1141 |
Nizami Gəncəvi -
Cəmaləddin İlyas ibn Yusif Nizami Gəncəvi qədim Gəncə
şəhərində anadan olmuşdur. |
1169 |
Dərbənd hökmdarı Nizamini öz
sarayına cəlb etmək üçün ona Afaq adlı bir kəniz
göndərmişdir.Şair Afaqı qəbul etmiş və onunla evlənmişdir. |
1174 |
Nizaminin Afaqdan Məhəmməd adlı
bir oğlu olmuşdur. |
1176-1178 |
Nizami Gəncəvi ilk böyük əsəri
olan “Sirlər xəzinəsi”ni yazmışdır. |
1179 |
Şairin həyat yoldaşı Afaq vəfat
etmişdir və o, ikinci dəfə Gövhər adlı bir qadınla
evlənmişdir. |
1180 |
Nizami Yaxın Şərqdə ilk
romantik poema sayılan “Xosrov və Şirin” poemasını bitirib
Cahan Pəhləvana hədiyyə göndərmişdir. |
1186 |
Cahan Pəhləvanın ölümündən
sonra onun yerinə keçmiş Qızıl Arslan Nizami ilə görüşmək
üçün Gəncəyə gəlmişdir. |
1188 |
Nizami üçüncü böyük əsəri
“Leyli və “Məcnun” poemasını yazmışdır. |
1193-1197 |
Nizami
Ağsunqar Körpə Arslana ithaf etdiyi
“Yeddi gözəl” poemasını yazmışdır. |
1200 |
Nizami
yaradıcılığının ən uca zirvəsi sayılan
“İskəndərnamə”ni yazılıb qurtarmışdır. |
1209 |
-
Nizami
Gəncəvi qədim Gəncə şəhərində vəfat
etmışdir.
-
13-14 əsrlər
Nizaminin Gəncə şəhərinin yaxınlığında –
Əhmədli kəndində dəfn olunduğu yerdə -
qəbri üstündə qədimdən ağ əhəng daşından
türbə tikilmişdir.
|
1891 |
XIX əsrin
40-cı illərində tamamilə dağılmaq
təhlükəsi qarşısında qalan türbənin
ciddi təmirə ehtiyyacı olduğuna görə
Nizami Gəncəvinin anadan olmasının
750-ci ildönümü münasibətilə türbənin
yerində Nizami Gəncəvinin məqbərəsi
ucaldılmışdır. |
1896 |
M.Tevinkovun
“Qədim Rusiya ilə Xəzəryanı dövlətlərin
münasibətlərinin Nizaminin
“İsgəndərnamə” poemasında bir mənbə kimi
xarakteristikası” adlı kitabı Tiflisdə
rus dilində cap olunmuşdur. |
1907 |
“Nizаminin evlаdınа nәsiһәti” M.Hаdinin
tərcümə- sində “Fеyuzаt” jurnalında nəşr
edilmişdir. |
1909 |
İlk dəfə Nizami haqqında Mirzə Məhəmməd
Axundzadə “Şеyх Nizаmi” adlı kitabını
Gən- cədə çap etdirmişdir. |
1932 |
Nizami
Gəncəvinin məqbərəsi üzərinə müvəqqəti
abidə qoyulur. |
1939 |
Azərbaycan SSR XKS-nin “Böyük Azərbaycan
şairi Nizami Gəncəvinin anadan olması
gününün 800 illiyinə həsr edilən daimi
sərgi (ev-muzeyi) təşkil etmək haqqında”
1939-cu il 1 noyabr tarixli 4972 №-li
Qərar qəbul edilmişdir. |
1939 |
Nizami
Gəncəvinin “Şeirlər” kitabı capdan
cıxmışdır. |
1940 |
Moskvada
Nizamiyə həsr edilmiş elmi sessiya və
iclas keçirilmişdir. |
1940 |
Nizаmi
əsərlərinin tərcüməsi üzrə Bаkıda
keçirilmiş ümümittifаq müşаvirə. |
1940 |
Аzərbаyçаn
ХKS qərаrınа görə Nizаminin epoхаsı,
həyatı və yarаdıcılığı һаqqındа konkurs
elan edilmişdir. |
1941 |
Anadan
olmasının 800 illik yubiliyi müharibə
şəraitində Leninqradda (indiki
Sankt-Peterburq) Leninqrad Dövlət
Ermitajında qeyd edilmişdir |
1941 |
EА Аzf.
Nizаmi аdınа Dil və Ədəbiyyat
Institutunun hazırladığı “Nizаmi
lirikаsı” kitаbı capdan çıxmışdır. |
1945 |
Ev-muzeyinin
açılışı olmuşdur.Sonradan Nizami muzeyi
Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinə
çevrilmişdir |
1946 |
Kirovabadda (indiki Gəncədə) Nizami
Gəncəvinin abidəsi qoyulmuşdur.
Heykəltəraş F.H.Əbdürrəhmanovdur. |
1947 |
Keçən əsrin
40-cı illərində dağılmış qədim
məqbərənin yerində daş məqbərə
ucaldılmışdır. |
1947 |
SSRİ
Nazirlər Sovetinin 674 № -li 24 mart
1947-ci il tarixli qərarına əsasən memar
S.Ə.Dadaşov və M.Ə.Hüseynovun,
heykəltəraş F.Əbdürrəhmanovun layihələri
üzrə Azərbaycan şairi Nizami Gəncəviyə
Bakı şəhərində abidə qoyulmuşdur. |
1947 |
Nizami
Gəncəvinin anadan olmasının 800 illiyi
dövlət səviyyəsində təntənəli surətdə
qeyd edilmişdir. |
1947 |
Moskva,
Leninqrad, Gürcüstan, Özbəkistan,
Ermənistan, Türkmənistan, Litva,
Latviya, Dağıstanda Nizam Gəncəvinin
anadan olmasının 800 illiyi dövlət
səviyyəsində təntənəli surətdə qeyd
edilmişdir. |
1947 |
Nizaminin
anadan olmasının 800 illiyi münasibətilə
Moskvada SSRİ Elmlər Akademiyası və
Sovet Yazıçıları İttifaqı təntənəli
iclas keçirmişdir. |
1979 |
Azərbaycan
KP MK “Azərbaycanın böyük şairi və
mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin ədəbi
irsinin öyrənilməsini, nəşrini və
təbliğini yaxşılaşdırmaq tədbirləri
haqqında” qərar qəbul etmişdir. |
1979 |
Azərbaycanda
ənənəvi poeziya günləri keçirilir. |
1980 |
Bakıdakı
rayonların birinə Nizaminin adı
verilmişdir. |
1981 |
Nizami
Gəncəvinin anadan olmasının 840 illiyi
keçirilməsi münasibətilə qərar qəbul
edilmişdir. |
1981 |
“Nizаmi
аdınа mеdаl tәsis еdilmәsi һаqqındа”
Аzәrbаycаn SSR Nаzirlәr Sоvеti qərar
qəbul edilmişdir. |
1981 |
Nizami
Gəncəvinin adına SSRİ-nin poçt markası
buraxılmışdır. |
1981 |
Nizami
Gəncəvinin anadan olmasının 840 illiyi
Moskvanın Ittifaqlar Evinin Sütunlu
salonunda təntənəli qeyd edilmişdir. |
1981 |
Nizаmi
Gəncəvinin аnаdаn оlmаsının 840 illiyi
ilә əlaqədar olaraq V.İ.Lenin adına
Sarayda tәntənәli yığıncаq
keçirilmişdir. |
1990 |
“Nizami
Gəncəvinin anadan olmasının 850 illiyi
haqqında” Azərbaycan KP MK qərar qəbul
etmişdir. |
1990 |
Bakıda
Nizami Gəncəvinin adına Beynəlxalq Elm
və Mədəniyyət Mərkəzi açılmışdır. |
1991 |
N.Gəncəvinin
anadan olmasının 850 illiyi qarşısında
yubiley tədbirləri keçirilməsi haqqında
SSRİ mədəniyyət naziri N.N.Qubenkonun
Əmri verilmişdir. |
1991 |
Moskvada
Nizami Gəncəvinin abidəsinin açılışı
olmuşdur. |
1991 |
Nizami
Gəncəvinin 850 illiyi münasibəti ilə
buraxılmış SSRİ-nin 1 rublluq yubiley
monetası buraxılmışdır. |
1991 |
N.Gəncəvinin
850 illiyi Rusiyada və Belarusun
paytaxtı Minsk şəhərində qeyd
edilmişdir. |
1991 |
Təbriz
Universitetində Nizami Gəncəvinin 850
illiyinə həsr olunmuş Beynəlxalq elmi
konfrans keçirilmişdir. |
1991 |
N.Gəncəvinin
850 illiyi münasibətilə İraqda
beynəlxalq konqres keçirilmişdir. |
1991 |
Nizami
Gəncəvinin 850 illik yubileyi şərəfinə
Əlişir Əhmədovun təbliğat səyahətinə
çıxmışdır. |
1992 |
Türkiyənin
paytaxtında “Azərbaycan şairi Gəncəvi
Nizami simpoziumu” keçirilmişdir. |
1993 |
Adına
kəsilmiş pul - 500 Azərbaycan manatı
tədavülə buraxılmışdır. |
1995 |
İran İslam
Respublikasının müştərək müəssisəsi
Azərbaycan-İran İslam Vəhdət ocağının
orqanı olan “Nizami Gəncəvi” jurnalı
capdan cıxmışdır. |
1996 |
Nizami
Gəncəvinin Lüksemburqda Rusiya
Federasiyası Səfirliyinin ərazisində
abidəsi ucaldılmışdır. Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev
açılışda çıxış etmişdir. |
1998 |
“Nizami
Gəncəvinin Sankt-Peterburq şəhərində
abidəsinin qoyulması haqqında”
Azərbaycan Respublİkası Prezidenti
Sərəncam vürmişdir. |
2002 |
Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev
Nizami Gəncəvinin Sankt-Peterburq
şəhərində abidəsinin açılışında iştirak
etmişdir. |
2004 |
Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyev Özbəkistanda
dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin
abidəsinin təntənəli açılış mərasimində
iştirak etmişdir. |
2004 |
Nizami
Gəncəvinin külliyyatı ilk dəfə latın
qrafikası ilə nəşr edilmişdir. |
2005 |
Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyev Moldovanın
Kişinyov şəhərində dahi Azərbaycan şairi
Nizami Gəncəvinin abidəsinin təntənəli
açılış mərasimində iştirak etmişdir. |
2006 |
Nizami
Gəncəvinin möhtəşəm məqbərəsi 20 m
hündürlüyündə silindrik formada mərmər
bina və ətrafındakı park ilə
yeniləşmişdir. |
2007 |
Strasburqdakı “Azərbaycan evi” və
Universitetin Türkologiya
departamentinin “Nizami Gəncəvi və dünya
mədəniyyəti” mövzusunda tədbir təşkil
etmişdir. |
2008 |
Mədəniyyət
seriyası çərçivəsində Azərbaycanın dahi
şairi, mütəfəkkir Nizami Gəncəvinin
xatirəsinə həsr olunmuş 100 manat
dəyərində qızıl xatirə sikkələri
istehsal olunaraq tədavülə
buraxılmışdır. |
2009 |
Nizaminin
vəfatının 800 illiyi qeyd olunmuşdur. |
2010 |
YUNESKO-nun
Mərkəzi Asiya Araşdırmaları İnstitutu
Səmərqənddə "Nizami və Nəvai: tarixi və
mədəni əlaqələr" mövzusunda Beynəlxalq
elmi konfrans keşirmişdir. |
2011 |
Azərbaycan
Respublikası Prezidenti İlham Əliyev
“Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri
Nizami Gəncəvinin 870 illik yubileyinin
keçirilməsi haqqında” Sərəncam
imzalamışdır. |
2011 |
Nizami
Gəncəvinin 870 illik yubileyinin Rusiya
Dövlət Ermitajında keçirilməsi ilə bağlı
razılıq əldə olunmuşdur. 2012 Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev
Goranboyda Nizami Gənvi adına parkın
açılışında iştirak etmişdir |
2012 |
İtalyanın
Roma şəhərində dahi Nizami Gəncəvinin
abidəsinin açılışı olmuşdur.
Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban
Əliyeva mərasimdə iştirak etmişdir. |
2012 |
Prezident
İlham Əliyev Gəncədəki “Xəmsə” abidə
kompleksində Nizami Gəncəvinin
heykəlinin açılışında iştirak etmişdir. |
2012 |
Nizami
Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin 23 dekabr
2011-ci il sərəncamına əsasən dahi
Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin 870
illik yubiley tədbirlərinin keçirilməsi
çərçivəsində 30 sentyabr şairin vətəni
Gəncə şəhərində keçirilmiş xüsusi
toplantıda təsis edilmişdir. |
2013 |
Nizami
Gəncəvi adına Azərbaycanşünaslıq və
Qafqazşünaslıq Mərkəzi 2013-cü ildə
Oksford Universiteti nəzdində
yaradılmışdır |
2021 |
Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə
2021-ci il Azərbaycan Respublikasında
“Nizami Gəncəvi İli” elan edilib |