Azərbaycanın iri yaşayış məskənlərindən olan Füzulinin əsası 1827-ci ildə qoyulmuşdur. Qarabulaq adlanan yaşayış məskəninin əsasında 1930-cu ildə rayon təşkil olunmuş ə Qaryagin adlandırılmışdır. Rayon mərkəzi Qaryagin qəsəbəsi olmaqla, Qozluçay, Köndələnçay, Araz boyu ə Füzuli-Ağdam magistral yolunun hər iki ətrafında olan kəndləri əhatə etmişdir. 1959-cu ildə böyük şairimiz Məhəmməd Füzulinin 400 illik yubileyi münasibətilə rayonun adı dəyişdirilərək, Füzuli rayonu adlandırılmışdır. 

Aqust ayının 23-ü 1993-cü ildə Ermənistan silahlı qüələrinin rayon ərazisinə hücumu nəticəsində Füzuli şəhəri daxil olmaqla, 58 kənd işğal olunmuş Füzuli rayonu tarixi-dini abidələrlə, xüsusən də türbələrlə zəngindir. Bu abidələr sırasına rayonun Babı kəndində yerləşən səkkizguşəli Şeyx Babi Yaqub (XIII əsr) türbəsini, Aşağı eysəlli kəndində XI əsrə aid Mirəli türbəsini, Əhmədalılar kəndində orta əsr qəbiristanlığının ərazisində sənduqə formalı qəbirdaşının üzərindəki türbəni, XIX əsrə aid olduğu söylənilən Cəlil türbəsini aid etmək olar. Qarğabazar kəndində, Şah Abbas karansarasından yuxarı, qayanın üstündə Qiyas əd-Din məscidi yerləşir. Yerli əhali onu Şah Abbas məscidi də adlandırmışdır. 

Azıx mağarası (azıxantrop), Əcəmi memarlıq məktəbinin təsiri ilə inşa olunan bir sıra memarlıq abidələri ə s. kimi bir çox tarixi-mənəi dəyərlər möcud idi. Çox təəssüf ki, Əhmədalılar ə ya Arğalı türbəsi (XIII əsrin sonu), Babı türbəsi (1273-cü il), Aşağı eysəlli kəndində hamar daşdan tikilən qülləari Mirəli türbəsi (X əsr), Qarğabazar kəndində Hacıqiyasəddin məscidi (1682-ci il), Karansara (1684-cü il), Qoçəhmədli kəndində məscid (XIII əsr), Füzuli şəhərində Hacı Ələkbər məscidi (XIX əsr), "Məşədi Həbib" hamamı (XIX əsr), Merdinli kəndi yaxınlığında daşdan yonulan at, qoç fiquru qədim abidələri (XIII-XIX əsrlər) ə s. bu kimi tarixi əhəmiyyət daşıyan abidələr ermənilərin əhşi andalizminə məruz qalmış, məh edilmiş, yandırılmışdır.

Füzuli rayonunun abidələri

Tarixi-dini abidələri

Məscid (XII əsr) – Qarğabazar kəndi

Məscid (XIII əsr) – Qoçəhmədli kəndi 

Məscidlər (XIX əsr) – Horadiz qəsəbəsi, Dədəli, Qaçar, Böyük Pirəhmədli, Mərdanlı, Böyük Bəhmənli kəndləri

Məscid (1889-cu il) – Horadiz qəsəbəsi

Məscid (XX əsr) – Horadiz qəsəbəsi

Məscid (XIX əsr) – Yuxarı eysəlli kəndi 

Məscid (XIX əsr) – Aşağı Diləğarda kəndi 

Sərdərli məscidi (XIX əsr) – Qoçəhmədli kəndi 

Məscid (XIX əsr) - Gecəközlü kəndi 

Məscid (XIX əsr) – Qoçəhmədli kəndi 

Məscid (XIII əsr) – Qaradağlı kəndi 

Məscid (XIX əsr) – Qaraxanbəyli kəndi 

Məscid (XIX əsr) – Qorqan kəndi 

Hacı Ələkbər məscidi (XII əsr)

Məscid (XIX əsr) – Bəy Pirəhmədli kəndi

Ziyarətgahları

Məngələn ata piri – Qoca kəndi 

Mirami piri – Dilgəradə kəndi

İbrahim türbəsi (XIII əsr) – Aşağı Aybasanı kəndi 

Palıd ocağı – Böyük Bəhmənli kəndi 

İmamzadələr ocağı (XIX əsr) – Horadiz qəsəbəsi 

Yel piri – Pirəhmədli kəndi 

Sarı baba ocağı – Qoçəhmədli kəndi 

İlan ocağı – Sadarlı kəndi 

Pirocaq ocağı – Qacar kəndi 

Şeyx Baba Yaqub xanəgahı – Babı kəndi 

Cəlil türbəsi (XIX əsr) – Qarğabazar kəndi 

Mirəli türbəsi (XI əsr) – Aşağı eysəlli kəndi 

Arqalı türbəsi (XIII əsr) – Aşağı eysəlli kəndi

Türbə (XIII əsr) – Əhmədallar kəndi 

Türbə (XIII əsr) – Qarğabazar kəndi 

Türbə (XIX əsr) – Seyidəhmədli kəndi

Türbə (XIX əsr) – Zuzarı Dianalılar kəndi 

Mirmehdi Xəzani türbəsi – Tuğ kəndi 

Seyid Əşrəf ocağı 

İbə (İbn İbrahim) piri – Seyid Əhmədli kəndi 

Tarixi memarlıq abidələri

Alı körpüsü (XIX əsr) – Saracıq kəndi 

Kərəm körpüsü (XIX əsr) – Gorazlı kəndi 

Sandığabənzər başdaşı (1624-1625-ci illər) – Əhmədallar kəndi 

Şah Abbas karansarası – Qarğabazar kəndi 

Şah Abbas məscidi (1683-1684-cü illər) – Qarğabazar kəndi 

XII əsrə məxsus qəbiristanlıq – Aşağı eysəlli kəndi 

Baba Yaqub daş məqbərəsi (1282-1284-cü illər) – Horadiz qəsəbəsi 

Oğuz qəbri – İşıxlı kəndi

Karansara (XII əsr) – Qarğabazar kəndi

 

<< Geri