|
Azərbaycan Milli Konservatoriyası —
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan
ali təhsil müəssisəsi.
Keçmişdə Azərbaycan Milli Konservatoriyası adlanırdı.
1922-ci ildə yaradılıb.
BMA-nın tərkibindəki Musiqi Kolleci, (keçmiş A. Zeynallı
adına Bakı Musiqi texnikumu) respublikada ən qədim musiqi
təhsil ocağı, sonrakı inkişaf mərhələlərində isə bu təhsil
bazası əsasında müxtəlif musiqi təhsili verən texnikum və
ali məktəblər yaradılmışdır. Bu gün biz qürurla qeyd edə
bilərik ki, BMA-nın tarixi ənənələri, məhz bu musiqi
kollecinin bazası əsasında formalaşmışdır.
BMA-nın hal-hazırda yerləşdiyi binanın (M. İbrahimov küçəsi
8) özülü 1885-ci ildə qoyulsa da, ilk musiqi təhsil ocağı
kimi 1895-cı ildən fəaliyyətə başlamışdır. Musiqi məktəbinin
əsasını Moskva konservatoriyasının yetirməsi Antonina
Nikolayevna Yermolayeva qoymuşdur. 1906-cı il 6 dekabr
tarixli 3036 saylı "YRMO"-nun sənədlərində göstərilir ki, A.
N. Yermolayevanın təşkil etdiyi özəl musiqi texnikumu
1901-ci ildən "YRMO"nun nəzdində "Bakı Musiqi Sinifləri "
adlandırılmışdır. 1915-1916-cı ildə Bakı Musiqi Siniflərinə
rəhbərlik etmək üçün Odessa Konservatoriyasının pianoçusu
Y.A.Rijinskiy dəvət edilir. O, musiqi siniflərini 24 iyun
1916-cı il tarixli əmri ilə Musiqi texnikumuna çevrilir.
Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin inkişafında əlamətdar
hadisə 1920-ci ilin may ayında olmuşdur. Bu tarixdə Musiqi
texnikumunun bazasında YRMO-nun Bakı şöbəsinin Xalq
Konservatoriyası yaradılır və az keçmədən, yəni oktyabr
ayında Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası adlandırılır.
Azərbaycanda professional musiqi təhsilini qurmaq və
kvalifikasiyalı peşəkar musiqi mütəxəssislərinin
hazırlanması məqsədilə, Azərbaycan SSR-nin Narkomprosunun
Kollegiyası tərəfindən konservatoriyanın nəzdində qısa
müddətli "Şərq musiqisi" pedaqoji kursları yaradılır və o
dövrün tanınmış xalq sənətkarlarından – Seyid Şuşinski,
Ələsgər Abdullayev, Hüseynqulu Sarabski, pianoçu Xədicə
Qaibova, tarzənlərdən – Qurban Pirimov, Şirin Axundov, Həsən
Əliyev və başqaları oxumaq üçün bu kurslara göndərilir.
Narkomprosun qərarında müsəlman qadınlar üçün "Şərq
musiqisi"pedaqoji kurslarının da açılması nəzərdə
tutulmuşdur.
Azərbaycan SSR-nin Mədəniyyət İdarəsinin rəhbəri tanınmış
bəstəkar M. Maqomayev "Şərq musiqisi" fakültəsini
Konservatoriyadan ayırıb ona müstəqil status vermək
məqsədilə 1922-ci ilin aprelin 22-də "Şərq
Konservatoriyası"yaradılması haqqında əmr və göstəriş verir.
Adı çəkilən Konservatoriyaya rəhbərlik Ü. Hacıbəyova
tapşırılır. Lakin Narkomprosun Kollegiyasının qərarı ilə
1922-ci il 29 avqustda Azərbaycan Dövlət Türk Musiqi
Texnikumu yaradılır və onu Musiqi texnikumu və ya Şərq
Konservatoriyası adlandırırlar.
ADTMT-nun rəhbəri olan Ü. Hacıbəyov dövrün tanınmış
sənətkarlarını və Rusiyada tanınmış musiqi kadrlarını Bakıya
dəvət etməklə Azərbaycanda peşəkar musiqiçilərin
yetişdirilməsi üçün əlverişli şərait yaradır və milli musiqi
təhsili sistemini mükəmməl şəkildə qurmağa nail olur.
Ü. Hacıbəyov Azərbaycanda qabaqcıl Qərb və rus musiqi
nailiyyətlərinin milli musiqi təhsili sisteminə
inteqrasiyasını təmin etməklə az bir zamanda milli
musiqimizi təmsil edən görkəmli bəstəkarların, peşəkar
ifaçıların, xanəndələrin yetişməsinə nail oldu.
Azərbaycanda milli vokal sənətinin elmi-praktiki inkişafı
vokal məktəbinin banisi Büibülün adıyla bağlıdır.
Azərbaycan Vokal məktəbinin inkişafı milli vokal folklorunun
toplanması və öyrənilməsi işi ilə sıx əlaqədardır. Bu
məqsədlə 1932-ci ildə Elmi-tədqiqat Musiqi Kabineti təsdiq
edilir.
Böyük Bülbülün təşəbbüsü ilə yaradıcılıq ekspedisiyaları
təsdiq olunmuş və kabinetdə zəngin folklor materialları
toplanmışdır. Zakir Bağırov, Fikrət Əmirov, Səid Rüstəmov və
digər bəstəkarlar ekspedisiyalara cəlb olunaraq xalq
mahnılarını toplamış və nota salmışlar.
1939-cu ildə Ü. Hacıbəyov Azərbaycan Dövlət
Konservatoriyasının rektoru vəzifəsinə təyin olundu. Onun
rəhbərliyi ilə xalq çalğı alətləri üçün proqramlar müzakirə
olunmuş və qəbul edilmişdir. Xalq musiqimizin inkişafında
əvəzsiz xidmətləri olan tarzənlər Əhməd Bakıxanov, Əhsən
Dadaşov, Baba Salahov, Bəhram Mansurov, Ağası Məşədibəyov,
Səid Rüstəmov məktəbin layiqli nümayəndələridir.
Bu gün də onların ustadlıq ənənələri
qorunub saxlanılır, təkmilləşir və milli musiqi kadrlarının
yetişdirilməsində geniş istifadə olunur.
Ü.Hacıbəyov adına Bakı Musiqi Akademiyası (1995-ci ilə qədər
Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası) 1921-
ci ildə yaradılmışdır. Respublikamızın qocaman ali təhsil
ocaqlarından olan konservatoriyanın təşkilində dahi bəstəkar
Ü. Hacıbəyovun böyük xidmətləri olmuşdur. 20-ci illərdə
konservatoriyanın 6 şö’bösi var idi: fortepiano, vokal,
orkestr, nəzəriyyə, bəstəkarlıq və şərq şö’bösi.
1930-1970-ci illərdə
Konservatoriyada əsas baza kafedraları tam şəkildə
formalaşmışdı: ixtisas fortepiano, azərbaycan xalq
musiqisinin tarixi və nəzəriyyəsi, simli alətlər, nəfəs və
zərb alətləri, vokal, bəstəkarlıq, musiqi tarixi, musiqi
nəzəriyyəsi, xor dirijorluğu, xalq çalğı alətləri, kamera
ansamblı. Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin inkişafında
BMA-nın müstəsna rolu vardır. Müxtəlif illərdə akademiyada
tanınmış musiqiçilər, bəstəkarlar, pedaqoqlar – Ü.
Hacıbəyov, Bülbül, Ş.Məmmədova, B.Karaqiçeva, Q.Şaroyev,
L.Rudolf, L.Rastrapoviç, Q.Qarayev, S.Hacıbəyov,
C.Cahangirov, S.Rüstəmov, P.Brener, R.Atakişiyev, E.Səfərova
və b. işləmişdir.
Hal-hazırda akademiyanın müəllimləri arasında C.Hacıyev,
A.Məlikov, T.Quliyev, X.Qasımova, S.Ələsgərov, X.Mirzəzadə,
F.Bədəlbəyli, V.Adıgözəlov, A.Rzayev, A.Babayev, R.Quliyev
və başqa görkəmli musiqiçilər fəaliyyət göstərir.
Hal-hazırda BMA-da 19 kafedranı birləşdirən 4 fakultə
mövcuddur: fortepiano, ifaçılıq, tarix və nəzəriyyə, İAF.
Təhsil Azərbaycan və rus dillərindədir.
 |
