QARABAĞ MÜHARİBƏSİ

Kəlbəcərdə alban dövrünə aid xeyli tarixi abidələr var. Bunlardan ən məşhuru Xudavəng məbəd kompleksidir. Bu abidə kompleksi Kəlbəcər rayonunun şərqində - rayonunun 29 kilometrliyində yerləşir. "Xudadəng" də adlandırılan abidə kompleksi VI-VII əsrlərdə alban knyazı tərəfindən tikilib . Kəlbəcər rayonunun Vəng kəndi ərazisində də digər bir alban məbədi yerləşir. Kəlbəcərdəki digər qədim Alban abidələri bunlardır: "Laçınqaya", "Lev", "Uluxan", "Qalaboynu", "Comərd". Kəlbəcərin Ağdaban kəndinin də qədim alban tayfasının adını daşıdığı güman edilir. "Alban" adının Ağuan, Aluan, Ağvan, Andan kimi təhrif olunmuş adlarından birinin də Ağban olması istisna deyil. Kəlbəcər rayonunun Vəng kəndi ərazisində alban məbədi, Çərəkdar kəndində alban kilsəsi (Həsən Camal kilsəsi), Qanlıkənd ərazisində Lök qalası, Qaraçanlı kəndinə Uluxan qalası, Tərtər çayının Bulanıq çayı ilə qovşağında yerləşən alban kilsəsi, Qalaboynu kəndində Qalaboynu qalası, Comərd kəndində Comərd qalası, Camışlı kəndində Keşikçi qalası, Kəlbəcər şəhərində məscid, Başlıbel kəndində məscid, Otaqlı kəndində məscid, Soyuqbulaq kəndində Tərtər çayı üzərindəki Tağlıdaş körpüsü, Kəlbəcər Tarix-diyarşünaslıq muzeyi, Aşıq Şəmşir adına mədəniyyət evi, . Kəlbəcər ərazisindəki qayaüstü təsvirlər Qobustandakı yazılı və şəkilli daşların oxşarı -"əkiz"lərdir. "Soltan Heydər", "Qurbağalı çay", "Turşsu", "Ayıçınqıllı", "Gəlinqayası", "Böyükdəvəgözü", "Sərçəli" və s. yerlərdəki qayaüstü təsvirlər təkcə Kəlbəcərin deyil, bütövlükdə Azərbaycan torpağının qədim insan məskəni olduğunu sübut edir.

Kəlbəcər rayonunun Vəng kəndi ərazisində Alban məbədi, Çərəkdar kəndində Alban kilsəsi (Həsən Camal kilsəsi), Qanlıkənd ərazisində Lök qalası, Qaraçanlı kəndinə Uluxan qalası, Tərtər çayının Bulanıq çayı ilə qovşağında yerləşən Alban kilsəsi, Qalaboynu kəndində Qalaboynu qalası, Comərd kəndində Comərd qalası, Camışlı kəndində Keşikçi qalası, Kəlbəcər şəhərində məscid, Başlıbel kədində məscid, Otaqlı kəndində məscid, Soyuqbulaq kəndində Tərtər çayı üzərindəki Tağlıdaş körpüsü, Kəlbəcər Tarix-diyarşünaslıq muzeyi, Aşıq Şəmşir adına mədəniyyət vei, Söyüdlü yaylağında Seyid Əsədullanın ziyarətgahı olmuşdur. Həmin tarixi abidələr işğal zonasında qalaraq, Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən dağıdılmışdır.

Kəlbəcər rayonunun abidələri

Tarixi-dini abidələri

Alban məbədi (500-cü il) – Həsənriz kəndi
Alban məbədi (V-IX əsrlər) – Vəng kəndi
Alban kilsəsi (V-VII əsrlər) – Çərəkdar kəndi
Alban məbədi (614-cü il) – Kolataq kəndi
Müqəddəs Yaqub kilsəsi (635-ci il) - Kolataq kəndi
Alban məbədi (672-ci il) – Qocaqot kəndi
Alban məbədi (698-ci il) – Qocaqot kəndi
Alban məbədi (713-cü il) – Dəstəgir kəndi
Alban məbədi (718-ci il) – Qasapet kəndi
Alban kilsəsi (VIII-IX əsrlər) – Tərtər çayının Bulanıq çayı ilə qovşağında
Alban məbədi (X əsr) – Qarnakar kəndi
Alban kilsəsi (XI əsr) – Qarnakar kəndi
Alban məbədi (XII əsr) – Çıldıran kəndi
Məscid (XIX əsr)
Məscid (XVIII-XIX əsrlər) – Başlıbel kəndi
Məscid (XIX əsr) - Otaqlı kəndi

Ziyarətgahları

Qoç daşlar piri – Əsir kəndi yaxınlığında

Seyid Əsədullahın ziyarətgahı (XIX əsr) – Söyüdlü yaylağı

Seyid Bağır ağanın ocağı – Başlıbel kəndi

Seyid Əliabbas ağa ziyarətgahı – Başlıbel kəndi

Seyid Əhməd ağa ocağı

Tarixi memarlıq abidələri

Daşdan yonulmuş qoyun və at təsvirli başdaşıları (XIX əsr) – Zar, Zeylik, Keşdək kəndləri

Lök qalası (VII-VIII əsrlər) – Qanlıkənd kəndi

Uluxan qalası (VII-IX əsrlər) – Qaracanlı kəndi

Qalaboynu qalası (VIII-IX əsrlər) – Qalaboynu kəndi

Comərd qalası (VIII-IX əsrlər) – Comərd kəndi

Keşikçi qalası (VIII-IX əsrlər) – Qamışlı kəndi

Urud abidələrinin xronoloji sayı (1478-1610) – Zar, Zeylik, Keşdək kəndləri

Tağlı daş körpü (XIX əsr) – Soyuqbulaq kəndi

Tarix-diyarşünaslıq muzeyi (1983-cü il)