Elmi ictimaiyyət Qəzənfər Paşayevi “Kərkük folklorşünaslığının
banisi” adlandırır və bu, həqiqətdir, Kərkük azərbaycanlılarını
yenidən Azərbaycançılıq düşüncəsinin faktına çevrilməsində
bu ədibin həlledici xidmətləri var.
Mən “ədib” ifadəsini təsadüfən işlətmədim, çünki Qəzənfər Paşayev sadəcə
ədəbiyyatşünas, yaxud dilçi, yaxud publisist yox, sözün geniş mənasında ədibdir
və bu ədibin yaradıcılığını səciyyələndirən başlıca cəhətlərdən biri onun
qələminin səmimiliyidir
- nə yazırsa, səmimi yazır, nəyi tərcümə, yaxud tədqiq edirsə, sevərək edir,
onda “zorən-təbib”lik yoxdur. Mən həmişə onun nəşr etdiyi folklor nümunələrinin
səmimiliyi ilə onun qələminin səmimiliyi arasında çox üzvi bir vəhdət hiss
etmişəm.
Elçin,
Xalq yazıçısı, professor
Professor Qəzənfər Paşayev Azərbaycan kərkükşünaslığının
elmi əsaslarını yaratmış görkəmli Azərbaycan alimidir. O, eyni
zamanda klassik və müasir Azərbaycan ədəbiyyatının əsas
yaradıcıları,
görkəmli nümayəndələri olan ədəbi simalara həsr edilmiş ciddi
elmi əsərlərin müəllifidir. Qəzənfər Paşayev Xalq yazıçıları
Anar və Elçin, Xalq şairləri Hüseyn Arif və Fikrət Qoca,
ədəbiyyatşünas alimlərdən Abbas Zamanov və Bəkir Nəbiyev
haqqında da sanballı elmi əsərlər meydana qoymuşdur.
***
Azərbaycan oxucusuna təqdim edilmiş yeddicildlik “Seçilmiş əsərləri” Qəzənfər
Paşayevin 75 illik ömür yolunun, zəngin həyat təcrübəsinin, müdriklik və
kamilliyinin, zəhmətkeşlik və fədakarlığının nümunəsi kimi meydana çıxmışdır.
Bu, Azərbaycan dəbiyyatşünaslıq elmində ilk yeddicildlik kimi də mühüm
əhəmiyyətə malikdir...
Fikrimcə, Qəzənfər Paşayev Azərbaycan kərkükşünaslıq elminin qüdrətli
yaradıcısıdır. Nəinki Azərbaycanda, yaxud da dünyanın başqa bir yerində, hətta
Kərkükdə belə kərkükşünaslıqda Qəzənfər Paşayevlə müqayisə edilə biləcək
tədqiqatçı
göstərmək çətindir.
İsa Həbibbəyli,
akademik
İraq türkmanları ilə bağlı dərin və sanballı tədqiqatları Qəzənfər
Paşayev aparmışdır. Paşayev bizim o ziyalılarımızdan, o
böyük alimlərimizdəndir ki, yalnız bir sahə üzrə işləməyib. Biz
onu gözəl dilçi, folklorşünas, etnoqraf, tərcüməçi və s. kimi tanıyırıq.
Q.Paşayev bizim alimlərimiz içərisində bəlkə də ən
çox iş görən və ən təvazökar tədqiqatçılardandır. O, böyük bir
institutun görə bilməyəcəyi işi görmüşdür. Bu da onun bizim bu günkü ədəbi-ictimai
həyatımızda mövqeyini xüsusilə möhkəmləndirir. Bu qədər böyük işləri başqa
birisi görmüş olsaydı, yəqin onun ədası yerə-göyə sığmazdı.
Nizami Cəfərov,
akademik
Azərbaycanın İraqla əlaqələri çox qədimdir. Ölkəmizin bu
qardaş diyarda ilk mədəniyyət və mənəviyyat təmsilçisi dahi
şairimiz Məhəmməd Füzuli olub. Bu gün Qəzənfər Paşayev
həmin missiyanı ləyaqətlə yerinə yetirir. O, türkman
qardaşlarımızı
bir daha bizə tanıtdı, yenidən doğmalıq köynəyindən keçirdi
– səmimiyyəti, qayğıkeşliyi və böyük təbiətilə...
Anar,
Xalq yazıçısı
Sən
İraqda 6 il rəsmi bir vəzifədə işləyərkən, bu sahədə öz
vəzifə borcunu yerinə yetirməklə də kifayətlənə bilərdin. Rəsmi
vəzifə borcun sənin İraqda olduğun müddətin çərçivəsində
qaldı. İçində qımıldanan səsin əmri ilə yerinə yetirdiyin mənəvi
vəzifə isə heç bir müddətə sığmır, müddətin çərçivəsini dağıdıb
tarixə qovuşur. Çünki sən bu vəzifəni yerinə yetirməklə
özünə deyil, bir-birindən ayrılmış böyük bir xalqa xidmət etdin.
Şəxsi borc və ictimai borc burada haçalanır. Şəxsi borcu
ödəməklə insan özünə, ictimai borcu ödəməklə isə xalqa xidmət
etmiş olur.
Bəxtiyar Vahabzadə,
Xalq şairi
İraq türkmanlarını, onların çox zəngin mənəviyyat xəzinəsini
öz əsərləri ilə Azərbaycan üçün, müəyyən mənada, bəlkə
də bütün türk elləri üçün, məhz Qəzənfər müəllim kəşf etmişdir...
O, böyük vətənpərvər ziyalıdır.
Tarixən Azərbaycanda üç ziyalı tipi olub: ənənəvi Şərq ziyalı
tipi, Rus-Qərb ziyalı tipi və hər ikisinin uğurlu sintezindən
ibarət olan yeni Azərbaycan ziyalı tipi. Prof. Qəzənfər Paşayev
Şərq və Qərb ziyalı tipinin ən yaxşı keyfiyyətlərini özündə birləşdirən
dəyərli ziyalılarımızdandır.
Bəkir Nəbiyev,
akademik
İstedadı və gərgin əməyi sayəsində Qəzənfər Paşayev bu
gün Azərbaycanda İraq türkman dili və ədəbiyyatının, türkman
folklorunun ən gözəl bilicisi, beynəlxalq aləmdə isə bu sahənin
ən görkəmli mütəxəssislərindən biri hesab edilir. Qəzənfər
Paşayev
İraq türkman dili, ədəbiyyatı və folkloruna dair bir sıra
fundamental əsərlərin müəllifi və tərtibçisidir...
Cəsarətlə deyə bilərik ki, Qəzənfər Paşayev “Altı il Dəclə-
Fərat sahillərində” kitabından başqa bir şey yazmasaydı
belə,təkcə bu əsər onun bir ədib kimi şöhrət qazanması üçün
kifayət
idi. Kitabı Azərbaycan dilində olduğu kimi, ərəb dilində də
ürəksiz, həyəcansız oxumaq mümkün deyildir.
Vasim Məmmədəliyev,
akademik
Qəzənfər Paşayev bizim nəslə gözəl əxlaqı ilə nümunə
olub, örnəyə çevrilib. O, gözəl ziyalı, gözəl ailə başçısı və
gözəl əmi obrazıdır. Bütün məqamlarda adının, milli kimliyinin
qarşısında bu epiteti işlətmək olar.
Qənirə Paşayeva,
millət vəkili
Bizim nəsil üçün İraq Füzulidən, Füzuli Kərbaladan başladığı
kimi, Kərkük də Qəzənfər Paşayevdən başlayır.
Yaşar Qarayev,
AMEA-nın müxbir üzvü, professor
Altıillik səmərəli zəhmətin əbədiləşən səhifələrini nəzərdən
keçirdikcə Q.Paşayevin şəxsində istedadlı dilçi, ədəbiyyatşünas,
tarixçi, etnoqraf alimlə, sosioloq və jurnalistlə, ən
ümdəsi də bütün bunları özündə cəmləşdirən, görüb-götürmüş
şərqşünas bir mühasiblə üz-üzə dayanırıq.
Qasım Qasımzadə,
professor, şair-alim
Həqiqətən bu gün azərbaycanşünaslıqda kərkükşünaslıq
adlı müstəqil bir elm sahəsi var. Bu elm sahəsi Kərküktürkman
elinin, dilinin, folklorunun, tarixinin bir sintez şəklində
təqdimidir. Onun qurucusu prof. Qəzənfər Paşayevdir...
Prof. Q.Paşayevin monoqrafiyaları və tərtib etdiyi kitabların
sayı 40-dan artıqdır. Düşünmək olardı ki, o, folklorşünas, ədəbiyyatşünas,
tərcüməçi, publisist kimi xalq arasında yaxşı tanındığına, bu sahədə nüfuz
sahibi olduğuna görə bir daha dilçilik
aləminə qayıtmaz. Lakin belə deyilmiş. “Dilimiz-varlığımız”
kitabını (Bakı-2011) oxuduqca gözlərimiz önündə qədirşünas
bir dilçi alim canlanır.
Tofiq Hacıyev,
AMEA-nın müxbir üzvü, professor
Tanınmış elm və maarif xadimi, f.e.d., prof. Qəzənfər Paşayev
iraqlı soydaşlarımız olan kərküklülərin folkloru, dili və
ədəbiyyatı haqqında yazdığı dəyərli əsərləri ilə turan elində
böyük ad-san qazanmışdır.
Ağamusa Axundov,
akademik
Prof. Sula Benetin çox maraqlı “Necə yaşayasan yüzü haqlayasan”
əsərini ingilis dilindən Azərbaycan dilinə Qəzənfər
Paşayev yüksək peşəkarlıqla tərcümə etmişdir. Əsər azərbaycanlı
oxuculara layiqli töhfədir. Əlçatmaz, ünyetməz uzaq
Amerikanın bu töhfəsini bizə yaxın edən, doğma edən Qəzənfər
Paşayevə minnətdarıq.
Teymur Bünyadov,
akademik
Bir zamanlar tək vahid torpaq halında olan Kərkük və
Azərbaycan indi iki ayrı ada halına gəlmişdir. Bu gün bu iki
adanı bir-birinə bağlayan körpünün memarı məhz Qəzənfər Paşayevdir...
İftixarla söyləyə bilərik ki, artıq o, Əta Tərzibaşı qədər
dəyərli bir araşdırıcımızdır.
Mahir Naqib,
professor
Gözəl niyyətlə yazılan və gerçəyi olduğu kimi ortaya qoyan
çox qiymətli “Altı il Dəclə-Fərat sahillərində” kitabı İraq Azərbaycan
dostluğunun tarixinə çağlar boyuna işıq tutacaq və
bu iki ölkə arasındakı ədəbi əlaqələrin də sürətli bir biçimdə inkişafına
kömək göstərəcəkdir. Kitabı ərəb dilinə tərcümə edərək
Bağdadda çap etdirməyimiz, hər şeydən əvvəl bununla
bağlıdır.
Dr. Əbdüllətif Bəndəroğlu,
ədəbiyyatşünas-alim
Professor Qəzənfər Paşayev “İraq türkman ocağı”nın həm
maddi, həm də mənəvi memarıdır. Hər şey onun əsəri sayılır.
Tabloların, rəsmlərin, bəzənmiş salonların təmir işlərinin xərcini
özü çəkmişdir. Muzeyi əhatə edən kitabları alim İraq və Türkiyədən
gətirmişdir... Türkman folkloru mütəxəssisi prof. Q.Paşayevin
hazırladığı proqram son dərəcə dinamik və təsiredici idi.
İhsan Doğramacı söz və nəğmələrlə bəzənmiş səhnələr qarşısında
dərin bir səssizliyə dalmışdı və xatirələrin həzin səsləri altında
ruhunu dinləyirdi... Bu hisslər Doğramacını illərin, ayların
dolaylarına götürmüşdü... Müğənnilərin oxuduğu Kərkük mahnılarının
qucağında yer-göy Kərkük, Ərbil olmuşdu.
Cəlal Ərqut,
professor
Qəzənfər Paşayevin “İraq türkman folkloru” kitabı bilimsəl
və orijinal bir şəkildə Kərkük və Azərbaycan folklorunun
müştərəkliyini ortaya qoyan müstəsna və nadir bir çalışmadır.
İzzəttin Kərkük,
“Kərkük” vəqfinin təsisçisi və başqanı
Prof. Qəzənfər Paşayev, əslində, azərbaycanlılara Kərkük
dünyası üçün bir pəncərə açdı və Bakıda İraq türkmanlarının
bir elçisi oldu.
Suphi Saatçı,
professor
“Altı il Dəclə-Fərat sahillərində” kitabı məndə dağ seli kimi
coşğun hisslər, xatirələr oyatdı. Oradakı zəngin məlumat,
yeri düşdükcə incə yumor, səlis, ahəngdar dil, dost ölkəyə səmimi
hörmət və məhəbbət hissi son on-on beş ildə oxuduğum
xatirə oçerklərinin, publisistik kitabların içərisində bir oxucu
və həmin ölkəni tanıyan, bilən və sevənlərdən biri kimi məni
çox həyəcanlandırdı. Ona görə də kitabın müəllifinə səmimi təşəkkürümü
bildirirəm.
Əzizə Cəfərzadə,
yazıçı, professor
İraq türkmanlarının folklorunu azərbaycanlı qardaşlarımıza
tanıtmaq üçün bir çox araşdırmalar yapan Q.Paşayevin əsərləri
Oğuz kökündən və soyundan olan Azərbaycan türkləriylə
İraq türklərinin dil və folklor baxımından nə qədər bir-birlərinə
bağlı olduqlarını açıqca göstərməkdədir.
Mustafa Arqunşah,
professor
“Bilmirəm haralıyam, torpağım, daşım qərib” – deyən kərküklülərin
bayatılarından, xalq mahnılarından, atalar sözlərindən,
tapmacalarından ibarət nəfis nəşrlər (biz hələ “Altı il Dəclə-
Fərat sahillərində“ adlı məşhur kitabı demirik) son illərdə
oxucularımızın kitab rəflərini bəzəməkdədir. Bütün bunlar
uzun illərdən bəri kərküklülər içərisində işləyən Qəzənfər Paşayevin
Kərkük folklorunu toplamaq sahəsində gördüyü gərgin
işinin, fədakar yaradıcı əməyinin nəticəsidir.
Azad Nəbiyev,
AMEA-nın müxbir üzvü, professor
“Altı il Dəclə-Fərat sahillərində” azərbaycanlı alim, professor
Qəzənfər Paşayevin nəinki ölkəmizə məhəbbətini, hətta
müəllifin İraqın mədəni, tarixi və siyasi əhəmiyyətini dərk etdiyini nümayiş
etdirir. Bu kitabın vətənimizin tarixi ilə ilk dəfə
tanış olan əcnəbi oxucular üçün yazılmasına baxmayaraq
müəllifin İraqın ictimai-ədəbi həyatına ekskursiyalarının təfsilatları
kitabı iraqlı oxucular üçün xüsusi bir layihə ilə süsləndirir…
Kitab bizi oba-oba gəzdirir, İraqın elm və mədəniyyət
mərkəzləri ilə tanış edir. Əsər iraqlı oxucuda bu ölkəyə mənsub
olması fəxr hissi və kitabın hörmətli müəllifinə və mütərcim
dostumuz şair Əbdüllətif Bəndəroğluna dərin minnətdarlıq
hissləri oyadır.
Əbdülhəmid Həmudi,
“Əs-Saura” (İnqilab) qəzeti, Bağdad
İraq türkmanlarının ədəbiyyat və folkloru ilə ilgili yazılarınızla
bizi çox məmnun edirsiniz. Bu qymətli incələmələrinizi
çox diqqətlə oxuyuruq… Söz vermişdim, sizə Azərbaycan-
Kərkük ədəbi birliyinə dair bir yazı göndərim. Amma “Azərbaycan”
dərgisindəki yazıları oxudum və vaz keçdim. Söyləməyə
bir söz buraxmamışsınız.
Mövlud Taha Qayaçı,
İraq-Kərkük Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü
Professor Q.Paşayevin elmi-ədəbi fəaliyyəti ən müxtəlif istiqamətlərdə
ayrıca tədqiqat mövzusu, araşdırma obyekti olmağa
layiqdir. Görkəmli alimin folklorşünaslıq, ədəbiyyatşünaslıq,
tərcüməçilik fəaliyyətinin hər biri geniş bir tədqiqat
mövzusudur. Lap elə İraq türkmanlarının dili, folkloru və ədəbiyyat
sahəsindəki çalışmalarının özündən ayrıca bir dissertasiya
işinin yazılması ancaq və ancaq qədirşünaslıq kimi dəyərləndirilə
bilər.
Məhərrəm Qasımlı,
professor
Q.Paşayev İraq türkmanlarının həyat və məişətini ağız
ədəbiyyatı ilə birlikdə araşdıra-araşdıra, bu yöndə kitablar yaza-
yaza bizi də Kərkük sevdasına mübtəla etdi. Böyük sevda
şairi M.Füzulini yetirən el-oba, Q.Paşayev Kərküknaməsindən
sonra bizim üçün Şəki, Şirvan, Qarabağ, Naxçıvan kimi əlçatan,
ünyetən el-oba oldu.
Muxtar İmanov,
professor
Xatirəni yaratmaq da, yaşatmaq da çətindir. Dəqiq desək,
xatirəni yaratmaq üçün də, yaşatmaq üçün də şəxsiyyət olmaq
lazımdır. Prof. Qəzənfər Paşayev ədəbi-ictimai mühitdə sayılıb-
seçilən, nüfuzu və yeri olan, həm müasirlərinə, həm də
dünyasını dəyişmiş unudulmazlara yüksək qədrşünaslıq bildirən
belə şəxsiyyətlərdən biridir… Onun “Borcumuzdur bu ehtiram”
kitabına başda Ulu öndər Heydər Əliyev olmaqla iyirmi
beş ziyalı dövlət xadimi, alim, müəllim, yazıçı və şair haqqında
portret oçerklər toplanıb. Kitaba daxil olan bütün oçerklər
böyük səmimiyyətlə yazılıb, hər biri şirin layla kimi, nurlu elegiya
kimi oxunur… Müxtəlif illərdə qələmə alınan bu yazıların
hamısını qəmli bir “…ölümündən sonra” fəryadı birləşdirir.
Nizaməddin Şəmsizadə,
professor
Görkəmli folklorşünas və ədəbiyyatşünas Qəzənfər Paşayevin
həm imzası, həm əsərləri, həm də efirdən və ekrandan
eşidilən fikir və düşüncələri geniş oxucu kütləsinə, elmi və
ədəbi ictimaiyyətə yaxşı məlumdur… Elmi araşdırmalar aləmində
keçən əlli ildən artıq dövrün uğurları və dəyərləri ilə
diqqəti cəlb edən ədəbiyyatşünas alim, pedaqoq, dilçi, tərcüməçi,
professor Q.Paşayev çox maraqlı və olduqca zəngin həyat
və yaradıcılıq yolu keçmişdir.
Vaqif Arzumanlı,
professor
Azərbaycanda, humanitar fikir aləmində Q.Paşayevi tanımayan,
hətta deyərdim, sevməyən adam tapılmaz. Çünki o qədər
işıqlı adamdır ki, inanmıram, bu işığın nuruna kimsə paxıllıq
eləyə… O, görkəmli alimdir. Hansını deyim? O, dilçidi,
folklorşünasdı, ədəbiyyatşünasdı, tərcüməçidi, publisistdi…
Vaqif Yusifli,
filologiya elmləri doktoru
Qəzənfər Paşayevi ilk dəfə “Kərkük bayatıları” ilə tanıdım.
Onu tanımağım həm də böyük bir millətin ayrı düşmüş
parçasını tanımağım idi. “Kərkük bayatıları“ ilə İraq türkmanları
kəşf olunmuşdu. Bəlkə də bu kitab olmasaydı mən 1969-cu
ildə radioda “Bulaq“ verilişini yaratmazdım. O zaman məndən
bir addım qabaqda olan bir neçə sağlam düşüncəli adama sığınmışdım.
Qəzənfər Paşayev də bu düşüncəni yaşadan ziyalılardandır.
Mövlud Süleymanlı,
Xalq yazıçısı
Azərbaycanda kərkükşünaslığın banisi sayılan professor
Qəzənfər Paşayev çoxsaylı elmi əsərlərin, kitabların müəllifidir.
Ədəbiyyatşünas alimlər, yazıçı və şairlər barəsində də ayrıca
kitablar, monoqrafiyalar yazıb. Müəllifin bu portret kitabları
elmiliyi ilə bərabər, səmimiyyəti, dərinliyi və qəhrəmana bəslənən
ehtiramı ilə seçilib. Bu səbəbdən, Qəzənfər Paşayevin
təqdimatı həmişə inandırıcı olub. Çünki yazdıqlarının hamısını
ürəyinin diktəsilə araşdırıb və mükəmməl bir nəticəyə gəlib.
Flora Xəlilzadə,
Əməkdar jurnalist
İraqlı alimlər cənab Qəzənfər Paşayevin tədqiqatlarına
böyük qiymət verir və ondan istifadə edirlər. Biz onu nəinki
İraqşünas tədqiqatçı və yazıçı kimi tanıyırıq, eyni zamanda
Azərbaycanın İraqda səfiri kimi qəbul edirik. Məlumdur ki, indiyə
qədər Azərbaycanın İraqda rəsmi təmsilçisi yoxdur. Qəzənfər
Paşayev uzun illər boyu apardığı dərin tədqiqatları ilə
İraq və Azərbaycan xalqlarını ədəbi və mədəni əlaqələr baxımından
bir-birinə möhkəm tellərlə bağlamışdır. O, İraq xalqının
dostu və qardaşıdır.
Fərrux Salman Davud,
İraqın Azərbaycandakı sabiq səfiri
Nyu-Yorkdakı “İnsanı Tədqiq edən Elmi-Tədqiqat İnstitutu”
nun əməkdaşı, prof. Sula Benet uzun müddət (1970-1975)
Qafqazda uzunömürlülük məsələsi üzrə tədqiqat aparmış və
“Necə yaşayasan yüzü haqlayasan” adlı çox maraqlı kitab yazaraq
çap etdirmişdir (Nyu-York, 1976). Bu qiymətli kitabı
ABŞ-da üzə çıxaran və zəhmət çəkib doğma dilimizə tərcümə
edən Qəzənfər Paşayevə öz minnətdarlığımızı bildiririk.
Mehdi Sultanov,
tibb elmləri doktoru, professor
Prof. Qəzənfər Paşayev ömrünün kamillik və müdriklik
zirvəsindədir. O zirvənin fəthi heç də asan olmamışdır. Onun
bundan sonrakı amalı həmin fəth olunmuş zirvədə, zəngin yüksəklikdə
tab gətirə bilməsidir. Onu tanıyanlar inanır ki, tab gətirəcək
və Azərbaycan xalqı hələ bundan sonra da öz ziyalı oğlunun
nur çeşməsindən bəhrələnəcəkdir.
Zeydulla Ağayev,
professor
Qəzənfər Paşayev uzun illərdən bəri M.F.Axundov adına
Pedaqoji İnstitutunda Xarici dillər kafedrasına rəhbərlik edib.
Əmək kitabçasından məlumatlar: Adı iki dəfə SSRİ-nin İraq
Respublikasındakı səfirliyinin Fəxri kitabına salınmışdır. O,
SSRİ Maarif Nazirliyinin Fəxri Fərmanı, İraq Respublikasının
“Əməkdə şücaətə görə” medalı ilə təltif olunmuşdur. SSRİ Ali
Təhsil Nazirliyinin və Azərbaycan SSR Təhsil Nazirliyinin təşəkkürünə
layiq görülmüşdür. 1976-cı ildə Q.Paşayev xaricdə
çoxillik uğurlu işinə görə SSRİ Nazirlər Kabinetinin Fəxri Fərmanı
ilə təltif edilmişdir.
Murtuz Sadıqov,
professor
“Altı il Dəclə-Fərat sahillərində” kitabı azərbaycanlı ədib,
prof. Qəzənfər Paşayevin tariximiz və mədəniyyətimiz barədə
fikir və mülahizələrini özündə ehtiva edir. Müəllif böyük şövq
və məhəbbətlə bizim haqqımızda yazır. Ondan heç nə tələb
olunmadan, o, özü heç nə tələb etmədən İraqı sevir. Onun bu
kitabının ərəb dilinə tərcümə edilməsi qədirbilənliyə cavabın
ən gözəl nümunəsidir.
Dr. Cəlil Kəmaləddin,
“Əl-Cümhuriyyə” – (“Respublika”)qəzeti, Bağdad
Otuz ilə yaxın müddət ərzində İraq türkman folklorunu
aramsız olaraq toplayan, nəşr edən, elmi əsaslarla tədqiq və
təbliğ edən Qəzənfər Paşayevin hər bir əsəri gərgin elmi zəhmətin
bəhrəsidir.
Musa Adilov,
professor
Pedaqoq, folklorşünas, ədəbiyyatşünas, dilçi, yazıçı-publisist,
tərcüməçi Qəzənfər Paşayevi bircə cümlə ilə belə səciyyələndirmək
olar: “Azərbaycanı dünyanın hər yerində ləyaqətlə
təmsil edə biləcək müdrik alim, vətənpərvər ziyalı“.
Nahid Hacızadə,
yazıçı
Qardaşımız, dostumuz Qəzənfər Paşayev təkcə Azərbaycan
xalqının deyil, həmçinin İraq xalqının oğludur.
Dr. Mehdi İbrahim Ət-Tai,
İraqın Azərbaycandakı sabiq səfiri
Elmi ictimaiyyətin tanınmış folklorşünas və ədəbiyyatşünas
alim, dilçi, publisist, tərcüməçi kimi tanıdığı professor Qəzənfər
Paşayev, həm də aşıq sənətinin bilicisi və təbliğatçısıdır.
Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin İdarə Heyətinin üzvü olan Qəzənfər
Paşayevin elmi yaradıcılığında aşıq sənətinə dair tədqiqatlar
mühüm yer tutur. Böyük iftixarla demək istəyirəm ki, bu
sahədə bir sıra sanballı əsərlər Qəzənfər müəllimin adı ilə bağlıdır.
Son illərdə bir çox tanınmış ustad aşıqları irsinin toplayaraq
kitab halında çap olunmasında professor Qəzənfər Paşayevin
gərgin əməyi xüsusilə qeyd olunmalıdır.
Zəlimxan Yaqub,
Хаlq şairi
O, vətəndaş və alim vəzifəsini bütün ömrü boyu xalqa xidmət
etməkdə görmüşdür. Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə onun
kitablarını xəzinə adlandırmışdır. O, etnik sərhədlərimizin Urmiyanın
cənubundan deyil, Mosuldan, Ərbildən, Kərkükdən
keçdiyini sübut etmişdir. Təkcə bu iş onun bir ömür boyu üzü
ağ, başıuca gəzməyinə kömək edər.
Sabir Rüstəmxanlı,
Xalq şairi
Bu gün Qəzənfər Paşayevin adı təkcə Azərbaycanda deyil,
onun sərhədlərindən kənarda da böyük şərəflə çəkilir, onun həyat
və yaradıcılığı, yaratdığı əsərlər internet vasitəsilə maraqla
oxunur və öyrənilir. Artıq onun adı böyük şəxsiyyət kimi tarixləşib.
Əminliklə deyə bilərəm ki, onun əbədiyaşar əsərləri, yaradıcılığı,
ədəbiyyatımızın, ədəbiyyatşünaslığımızın zənginləşməsində
müstəsna rol oynayıb.
Nəsib Nəbioğlu,
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin
Moskva bölməsinin katibi
Hamının vətəndaş-alim kimi tanıdığı Qəzənfər Paşayev
haqqında yazılmış “Ömrün əbədiləşən illəri” kitabında “Yaxın
dost, gözəl insan, əsl vətəndaş, əqidəli ziyalı” (Sabir Rüstəmxanlı)
təşbihləri ilə süslənə-süslənə təqdim olunan professor Qəzənfər
Paşayev fenomeninin ədəbi mühitin gözündə və sözündə
necə canlandırılmasını, necə qiymətləndirilməsini özündə ehtiva
edir. Kitabı oxuduqca qürur hissi keçirirsən ki, belə bir müasirim
var, belə bir azərbaycanlı var, belə bir ziyalı var... Əslində
Qəzənfər Paşayev yaradıcı şəxsiyyətində, niyyətində və istəyində
özündən əvvəlki böyük azərbaycanlı ziyalılara məxsus ənənələrin,
əqidənin, məsləkin daşıyıcısına çevrilmişdir.
Qurban Bayramov,
tənqidçi ədəbiyyatşünas
Mənsub olduğu xalqın, millətin tarixi yaddaşını elmi-publisistik
yaradıcılığında yaradan və uca tutan, özünəməxsus
məktəb yaradan nüfuzlu ziyalılardan biri də zəngin dünyagörüşünə,
dərin biliyə, qibtə ediləcək təfəkkürə sahib olan professor
Qəzənfər Paşayevdir.
Akif Musayev,
AMEA-nın müxbir üzvü
Dilçi, tənqidçi, publisist, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas, mətnşünas,
folklorşünas kimi yüksək keyfiyyətlər professor Qəzənfər
Paşayevdə cəm halında birləşib. Daha doğrusu o, özünün
zəhmətsevərliyi, vətəndaş əzmkarlığı, bilik və bacarığı, səmimiyyət dolu
həssaslığı ilə həmin keyfiyyətləri əldə edib, onlara
sahib çıxıb.Nə yazdı, ortaya hansı töhfəni qoydusa orijinal oldu.
Ərsəyəgətirdiyi mənəvi sərvət “Şah əsər” kimi dəyərləndirildi,
Azərbaycanda İraq, Kərkük folklorşünaslığının banisi oldu.
İraq Kərkük folklorunun janr əlvanlığını nəzəri cəhətdən təhlil
etdi, bir dilçi kimi topladığı folklor mətnlərinin-tapmaca, lətifə,
atalar sözləri, alqış və qarğışların (dualar və bədduaların) fonetikasına
sadiq qaldı, onların orijinallığını qoruyub saxlamaqla,
koloritli dil mətnlərinin ilkinliyinə toxunmadı. Bununla bir çox
folklor toplayıcılarına həm də örnək oldu.
Alxan Bayramoğlu
filologiya elmləri doktoru, professor
Professor Qəzənfər Paşayev folklor nümunəsinə mücərrəd
bir fakt kimi baxmır. Folklor nümunələrində insanların arzu və
istəklərinin, hiss və duyğularının ifadəsinin mükəmməlliyini
görür. Bunlarla yanaşı, Qəzənfər müəllim, bəlkə də, bizim foklorşünaslığımızda
heç vaxt rast gəlinməyən bir cəhətin də əhəmiyyətinə həmişə önəm vermişdir. Bəs
bu cəhət nədən ibarətdir?
Qəzənfər Paşayev insanların dəyərini də folklora görə
müəyyənləşdirir.
Qəzənfər müəllim üçün hər hansı bir folklor nümunəsi, saz
musiqi aləti, yaxud el havası və rəqs insanı dərk etməyin vasitəsinə
çevrilir. Bu, elə bir müdrik yanaşma və dəyərləndirmədir
ki, insanı həyata möhkəm tellərlə bağlamağın, həm də şəxsiyyət
səviyyəsinə qaldırmağın yolu da məhz ordan keçir.
Professor Qəzənfər Paşayevin həyatı folklora bağlı bir
ömrün simvoludur.
Kamran Əliyev,
Əməkdar elm xadimi
Qəzənfər Paşayev imzasını tanıdan, ona bir filoloq alim kimi
hörmət və nüfuz qazandıran, şübhəsiz ki, bu insanın İraq
türkmanlarının varlığını özündə yaşadan mənəvi yaddaşın
bütün daşıyıcılarına eyni həssaslıq və professionallıqla yanaşması,
onların bitib-tükənməyən milli-bədii tutumunu üzə çıxarmasıdır.
Qəzənfər müəllim klassik ədəbi irs, dil tarixi, qarşılıqlı
ədəbi təsir, müasir ədəbi proses haqqında yazanda və danışanda
da İraq türkmanlarının zəngin mədəniyyətininin ona aşıladığı
bir ovqata köklənir.
Şirindil Alışanlı
filologiya üzrə elmlər doktoru, professor
İnsanın ağlı, zəkası ən böyük gücüdür və Qəzənfər Paşayev
bu gərəkli dəyərlərin, mənəvi gücün daşıyıcılarından, sahiblərindən
biridir.
Fikrət Qoca,
Xalq şairi
Qəzənfər Paşayevin fəaliyyətini bir cümlə ilə belə qiymətləndirmək
olar: Əbədiyaşar ədəbi elmi abidə və ya iftixar doğuran
yaradıcılıq.
Qəzənfər Kazımov,
professor
“Ana, məni Azərbaycana göndərirlər. - Çox yaxşı, uğur olsun.
Orada Qəzənfər Paşayevi tap. - O, mənə nə kömək edə bilər?
- Qəzənfər Paşayev sənə Kərkükü tanıdacaq. - Bu, anamın
sözü idi. Mən gəlib Qəzənfər Paşayevi elə anamın dediyi kimi
gördüm.”
Casim Məhəmməd,
İraq səfirinin müşaviri
