haqverdiyevin dünya görüşünün inkişafına böyük təsir göstərir. Rus ədəbiyyatında mülkədar quruluşu əleyhinə yazılmış dramaların təsiri altında Azərbayacan mülkədarlarının saxta yollarla varlanmaq cəhtlərini tənqid edən “Nahaq qan” pyesini təbdil etmişdir. Həmin il avqust ayında Ə.Haqverdiyev ali təhsil almaq üçün Peterburqa gedir.

1892

“Yeyərsən qaz ətini, görərsən ləzzətini” ilk orijinal komediyasını yazır. Peterburqun mədəni həyatı, teatrları ona ciddi təsir göstərir. Xüsusi ilə Aleksandrinski teatrı onun ən çox getdiyi ocaq olur. Ə.Haqverdiyev Peterburqda 8 il Yollar institutunda oxuyur.

1896

Ə.Haqverdiyev Azərbaycan klassik dramatur-giyasının ən yaxşı nümunələrindən sayılan “Da-ğılan tifaq” əsərini bitirmişdir. 1896-cı illərdə yazıçı həmçinin azad dinləyici sifəti ilə universitetin şərq fakültəsinə davam edir.

1899

 “Dağılan tifaq” ilk dəfə Peterburqda nəşr edilir. Yazıçı ali təhsil aldıqdan sonra Şuşaya qayıdır. İki il orada yaşayaraq xalq yaradıcılığı nümunələrini toplamaqla məşğul olur.

1900

Dramaturq Şuşada “Bəxtsiz cavan” faciəsini yazır. Pyes həmin ildə tamaşaya qoyulur.

1901

Ə.Haqverdiyev Şuşadan Bakıya gəlir və mədəni həyatda fəal iştirak edir. Həmin ldə “Pəri Cadu” əsərini bitirir.

1904

Ədib Şuşa şəhər idarəsinə üzv seçildiyindən oraya qayıdır.

1905

“Millət dostları” pyesini yazmışdır. Əsər “Həyat” qəzetində dərc olumuşdur.

1906

Gəncə qəzasından Dövlət Dumasına üzv seçilir. Yazıçı Petrburqa gedərək orada tədqiqat işi ilə məşğul olur.

1907

Həmin tədqiqatın nəticəsində “Ağa Məhəmməd şah Qacar” adlı tarixi dram əsərini yazır. Əsər həmin ildə səhnəyə qoyulur. Yazıçı “Molla Nəsrəddin” jurnalında fəal və ardıcıl fəaliyyət göstərməyə başlayır. “Xortdanın cəhənnəm məktubları” başlığı altında hissə-hissə jurnalda çap etdirir.

1908

“Bomba” hekayəsi “Molla Nəsərddin” jurnalında çap edilir.

1909

“Kimdir müqəssir” pyesini yazır.

1910

“Marallarım” ümumi başlığı altında yazdığı hekaylərin ilk nümunələri “Molla Nəsrəddin”də çap olunur.

1911

“Ac həriflər”, “Xəyalət” pyeslərinin yazır. 1913-cü ilə qədər Tiflisdə çalışır, Qafqazı, İranı, Türkistanı gəzir.

1913

May ayının 24-də “Səfa” maarif cəmiyyətinin sədri seçilir, 3 il Ağdamda yaşadıqdan sonra yenidən Tiflisə qayıdır. Həmin ildə ədib Mirzə Ələkbər Sabirin ölümünün 2 illiyi münasibəti ilə məqalə yazır və “Molla Nəsrəddin” jurnalında çap etdirir.

1916

Tiflisdə “Şəhərlər İttifaqının Qafqaz şöbəsi əxbari” adlı rus dilində çıxan aylıq məcmuənin müdiri vəzifəsində çalışır.

1917

Borçalı qəzasına vəkil təyin olunub Şulaver qəsəbəsinə gedir və ilyarım orada çalışır. “Röya” və “Həmşəri pasportu” hekayələrini yazır.

1919

 Fevral ayında Dağıstana və Ermənistana gedir.

1920

Maarif Nazirliyində incəsənət şöbəsinin müdiri vəzifəsində və eyni zamanda Dövlət teatrlarında müfəttiş vəzifəsində çalışır.

1921

Bu ildən başlayaraq 1931-ci ilə kimi Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev Azərbaycan Dövlət Univer-sitetində ədəbiyyatdan və dildən mühazirələr oxuyur. Yeni və gənc kadrların hazırlanmasında yaxından iştirak edir.

 

1922

“Padşahın məhəbbəti” əsərini yazmışdır.

Azərbaycan Darülfünununda yerli komitə sədri işləmişdir.

1923

Azərbaycan Tədqiqat və Tətəbbə cəmiyyətinin sədr müavini və sədri vəzifəsində işləmişdir.

1926

 “Ağac kölgəsində” və “Vavaeyla” pyeslərini yazmışdır.

1927

“KöhnəDudman” əsərini bitirmişdir. Haqverdiyevin ədəbi-ictimai fəaliyyətinin 35 illik yubileyi böyük təntənə ilə qeyd edilmişdir.

1928

Ədəbiyyat və incəsənət sahəsindəki xidmətləri nəzərə alınaraq ona Əməkdar incəsənət xadimi adı verilmişdir.

1928

 “Qadınlar bayramı” pyesini yazmış, M.Qorki və A.P.Çexovdan etdiyi tərcümələri “İzergil qarı” və “Dəşətli gecə” adı ilə kitab halında çap etdirmişdir.

1932

Sovet yazıçıları üzvlüyünə qəbul olunmuş, Azərbaycan Şura Yazıçıları cəmiyyətinin məsul katibi vəzifəsində çalışmışdır. “Yoldaş Koroğlu”, “Çox gözəl”. “Sağsağan” pyeslərini yazmış və ədəbi fəaliyyətinin 40 illiyi qeyd edilmişdir.

1933

Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi ədibin xalq qarşısındakı böyük xidmətlərini nəzərə ala-raq mayın 15-də Fəxri Fərmanla mükafat-landırmışdır.

Dekabr ayının 11-də Bakıda vəfat etmişdir.

 


<< Geri