Müasir Azərbaycan poeziyasının ən
görkəmli nümayəndəsi, Xalq şairi Nəriman
Əliməmməd oğlu Həsənzadə 1931-ci il
fevral ayının 18-də Qazax rayonunun
Poylu stansiyasında (indiki Ağstafa
rayonu ərazisi) anadan olmuşdur. Atası
Poylu dəmiryolunda işləmişdir.
Bir yaşında atasını, 23 yaşında isə
anasını itirən gənc Nəriman ibtidai və
orta təhsilini öz rayonunda almış,
1949-53-cü illərdə indiki Gəncə Dövlət
Pedaqoji Universitetinin filologiya
fakültəsini bitirmişdir. 1954-56-cı
illərdə ordu sıralarında xidmətdə
olmuşdur.
1961-ci ildə Moskvada M.Qorki adına
Ədəbiyyat İnstitutunu bitirərək ikinci
ali təhsil almış, Moskvada ikiillik Ali
Ədəbiyyat Kurslarında da oxumuşdur.
1962-65-ci illərdə Azərbaycan Dövlət
Universitetinin “Azərbaycan ədəbiyyatı
tarixi” kafedrasının aspirantı olmuş,
“Azərbaycan – Ukrayna ədəbi əlaqələri”
mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək
(1965) elmlər namizədi alimlik dərəcəsi
almışdır.
1962-ci ildə Respublika Televiziya və
Radio Verilişləri Komitəsində böyük
redaktor, sonralar “Uşaq və Gənclər
ədəbiyyatı nəşriyyatı”nda redaktor,
“Azərbaycan gəncləri” qəzetində,
“Azərbaycan” jurnalında şöbə müdiri,
“Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin baş
redaktoru (1976-1990-cı illər)
vəzifələrində işləmişdir. SSRİ
Yazıçıları Ədəbiyyat Fondu Azərbaycan
bölməsinin direktoru olmuşdur.
1991-2001-ci illərdə mətbuat və
informasiya nazirinin birinci müavini
vəzifəsində çalışmış, Azərbaycan
Respublikası Nazirlər Kabinetinin 221
saylı sərəncamı ilə mətbuat və
informasiya nazirini əvəz etmişdir.
1954-cü ildə Azərbaycan Yazıçılar
İttifaqının (Birliyinin), sonralar isə
İdarə Heyətinin üzvü seçilmişdir.
1991-1995-ci illərdə Azərbaycanın
Xalq deputatı olmuşdur.
Hazırda Milli Aviasiya Akademiyasında
“Humanitar fənlər kafedrası”nın müdiri
işləyir, dosentdir. MAA Elmi Şurasının
üzvüdür. 2004-cü ildə Azərbaycan
yazıçılarının XI qurultayında katibliyin
qərarı ilə Ədəbiyyat Fondu İdarə
Heyətinin sədri təyin edilmişdir.
2002-ci ildə Beynəlxalq Elmlər
Akademiyasının (Azərbaycan bölməsi)
müxbir üzvü, 2004-cü ildə akademiki
seçilmişdir. Əməkdar İncəsənət xadimidir.
“Şərəf nişanı” ordeni, Azərbaycanın və
Belarusun Fəxri Fərmanları ilə təltif
olunmuşdur.
Müstəqil Azərbaycan Respublikasının
“Şöhrət” ordeni (2001) ilə təltif
olunmuş və Fərdi prezident təqaüdünə
layiq görülmüşdür.
Mətbuatda 1953-cü ildən çıxış edir.
Əsərləri keçmiş SSRİ və bir çox xarici
ölkə xalqlarının (ingilis, fransız,
alman, fars, italyan, çex, hind, ərəb,
xorvat və s.) dillərinə tərcümə
edilmişdir.
Bakıda “Seçilmiş əsərləri” (“Azərnəşr”,
1987), Tehranda “Söyüd” (1990) və
Tiflisdə “Seçilmiş əsərləri” (“Merani”,
1983) nəşr edilmişdir. “Nabat xalanın
çörəyi” povesti Moskvada “Molodaya
qvardiya” nəşriyyatında rus dilində
(1987), Tbilisidə gürcü dilində (1998)
nəşr olunmuşdur.
Nəriman Həsənzadə epik-dramatik
poemalar müəllifi kimi də tanınmışdır:
“Nəriman” (“Azərnəşr”, 1968), “Zümrüd
quşu” (“Gənclik”, 1976), “Kimin sualı
var?” (“Gənclik, 1984). Hər üç poema rus
dilində də nəşr edilmişdir.
“Bütün Şərq bilsin” pyesi əvvəlcə
Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında (1980),
sonra Akademik Milli Dram Teatrında
(1982), Moskvanın V. Mayakovski adına
Akademik Dram Teatrında (1983)
göstərilmiş və mükafatlandırılmışdır.
“Atabəylər” (1984) və “Pompeyin Qafqaza
yürüşü” (1997) mənzum pyesləri Akademik
Milli Dram Teatrında və Naxçıvan MR
Dövlət Musiqili Dram Teatrında tamaşaya
qoyulmuşdur. “Atabəylər” pyesi Naxçıvan
MR-in 80 illiyi münasibətilə (2004)
yubiley tamaşası kimi göstərilmişdir.
Xalq şairi 34 bədii – poetik toplunun,
“Tariximiz, taleyimiz” adlı irihəcmli
elmi-ədəbi-tənqidi məqalələr kitabının
müəllifidir. 2004-cü ildə “Seçilmiş
əsərləri” dövlət tərəfindən latın
qrafikası ilə kütləvi tirajla nəşr
edilmişdir. 100-dən artıq şeirinə musiqi
bəstələnmişdir. Bəstəkar R. Mustafayevlə
“Nəriman” və N. Əliverdibəyovla “Vətən”
kantatalarını işləmişdir.
Əsərləri haqqında respublika və
xarici mətbuat səhifələrində məqalələr
dərc olunmuş, ədəbi yaradıcılığı
qiymətləndirilmişdir. “Nəriman
Həsənzadənin lirikası” mövzusunda
namizədlik dissertasiyası müdafiə
edilmiş (Güldanə Pənahova), “Nəriman
Həsənzadənin yaradıcılıq yolu” adlı
monoqrafiya (prof. Sadıq Şükürov)
yazılmışdır.
N. Həsənzadə bir sıra Avropa və Şərq
ölkələrində keçirilən elmi-ədəbi
konfransların, poeziya simpoziumlarının,
rəsmi dövlət səfərlərinin iştirakçısıdır.
1992-ci ildə Türkiyənin Böyük Millət
Məclisində və Beynəlxalq Budapeşt
konqresində xalq deputatı kimi nümayəndə
heyəti adından çıxışlar etmişdir.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
Sərəncamı ilə N. Həsənzadəyə 2005-ci
ildə Xalq şairi fəxri adı verilmişdir.
Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin
xarici mətbuat səhifələrində “Vətənsiz”
(Rumıniya, 2009) və “Nuru Paşa” (Türkiyənin
9 jurnalında) poemaları dərc edilmişdir.
“Kayseri poeziya günləri”ndən (Türkiyə,
2009) şair yüksək təəssüratlar və
ödüllərlə qayıtmışdır.
N. Həsənzadə ilin şairi elan olunmuş,
ona “Uğur – 2009” diplomu verilmişdir.
|