ƏSLİ VƏ KƏRƏM
4 PӘRDӘLİ 6 ŞӘKİLLİ
OPERA
İŞTİRAK EDİRLӘR
İ s f a h a n p
a d ş a h ı--50 yaşında.
K ә r ә m (Әhmәd Mirzә)--onun
oğlu, 25 yaşında.
K e ş i ş, p a d ş a h ı n x ә z i n ә d a r ı--50
yaşında.
Ә s l i (Tara Sultan)--onun qızı, 15
yaşında
S o f i, K ә r ә m i n y o l d a ş ı--30
yaşında.
5 n ә f ә
r ә y a n.
H ә l ә b
p a ş a s ı--45 yaşında.
2 n ә f ә
r z ә b t i y y ә.
Ş e y x N u r a
n i--ağsaqqal vә ağ geyimli bir şeyx.
S ә f i--bir qoca kişi.
B ә y l ә r, k ü ç ә a d a m l a r ı, y o l ö t ә n.
B i r d ә s t
ә q ı z v ә
s a i r ә.
BİRİNCİ PӘRDӘ
Z ә n g i d ә, padşahın
xәzinәdarı olan keşiş (Arsen) xanın
imarәti hәyәtindә vaqe olur. Hәyәt
gözәl bir bağçadır ki, içindә
cürbәcür ağaclar vә güllәr vardır.
Sağ tәrәfdә keşişin evi
görünür, içәri daxil olmaq üçün
qapısı vardır. Sol tәrәfdә başı
qarlı vә dumanlı dağlar görünür. K e ş
i ş i n q ı z ı
(Әsli) bağçada bir sәrv ağacının
dibindә oturubdur. Әtrafda k e ş i ş ilә
bәrabәr
q ı z l a r vә o ğ l a n l a r oynayıb
gülmәkdәdirlәr. Keşiş qapısının
ağzında әylәşib, bağçaya tamaşa
edir.
Ә s l i (kürd-şahnaz)--
Qәlbimә bir hiss girmişdir, adı
bilmәm nәdir,
Gah acıdır, gah şirindir, heç
dadı bilmәm nәdir.
Bezmişәm ata-anadan, görmәyir
heç şey gözüm,
Bu pәrişan halımın heç
illәtin bilmәm özüm.
Görmüşәm mәn bir yuxu, ol yuxuda
bir novcavan,
Qәdd-qamәt sәrv tәk,
gözlәr qara, qaşlar kaman.
Sarılıb incә belimdәn, bus edәr
rüxsarımı,
Söylәyir: sevdim sәni, tapdım
nәhayәt yarımı.
K e ş i ş, q ı z l a r vә o ğ l a
n l a r Ә s l i y ә
tәrәf gәlib oxuyurlar.
(M u s i q i: tәsnif)
Gülüm, söylә sәn
görәk,
Böylә pәrişan neçin?
(M u s i q i)
Gülüm, söylә sәn
görәk,
Böylә pәrişan neçin?
Bizi eylә hali sәn,
Dәrdin nәdir, dәrdin nәdir,
dәrdin nәdir?
Hey ... tez söylә, tez söylә, tez
söylә sәn!
(M u s i q i)
Bunca dövlәtdәn mәgәr
Razı deyilsәn, qızım?
(M u s i q i)
Bunca dövlәtdәn mәgәr
Razı deyilsәn, qızım?
Bizi eylә hali sәn.
Dәrdin nәdir, dәrdin nәdir,
dәrdin nәdir?
Hey ... tez söylә, tez söylә, tez
söylә sәn!
Ә s l i (şahnaz)--
Zәrrә qәdri dövlәtin yoxdur
gözümdә hörmәti,
Anlamam, billah, nәdir dövlәtlә
dünya lәzzәti.
Eşqdir dәrdim mәnim, aşiq olub bir
oğlana,
Hazıram qurban edәm öz canımı
mәn ol cana.
K e ş i ş--
Sәn nәsәn, aşiq nәdir?
Heç hәya etmәzmisәn?!
Kimdir ol oğlan belә?
Kim dәli etmiş sәni?
(nәvazişlә)
Gәl, qızım, söylә
görüm:
Kim edib aşiq sәni?
Ә s l i (şahnaz)--
Görmüşәm mәn bir yuxu, ol yuxuda
bir novcavan,
Qәdd-qamәt sәrv tәk,
gözlәr qara, qaşlar kaman.
Sarılıb incә belimdәn, bus edәr
rüxsarımı,
Söylәyir: sevdim sәni, tapdım
nәhayәt yarımı.
(M u s i q i)
H a m ı (tәsnif)--
Yuxunun var insana böylә әsәri
mәgәr? (2 dәfә)
Yuxu verir insana zövqü sәfa,
cövrü cәfa, zövqü sәfa,
Hey, sәn söylә, sәn söylә,
sәn söylә hey!...
(bir dә tәkrar)
(M u s i q i)
Hamı Ә s l i ilә durub içәri
daxil olurlar. Sәhnәdә heç kәs qalmır by
halda K ә r ә m ilә S o f i o biri tәrәfdәn
çıxıb bağçaya gәlirlәr.
S o f i (bayatı-Şiraz)--
Sal nәzәr, şahzadә, bir bax
keşişin bağına,
Hәm gülә, hәm
sünbülә, gendәn görünәn dağına.
K ә r ә m--Dostum Sofi!
Bu qәdәr güllәr vә
sünbüllәr mәnә eşq artırır,
Eşq ilә yanmış çirağa
yağ olub da yandırır.
S o f i--
Söylә sәn, şahzadә, kimdir
aşiqin bir dәm mәnә,
Bәlkә mәn bu yolda
göstәrrәm ola xidmәt sәnә.
K ә r ә m--
Bir yuxu gördüm, әzizim, bir
nәfәr nazlı sәnәm,
Bus edәr hәrdәn mәni,
söylәr mәnә yarın mәnәm.
Qaş qara, gözlәr qara, baldan şirindir
lәblәri,
Qәdd-qamәt sәrv tәk, xumardır
şux gözlәri.
Qönçә tәk açmış
dәhanın, dişlәri dür danәsi,
Olmuşam, Sofi, o gündәn ol qızın
divanәsi.
K e ş i ş çıxıb baş
әyir.
K e ş i ş (söz ilә)--Ey
şahzadә, sәn bizә çox xoş
gәlibsәn, sәfa gәtiribsәn! Buyurun bizim
xanәmizә!
K ә r ә m--Çox sağ ol,
keşiş, çox razıyıq.
H a m ı s ı bәrabәr içәri
girirlәr.
(M u s i q i)
Bir qәdәr sonra Ә s l i pәrişan
bir halda evdәn çıxır.
Ә s l i (söz ilә)--Odur ...
özüdür ... yuxumda gördüyüm oğlandır!
Bayatı-kürd
Yandırıb yaxmaqdadır eşğ
atәşi әndamımı,
Düşmüşәm bir dәrdә kim,
bilmәm özüm әncamımı.
Bar ilahi, tez yetir gәlsin mәnim
cananımı,
Ya diriltsin bәndәni, ya kim, tez alsın
canımı.
Kәnarda bir sandaliya üzәrinә
yıxılıb qalır.
(M u s i q i)
K ә r ә m dәxi içәridәn
çıxır, bu da
pәrişan haldır.
K ә r ә m (söz ilә)--
O kim idi? ... o qız kim idi?...
Yoxsa mәn yenә yuxu gördüm ...
yuxu....
(M u s i q i: şikәsteyi-fars)
Yenә gördüm surәtin ol
mәhvәşin odlanmışam,
Tazadan eşqә düşüb,
suzi-cigәrlә yanmışam.
Gәl, gәl, ey dilbәr, mәni bu
şübhәdәn eylә xilas,
Gördüyüm sәnsәnmi, yoxsa yuxuya
aldanmışam?
O tәrәfdәn Ә s l i ayağa durub
getmәk istәrkәn bunlar bir-birini görürlәr
vә bir qәdәr mәәttәl qalıb
qucaqlaşırlar, bәәdә Ә s l i kәnara
çәkilir.
Ә s l i (söz ilә)--
Ah!... Oğlan, kәrәm eylә, bizi
görәrlәr.
K ә r ә m--
Әsli nәdir, ey dilbәr? (Buraxmayır).
Ә s l i (dartınır)--
Ah!... Kәrәm eylә, keşiş babam
gәlir.
K ә r ә m--
Әsli nәdir, gözәlim!
Ә s l i--
Ah!... Kәrәm eylә, qorxuram.
K ә r ә m--
Әsli nәdir, qorxma!
Ә s l i--
Yox, oğlan, kәrәm eylә,
kәrәm eylә.
K ә r ә m--
Ey nazlı dilbәr, qoy sәnin adın
Әsli olsun, mәnim adım Kәrәm.
Ә s l i--
Qoy olsun, ancaq qorxuram, keşiş babam
çıxıb bizi görәr.
K ә r ә m--
Canım Әsli, bir lәhzә mәnim
ilә otur, sәni tapmışam vә sәndәn
ayrıla bilmirәm.
(M u s i q i)
Ә s l i (şikәstә)--
Nә gәzәrsәn mәlul-mәlul
bu yerdә,
Aman Kәrәm, mәni rüsvay
eylәmә!
Mәni sәnә qismәt eylәmiş
yәzdan,
Aman Kәrәm, mәni rüsvay
eylәmә!
K ә r ә m--
Doymadım dadlı-dadlı dilindәn,
Aman Әslim, elә sözlәr
söylәmә!
Gözümü qan bürüdü, qorxuram
ölümdәn,
Aman Әslim, elә sözlәr
söylәmә!
(M u s i q i)
Ә s l i--
Heç olurmu buralarda elә iş,
Keşiş babam duyar, eylәyәr
tәftiş,
Duymamışkәn tez olgilәn qalx,
siviş,
Aman Kәrәm, mәni rüsvay
eylәmә!
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Sarılaram incә miyan belindәn,
Doymamışam dadlı-dadlı dilindәn.
Qorxuram ki, ayrılasan sәn mәndәn,
Aman Әslim, elә sözlәr
söylәmә.
(M u s i q i)
Ә s l i (durur ayağa)--
Ağam Kәrәm, paşam Kәrәm,
xan Kәrәm,
Atış Kәrәm, tutuş
Kәrәm, yan Kәrәm.
Әsli olsun sәnә qurban, can
Kәrәm,
Aman Kәrәm, elә sözlәr
söylәmә!
K e ş i ş i n sәsi gәlir. Ә s l
i K ә r ә m ә baxa-baxa hәsrәtlә
getmәyә mәcbur olur.
K ә r ә m (segah)--
Gәrcәk oldu bu yuxum, tapdım
mәgәr xan Әslimi,
Vermәsә, billah, keşiş
öllәm әgәr xan Әslimi.
Ağlımı aldı başımdan
sәndәki sevdayi-eşq,
Kor olmuş gözlәrim tәkcә
görәr xan Әslimi.
S o f i (çıxıb Kәrәmi
axtarır vә tapır)--Ey şahzadә, keşiş
sәndәn nigarandır, harada qaldın gәlmәdin.
K ә r ә m (segah)--
Tapmışam cananımı, Sofi,
mәnә rәhm eylә sәn,
Noldun, ey birәhm, sәn söylә, ona
rәhm eylә sәn.
Gördüyüm röyadakı dilbәr
keşişin qızıdır,
Söylәmәm, bil kim, bu sirri tәk
sәnә rәhm eylәsәn.
S o f i (söz ilә)--Yuxuda
gördüyün, keşişin qızı imiş?
K ә r ә m--Odur ... özüdür.
S o f i--Daha bundan asan bir iş yoxdur. Şah baban
әmr edәr, keşiş qızını sәnә
verәr. Özü dә bu işә çox
şükürlәr edәr, çünki
şahzadәdәn artıq kimә qız vermәk olar.
K ә r ә m--Yox, Sofi, qardaş, mәn
keşişdәn çox qorxuram. O, qızı
mәnә vermәk istәmәyәcәkdir.
K e ş i ş (çıxır)--Ey
şahzadә, səndәn nigaran oldum (kәnara).
Şahzadә çox pәrişanhaldır, burada bir
hikmәt vardır. (Onlara). Buyurun eyş-işrәtә
mәşğul olaq.
S o f i--Çox razıyıq. Lakin
şahzadә bir qәdәr kefsizdir. İsfahana
getmәyimiz lazımdır.
Q ı z l a r vә o ğ l a n l a r
hamısı buraya çıxırlar. Ә s l i isә
qapının ağzında dayanır.
K e ş i ş--Buna heç bir sözüm ola
bilmәz. Әmr sizindir. (Kәnara). Çıxıb
getsәlәr yaxşıdır....
K ә r ә m
v ә S o f i--Xudahafiz,
sәlamәt qalasınız. (Hamı baş әyir.)
(M u s i q i)
H a m ı (tәsnif)--
Xoş gәldin, xoş gәldin,
Xoş gәldin, şahzadә! (2
dәfә)
Yaşasın şahzadә, ömrü onun
çox olsun! (2 dәfә)
K ә r ә m
v ә S o f i gedirlәr,
Ә s l i özünü saxlaya bilmәyib, birdәn
hönkür-hönkür
ağlayır, h a m ı mat qalır.
Ә s l i (segah)--
Sәn mәni tәnha qoyub getdin, mәnim
canım Kәrәm,
Rәhm qıl, qoyma mәni hicr oduna yanım,
Kәrәm!
Bilmirәm ata nәdir, ana nәdir, әqvam
nәdir,
Sәn mәnә oldun belә candan
әziz, xanım Kәrәm!
K e ş i ş (acıqla)--Qızım,
qızım, bu nә işdir görürsәn.
Tәsnif, musiqi ilә bir yerdә.
Yoxsa, qızım, şahzadәyә
aşiqsәn?
Yoxsa qızım, şahzadәyә
aşiqsәn?
Bәs elә imiş, bәs elә
imiş,
Onda gör sәni mәn necә
edәrәm.
Ә s l i--Bәli, mәn
şahzadәyә aşiqәm. (Hamıda
hәrәkәt.)
K e ş i ş--
Get gözümdәn tez! (2 dәfә)
Rәdd ol burdan, rәdd ol!
Mәn sәni sevmәm,
Get gözümdәn tez,
Get közümdәn tez,
Sәn dәlisәn, sәn dәlisәn.
Sәn dәlisәn, get!...
(M u s i q i)
Get, get, get!...
PӘRDӘ
İKİNCİ PӘRDӘ
BİRİNCİ ŞӘKİL
İsfahan şәhәrindә p a d ş a
h ı n s a r a y ı n d a vaqe
olur. Saray mümkün mәrtәbәdә
şәşәәli döşәnmişdir. P a d
ş a h taxtda әylәşibdir, ә y a n l a r dәxi
yanına düzülübdürlar, K ә r ә m dәxi
padşahın hüzurunda ortada dayanıbdır.
P a d ş a h (rast)--
Söylә görüm, oğlum, bu
qәdәr ahә sәbәb nә?
Gündüz, gecәlәr ahu fәğan,
nalә sәbәb nә?
Derlәr sәni tәrsa qızına
aşiq olubsan,
Söylә görüm a ... bundakı
dәsgahә sәbәb nә?
K ә r ә m (söz ilә)--Şah baba,
izn ver ki, mәn öz eşq bәlamı sizә dil
ilә deyil, tel ilә qandırım. Sofi, ver mәnim
sazımı. (Sofi saz gәtirir).
P a d ş a h--Söylә qulaq asaq!
K ә r ә m (sazı әlinә alıb
çalır)--
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Keşiş bağçasında bir
gözәl gördüm.
Әqlimi başımdan aldı, nә
çarә?
Daramış zülfünü,
tökmüş üzünә,
Sәrimi sevdayә saldı, nә
çarә?
(M u s i q i)
Mәn dә bildim bir keşişin
qızıdır,
Sәhәrdәn çıxmış dan
ulduzudur,
Yuxuda gördüyüm ol özüdür,
O, halımı bilmәz isә nә
çarә?
(M u s i q i)
Dәrdli Kәrәm deyir firqәtim
qәti,
Kәskindir qılıncı,
yürükdür atı.
Ol İsәvi, mәn Mәhәmmәd
hümmәti,
Hәqq dininә dönmәz isә nә
çarә?
(M u s i q i)
P a d ş a h (rast)--Sәn
xәzinәdarım keşişin qızına
aşiqsәn; burada heç bir ahü-nәva etmәli
iş yoxdur. Sәn sәbr elә, mәn onun qızını
alıb sәnә verәrәm.
Ә y a n l a r (tәsnif)--
Әlbәttә, şah buyursa,
әgәr buyursa, әgәr әmr etsә,
(M u s i q i)
Әlbәttә, şah buyursa,
әgәr buyursa, әgәr әmr etsә,
Keşişin sözü olmaz. (2 dәfә)
N ö k ә r (daxil olur)--Padşah sağ
olsun, xәzinәdar keşiş hüzurunuza izn istәyir.
Ş a h--Söylә gәlsin.
K ә r ә m keşişin adını
eşitcәk müztәrib hal olur vә ağlayır.
Ş a h--Oğlum, nә oldu sәnә,
nә üçün ağlayırsan?
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Aşardı qarlı dağın ardına,
Xan Әslim ağlıma düşdü,
ağlaram.
Hey ağalar, dayanamam dәrdinә,
Xan Әslim ağlıma düşdü,
ağlaram,
(M u s i q i)
Eşidib keşişin adını,
Xan Әslim ağlıma düşdü,
ağlaram.
Duymuşam mәhәbbәtin dadını,
Sevdiyim xәtrimә düşdü,
ağlaram.
(M u s i q i)
Ş a h--Oğlum, sәnin bәxtindәn
keşiş özü hüzuruma gәlibdir. Mәn bu
gün ondan nişan alaram.
K e ş i ş daxil olur, baş әyir,
әlindә bir dәstә
açarlar.
Şah--Söylә görüm,
xәzinәdar, mәtlәbin nәdir?
K e ş i ş--Padşah sağ olsun, tamam otuz
ildir ki, sәnin çörәyini yeyib, sәnә
xidmәt etmişәm, indi çörәyini
mәnә halal elә vә mәni qulluğumdan azad
elә.
Ş a h--Keşiş, nә olubdur? Yoxsa
mәndәn vә ya mәnim adamlarımdan incimisәn?
K e ş i ş--Әstәgfurulla!... Ancaq
mәn çox qocalmışam, qorxuram ki, xidmәtimdә
qüsur göstәrәm.
Ә y a n l a r bir-birlәrinә
işarә edirlәr.
Ş a h--İndi ki, azadlıq sәnin öz
xahişindir, mәnim dә sözüm yoxdur. Lakin onu bil ki,
bu otuz illik xidmәtindәn mәn çox razıyam,
mәhşәrәcәn hümmәtim
üstündә baqi qalacaqdır. Ancaq, keşiş, sәn
dә gәrәk mәnim әmrimi yerinә
yetirәsәn.
K e ş i ş--Buyur, padşah, can vә
baş ilә yetirәrәm. (Kәnara). Ax, qorxuram ki,
qızımı istәyә.
Ş a h--Keşiş, mәnim oğlum
Әhmәd Mirzә sәnin qızına aşiq olubdur
(keşişdә hәrәkәt), sәn
gәrәk qızını mәnim oğluma
verәsәn.
K e ş i ş (pәrişan-hal)--Padşah
sağ olsun, necә ola bilәr, dinimiz ayrı, adәtimiz
ayrı....
Ş a h--Mәn sәnin qızını
müsәlman edәrәm.
K e ş i ş (daha da bәdhal olub)--Padşah
sağ olsun, hәr nә ağır tәklifin varsa
mәnә әmr et, lakin bu tәklifdәn vaz keç
(әyanlarda işarәlәr).
Ş a h--Yox, keşiş, heç vaxt
keçmәrәm, gәrәk qızını
mәnim oğluma verәsәn.
K e ş i ş (yalvarır)--Padşah sağ
olsun, buyur boynumu vursunlar, amma qızımı әlimdәn
alma.
Ş a h--Keşiş, gözümün
ağı-qarası bir nәfәr oğlum var, mәn onun
әza vә cәfasına razı ola bilmәrәm,
әmr edirәm ki, qızını ona verәsәn.
K e s i s--Padsah!...
Ş a h (qәzәblә)--Xamus!... Artıq
söz lazım deyildir.
K e ş i ş--Padşah sağ olsun, indi ki,
sәnin әmrindir, razıyam. Ancaq mәnә beş ay
möhlәt ver ki, toy tәdarükü görüm.
Ş a h--Razıyam möhlәtә
(Kәrәmә); oğlum, daha sәnin ahü-nәvan
әbәsdir, get, arxayın ol! (Kәrәm
ağlayır).
Ş a h (tәәccüblә)--Oğlum,
daha niyә ağlayırsan?
(M u s i q i)
K ә r ә m--
İnanmıram qara keşiş
sözünә,
Yox etibarım onun özünә;
Salacaqdır mәni çölün
düzünә,
Xan Әslim ağlıma düşdü,
ağlaram.
(M u s i q i)
Uca dağ başında ötüşür
quşlar,
Tәrlanım uçdu kimlәr
görmüşlәr,
Dәrdimi anlamaz bunda keşişlәr;
Xan Әslim ağlıma düşdü,
ağlaram.
(M u s i q i)
Dәrdli Kәrәm deyir: bu dәrdim
bitmәz,
Yarımın sevdası sәrimdәn
getmәz,
Yüz min öyüd ver, biri kar etmәz,
Xan Әslim ağlıma düşdü,
ağlaram.
(M u s i q i)
Ş a h (ayağa durur, getmәk
üçün oğlunun qolundan tutur)--Oğlum! Keşiş mәnә söz
verәndәn sonra sözündәn çıxa
bilmәz. Beş ay dözәrsәn, inşaallah, sonra
yarın sәnә yetişәr. İndi gәl gedәk
sәni şikara aparım. (Hamısı gedirlәr,
keşiş onları bir qәdәr ötürüb sonra
qayıdır).
(M u s i q i)
K e ş i ş--
Qaçmaq, qaçmaq, (2 dәfә)
Qaçmaqdan başqa әlacı yoxdur. (2
dәfә)
Getmәk, getmәk,
Getmәsәm әgәr әngәlim
çoxdur.
(Fikir ilә) Olsam razı.... Yox!...
Qaçmaq, qaçmaq, (2 dәfә)
Qaçmaqdan başqa әlacı yoxdur. (2
dәfә)
Qaçmaq, qaçmaq, qaçmaq,
Qacmaq!... (Qaçır gedir).
PӘRDӘ
İKİNCİ ŞƏKİL
Zәngidә k e ş i ş i n b a ğ ç a s ı n d a vaqe
olur. Ancaq bu sәfәr bağçadakı güllәr
sınıb, solub, ağacların bәzilәri
qırılıbdır. Sandalyalar alt-üst olubdur. Yenә
sol tәrәfdә dağlıq vә ortada sәrv
ağacı. Zәngi әhlindәn S ә f i adlı qoca
mәyus vә kasıb bir bucaqda yumrulub yatıbdır. Musiqi
çalınırkәn sәhnә açıq durur.
Sonra ә y a n l a r, q o ş u n, K ә r ә m ilә
p a d ş a h
kamal-dәbdәbә ilә daxil olurlar.
Ş a h (söz ilә)--Bu necә işdir,
keşiş bizim qabağımıza çıxmadı?
Sәslәyin keşişi!
Ә y a n l a r d a n
b i r i--Hey, hey!... Kesis, hey, hey!... (Gedir içәri
baxır vә çıxır); şah sağ olsun,
heç kәs yoxdur.
Ş a h--Bu necә olan işdir?! Yoxsa
keşiş mәni aldatdı, bu saat onun başını
bәdәnindәn cida etdirәrәm.
Ә y a n l a r d a n
b i r i (axtararkәn Sәfini görür)--Şah
sağ olsun, burada bir şәxs yatıbdır.
Ş a h--Durğuzun ondan soruşaq.
Ә y a n (Sәfini oyadır)--Hey, hey, dur
ayağa! (Sәfi güç ilә qalxır,
gözlәrini ovur). Dur, padşah gәlibdir. (Sәfi
üzü üstә yıxılır vә sәcdә
edir.)
Ş a h--Ey adam, söylә, keşiş
haradadır?
S ә f i--Atam-anam sәnә qurban olsun,
padşah! Keşiş budur üç aydır evli-eşikli
bu vilayәtdәn qaçıbdır.
Ş a h--Ax, mәlun!... (fikrә gedir).
(M u s i q i)
K ә r ә m (birdәn başlayır,
üzünü dağlara tutub oxuyur)--
Xan Әslim Zәngidәn fәrar
eylәmiş,
Yol vermәyin, başı dumanlı dağlar!
Belә getmiş atasilә anası,
Yol vermәyin, başı dumanlı dağlar!
(M u s i q i)
İsfahan bәylәri qalxdılar toya,
Zәnginin xalqı qaçdılar Xoya,
Aşiq gәldi mәşuqundan doya,
Yol vermәyin, başı dumanlı dağlar!
(M u s i q i)
Dәrdli Kәrәm bu eşq ilә
bişmişdir,
Sövda üçün bu sәrindәn
keçmişdir.
Әsli, keşiş qaçıb burdan
getmişdir,
Yol vermәyin, başı dumanlı dağlar!
(M u s i q i)
H a m ı (tәsnif)--
Qara keşiş, qara keşiş
Fәrar etmiş Zәngidәn,
Zәngidәn.
Ax, üç ay edәr keşiş burdan
sәn gedәn. (2 dәfә)
K ә r ә m--
Haqdan mәnә, haqdan mәnә
Tәqdirdir: aşiqәm, aşiqәm.
Gәrәkdir olsun mәndә ahü
dәrdü qәm. (2
dәfә)
H a m ı--
Yolun sәnin, yolun sәnin
Yumrulsun a, ay keşiş, ay keşiş!
Sәn necә qıydın şaha,
gördün belә iş. (2 dәfә)
K ә r ә m (sәrv ağacına
tәrәf gedib oxuyur; segah)--
Dur, sәrv ağacı, xәbәr ver,
sorayım,
Sәrv ağacı, sәnin maralın
hanı?
Eşit gәl, eşit ver mәnim cavabım,
Sәrv ağacı, sәnin maralın
hanı?
Doğru söylәmәzsәn qәddin
әyilsin,
Dilәrәm mövladan belin
bükülsün,
Çürüsün yarpağın,
şaxın qurusun,
Sәrv ağacı, sәnin maralın
hanı?
Dәrdli Kәrәm deyir: yanıb
tutәrәm,
Yarımın yanına bu gün
yetәrәm;
Viran bağda bülbül olub
ötәrәm,
Sәrv ağacı, sәnin maralın
hanı?
(M u s i q i)
Ş a h (şur)--Bәsdir, oğlum, bu
qәdәr ah-nәva bәsdir. Mәn bu saat hәr
yerә adam göndәrib keşişi tapdıraram.
K ә r ә m (hicaz)--
Yeni bir sevdadır gәldi başıma,
Gәlin halallaşaq, mәn gedәr oldum.
Gәlib, ya gәlmәyib sizi tapmaram,
Gәlin halallaşaq, mәn gedәr oldum.
(M u s i q i)
Ürәyimdә yanar bunca
atәşlәr,
Yar әlindәn yenә yaralar işlәr.
Gülüb oynadığım qızlar,
qardaşlar,
Gәlin halallaşaq, mәn gedәr oldum.
(M u s i q i)
Duz-çörәk yediyim qohum-qardaşlar,
Nәdir bu fәlәyin etdiyi işlәr,
Gözümdәn axıtdı qan ilә
yaşlar;
Gәlin halallaşaq, mәn gedәr oldum.
Ş a h (şur)--
Oğlum, bu nә sözdür
danışırsan, danışırsan?
Eşq oduna bunca alışırsan, alışırsan?
Tәrsa qızına aşiq olub bunca uyursan,
Mәn tәk qocanı didәsi giryan
qoyursan.
Ölsәm, oğlum, bu hökumәt
kimә qalsın?
Kim şahlıq edib dövlәtin
әhvalına yansın?
K ә r ә m (şur)--
Mәndәn, ata, padşahlıq uyma, uyma,
Mәn aşiqi gәl gözü
yaşlı qoyma.
Haqq aşiqi olmuşam, yәqin bil,
Qoy yarımı axtarım tapım, bil.
(M u s i q i)
H a m ı (tәsnif)--
İzn verin getsin, şahım, bu Kәrәm
(2 dәfә)
Getsin yarın tapsın, alsın o mәram. (2
dәfә)
Sәnin oğlun, şahım,
Hәqdәn aşiqdir, aşiqdir, aşiqdir.
Eşqә düşmәk, şahım, ona
layiqdir,Layiqdir, layiqdir.
(M u s i q i)
P a d ş a h üzünü dәsmal ilә
tutub ağlayır.
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Qәm-qәsavәt bu gün başa
düzüldü,
Ağla, atam, ayrılığın
günüdür.
Bizә qismәt qürbәt eldә
verildi,
Ağla, atam, ayrılığın
günüdür.
(M u s i q i)
Mәni kül eylәdi elin dillәri,
Bundan belә gözlәmәyin yolları.
Varayım, gәzәyim qürbәt
ellәri,
Ağla, atam, ayrılığın
günüdür.
(M u s i q i)
Mәni, ata, halal elә gedirәm,
Bir tәnbehdir öz-özümә
edirәm.
Әslidәn başqa özgәni
nedirәm?
Ağla, atam, ayrılığın
günüdür, hey!... (Gedir).
PӘRDӘ
ÜÇÜNCÜ PӘRDӘ
Bir ç ö l d ә vaqe olur,
çöldә ora-bura yollar vardır. Sol
tәrәfdә meşәdir, sağ tәrәf
dağlıqdır. Sәhnәdә
K ә r ә m ilә S o f i dayanıbdır. Musiqi
çalır.
K ә r ә m (üzünü yollara tutub
deyir)--
Әyri-üyrü gedәn yollar,
Yollar, xan Әslimi gördünmü?
Düşmüşәm yarın izinә,
İzlәr, xan Әslimi gördünmü?
Әyninә geyibdir saya,
Yanında var cüftә taya,
Sәnә deyirәm, sarı qaya!
Qaya, xan Әslimi gördünmü?
Bir dәstә yol ötәn gәlib
keçirkәn bunları görüb dayanır.
K ә r ә m--
Düşmüşәm yarın izinә,
Qurban olum onun qara gözünә;
Çıxmışam mәn
çöllәrin düzünә,
Düzlәr, xan Әslimi gördünmü?
Y o l ö t
ә n l ә r (tәsnif--tar)--
Nә gәzirsәn burada,
Nәdir, nәdir, nәdirsiz? (2
dәfә)
Nәrәyәdir sәfәriz,
Gedir, gedir, gedirsiz?
Gedir, gedir, gedirsiz?
Sәbәb nәdir bu ahә, (2 dәfә)
Edir, edir, edirsiz?
Nәrәyәdir sәfәriz,
Gedir, gedir, gedirsiz?
Gedir, gedir, gedirsiz?
S o f i--Ay qardaşlar, bu oğlan haqq aşiqi
Kәrәmdir. Neçә zamandır keşiş
qızı Әsli xana aşiqdir, amma keşiş öz
qızını götürüb qaçıbdır, indi bu
da yarın axtara-axtara neçә-neçә
vilayәtlәr
keçib gәlib bu yerә
çatıbdır. Hәrgah siz dә keşişin
qaçmağını bilirsinizsә, bizә
xәbәr veriniz gedәk.
Y o l ö t
ә n l ә r d ә n b i r
i--Ey aşiq! Sәnin yarının haraya
qaçdığını bilirik. Hәrgah bizim üçün
bir türkü oxusan xәbәr verәrik.
K ә r ә m sazını әlinә
alır vә yol ötәnlәr oturub qulaq asırlar.
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Hey ... ağalar, yarımı
qaçırdım,
Bәylәr, xan Әslimi
gördünmü?
Bülbülü şaxdan uçurdum,
Bәylәr, xan Әslimi
gördünmü?
(M u s i q i)
Әsli huridir bilәnә,
Qoynu cәnnәtdir girәnә.
Ceyrana bәnzәr ceyrana.
Bәylәr, xan Әslimi
gördünmü?
(M u s i q i)
Obaları oymaq-oymaq,
Olmaz imiş yardan doymaq.
Ağzı sud, dodağı qaymaq,
Bәylәr, xan Әslimi
gördünmü?
(M u s i q i)
Mәn Kәrәmәm, düşüb
çölә gәzәrәm,
Yarımı tapsam, üst-başını
bәzәrәm,
Min cür cәfa etsә, mininә
dözәrәm,
Bәylәr, xan Әslimi gordunmu, hey?!...
O n l a r--Doğrudan da ki, sәn haqq aşiqi
imişsәn. Ey aşiq, sәnin yarın atası ilә
bәrabәr buradan keçib, Hәlәb
şәhәrinә qaçıbdır. Onu orada taparsan,
amma, ey aşiq, sәn gәl burax Әslini,
qal bizim ellәrdә.
O b i r i--Ol bizim әhlimizdәn.
D i g ә r i--Bizdә Әslidәn
gözәl qızlar
vardır.
B i r a y r ı s
ı--O qızlardan birini al.
H a m ı s ı--Gәl, gәl aşiq,
bizdә qal.
K ә r ә m (baş bulayır)--Ay
qardaşlar! Mәn İsfahan padşahının oğluyam,
hәrgah bir yerdә qalıb rahat ola bilsә idim, padşah
sarayında qalıb, şahlıq edәrdim. Mәn haqq
aşiqiyәm, yarımdan
әl çәkә bilmәrәm.
Bu halda bir dәstә q ı z gәlir,
qızlardan biri oynayıb qalanları oxuyurlar.
(M u s i q i)
Q ı z l a r--
Güli-sünbüllәr açılıb
bağda,
Açılıb bağda güli-sünbüllәr.
Hamı bülbüllәr oxuyur tarda,
Oxuyur tağda hamı bülbüllәr. (2
dәfә)
(O y u n, m u s i q i).
Düzülün, qızlar,
әl-әlә verin,
Әl-әlә verin, düzülün,
qızlar!
Görәsiz, qızlar, neçә
bayramlar,
Neçә bayramlar görәsiz, qızlar!
(2 dәfә)
O ğ l a n l a r
v ә q ı z l a r--
Yığışın, qızlar, hәmi
oğlanlar,
Gülüşüb danışaq,
Görüşәk danışaq.
Gülә bәnzәrsiz hәrәniz,
qızlar,
Sizә aşiqdir hamı oğlanlar! (2
dәfә)
(O y u n, m u s i q i)
K ә r ә m--
Xuraman-xuraman gәlin-qızlar,
Xan Әslimi sizdәn görәn oldumu?
Küsmüşәm atadan, anadan, eldәn,
Mәni salıb Әsli xanım dildәn;
Bir dayanın, sorayım sizdәn,
Xan Әslimi sizdәn görәn oldumu?
(M u s i q i)
Mәnim yurdum dağlar ilә daş olub,
Mәhәbbәt sirri hәr kәsә
faş olub,
Ağlamaqdan yerim-yurdum yaş olub,
Xan Әslimi sizdәn görәn oldumu?
(M u s i q i)
Ah edәyim, könül, sәnin
әlindәn,
Qaldıq bir әcayib zarın içindә.
Nәyә ağlayım, nәyә
gülәyim?
Qönçә gülüm qaldı
xarın içindә.
(M u s i q i)
Dәrdli Kәrәm deyir: vәtәnim yox
mәnim,
Heç kimsә yoxdur sora әhvalım.
Yardan ayrılalı büküldü belim,
Qaldıq namus ilә arın içindә.
(M u s i q i)
H a m ı (tәsnif)--
Dәrdli Kәrәm, sәn itirdin
Әslini; (2 dәfә)
Get, tap, get, tap yarın, itirdin Әslini. (2
dәfә)
Haqdan aşiqsәn, çәk eşqin
әzabın; (2 dәfә)
Get, tap, get, tap yarın, itirdin Әslini. (2
dәfә).
Q ı z l a r və o ğ l a n l a r
gedirlәr.
K ә r ә m (yollara sarı)--
Әrzurumdan çıxdımı,
üç oldu yolum,
Mәn bu yolun hangısına gedәyim?
Çagırdım gecә-gündüz
mövlamı,
Mәn bu yolun hankısına gedәyim?
(M u s i q i)
Sofi qardaş, necә olur halımız?
İsfahan şәhridir bizim elimiz.
Bülbül getdi, mәhzun qaldı
gülümüz,
Mәn bu yolun hankısına gedәyim?
(M u s i q i)
Kәrәm deyir yetmәdim muradıma,
Әslim getdi, qonamadım yurduna.
Hey ağalar, bir dilbәrin dәrdinә,
Mәn bu yolun hankısına gedәyim?
(M u s i q i)
Bu halda Ş e y x-N u r a n i vaqe olur vә
üzünü K ә r әm g i l ә tutub oxuyur.
Ş e y x-N u r a n i (humayun)--
Eşqә giriftar olan
Zarü pәrişan gördüm.
(M u s i q i)
(tәkrar o sözlәr)
Cәnk edib can alanı
Qanını qәltan gördüm.
(M u s i q i)
(tәkrar o sözlәr)
Atәşi-eşqә düşәni
Çaki-giriban gördüm.
(M u s i q i)
(tәkrar o sözlәr)
Hicr oduna yananın
Qәlbini büryan gördüm.
(M u s i q i)
(tәkrar)
Ş e y x (söz ilә)--Ey qәrib,
sizlәr haraya getmәk istәyirsiniz?
S o f i--Ey şeyx, biz Hәlәb
şәhәrinә getmәk istәyirik.
Ş e y x--Siz bilirsinizmi ki, buradan
Hәlәbә altı aylıq yol var?
S o f i--Xeyr, bilmirik.
Ş e y x--Yumun gözlәrinizi.
K ә r ә m vә S o f i gözlәrini
yumurlar, haman dәm hәr yer qaranlıq olur, bu halda sәhnәnin dal pәrdәsi
qalxıb, Hәlәb
şәhәri
görünür.
Ş e y x--Açın gözlәrinizi.
Bunlar gözlәrini açırlar, hәr
yer işıqlanır. K ә r ә m vә S o f i Hәlәbin
mәnzәrәsini görüb şad olurlar.
Ş e y x--Bax, siz Hәlәb
şәhrinә yetişdiniz (deyib tez çıxıb
gedir).
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Şükr eylә, Sofi, xudaya, (2
dәfә)
Hәlәb şәhri, Hәlәb
şәhri!
Hәlәb şәhrinә gәldik.
(M u s i q i)
Qalxız әlini duaya, (2 dәfә)
Hәlәb, Hәlәb şәhri!
Hәlәb şәhrinә gәldik.
(M u s i q i)
K ә r ә m v ә S o f i--
Yetirdi mövlam bizi tez, (2 dәfә)
Hәlәb şәhri, Hәlәb
şәhri!
Hәlәb şәhrinә gәldik (2
dәfә)
Hey....
(M u s i q i)
PӘRDӘ
DÖRDÜNCÜ PӘRDӘ
BİRİNCİ ŞӘKİL
H ә l ә b şәhәrinin
bazarında vaqe olur. Axşam çağıdır, sağ tәrәfdә sair evlәr
var. Sol tәrәfdә K e ş i ş vә
Ә s l i olan ikimәrtәbә vә balkonlu ev
vardır. Ortada çeşmә qurulub, altı
nәfәr qız su doldurmaqla mәşğuldurlar, evlәrin
içindәn işıq gәlir. Qızlar su doldururlar
vә oxuyurlar.
(M u s i q i)
Qızlar--
Axşam oldu hey ... şamlar yandı, (2
dәfә)
Tez ol, tez ol, qızlar, qaranlıq damdı. (2
dәfә)
Hәr kim istәr kim, dәrdi az olsun, (2
dәfә)
Getmәsin әrә, evdә qız
qalsın. (2 dәfә)
(M u s i q i)
Axşam oldu hey ... obalar yatdı, (2
dәfә)
Qaranlıq çökdü, ay da hәm
batdı; (2 dәfә)
Arvad olanın dәrdi çoxdur, (2
dәfә)
Amma qızların heç dәrdi yoxdur. (2
dәfә)
Amma qızların heç dәrdi yoxdur. (2
dәfә)
Bu halda K ә r ә m ilә S o f i sağ
tәrәfdәn nümayan olurlar, qızlar onları
görüb qorxan kimi olurlar.
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Ey Hәlәbin gözәllәri,
Altı qızlar, altı qızlar!
Bulaqdan su süzәnlәri,
Altı qızlar, altı qızlar!
(M u s i q i)
Keşiş bunda gəlib durar,
Xan Әslimi deyәr, vurar,
Dәrdli Kәrәm sizdәn sorar,
Altı qızlar, altı qızlar!
Q ı z la r d a n
b i r i--Siz kimsiniz vә bizlәrdәn nә
istәyirsiniz?
S o f I--Ey gözәl qızlar, sizin bu
şәhәrә bir keşiş gәlib, öz
qızı ilә olur, söylәyin bizә, allah
eşqinә, o keşiş harada olur?
Q ı z l a r d a n
b i r i--Bildim hansı keşişdir, bax, o keşiş bu
evdə olur, bu evdə. (Qızlar gedirlər).
(M u s i q i)
K ә r ә m (sevinib)--
Gәzib-gәzib şәhәrlәri,
kәndlәri,
Axır gәlib sәnә yetişdim,
Әsli!
Unutmuşam cәfaları, dәrdlәri,
Axır gәlib sәnә yetişdim,
Әsli!
(M u s i q i)
Haqq aşiqi söylәdilәr adıma,
Yetişmәdi bir kәs mәnim dadıma.
Keçәn günlәr düşdü
mәnim yadıma,
Axır gәlib sәnә yetişdim,
Әsli!
(M u s i q i)
Şah oğluyam, dönmüşәm
mәn gәdayә,
Çıx gәl bәri, verәk
sәda-sәdayә,
Dәrdli Kәrәm desin şükür
xudayә,
Axır gәlib sәnә yetişdim,
Әsli!
Bu halda balkona
açılan qapılar taybatay açılıb,
Ә s l i hövlnak bir surәtdә balkona
çıxır vә aşağı baxıb
deyir:
Ә s l i--Kәrәm!!!
K ә r ә m--Can Әsli!
Ә s l i bihuş kimi olur.
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Gәzib-gәzib şәhәrlәri,
kәndlәri,
Axır gәlib sәnә yetişdim,
Әsli!
Unutmuşam cәfaları, dәrdlәri,
Axır gәlib sәnә yetişdim,
Әsli!
(M u s i q i)
Ә s l i--
Dustaq kimi gәlib qalıb bu evdә,
Söylәr idim: Kәrәm,
Kәrәm, Kәrәm, gәl!
Bilmәz idim çarә nәdir bu
dәrdә,
Söylәr idim: Kәrәm,
Kәrәm, Kәrәm, gәl!
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Ağlar qoyub ata ilә ananı,
İncitmişәm hәr bir canı
yananı.
Ötürmüşәm Mәcnunu vә
Sәnanı,
Axır gәlib sәnә yetişdim,
Әsli!
(M u s i q i)
Ә s l i--
Keşiş babam mәni döyüb
söyәndә,
Qaçar ikәn o kәnddәn bu
kәndә,
Ahu kimi düşüb qalıb
kәmәnddә,
Söylәr idim: Kәrәm,
Kәrәm, Kәrәm, gәl!
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Şah oğluyam, dönmüşәm
mәn gәdayә,
Çıx gәl bәri, verәk
sәda-sәdayә,
Dәrdli Kәrәm desin şükür
xudayә,
Axır gәlib sәnә yetişdim,
Әsli!
(M u s i q i)
Ә s l i--
Keşiş babam bağlayıbdır hәr
yanı,
Yanmaz imiş onun mәnә heç canı.
Gözüm görmür bu işıqlı
dünyanı,
Çıx gәl bәri, Kәrәm,
Kәrәm, Kәrәm, gәl!
--deyib, ipәk nәrdivanı
aşağı atır, K ә r ә m nәrdivana
çıxıb, Ә s l i dәxi balkondan bәdәnini
aşağı sallayıb, ikisi bir-biri ilә görüşmәkdә
ikәn k e ş i ş bazardan qayıdır vә
әhvalatı bu halda görüb qışqırır.
K e s i s--Ay
haray!... Evimә oğru gәlibdir, ay haray!...
Yığılın buraya?...
Bu
qışqırığa
iki nәfәr z ә b t i y y ә gәlib, K ә
r ә m i vә S o f i n i
tuturlar, camaat dәxi evlәrindәn bayıra
çıxıb,
әllәrindә fanus olaraq bu әhvalatı
görürlәr.
B ә z i l ә r i--Nә olub? Nә olub?
O b i r i l ә r
i--Keşişin evinә oğru-quldur gәlibdir.
X a l q kamal-tәәccüb ilә K ә
rә m ilә S o f i n i n ora burasına tamaşa edir.
K e ş i ş (kәnara
çәkilib)--Ax-ax-ax.... Tanıdım, odur, padşahın
oğlu Әhmәd Mirzәdir.... Yenә gәlib
mәni tapd?, ax!...
Bu halda Hәlәb p a ş a s ı daxil olur,
yanında iki nәfәr z ә b t i y y ә.
P a ş a--Bu nә yığıncaqdır
burada? Nә olubdur? Geri çәkilin!
C a m a a t çәkilir.
K e ş i ş--Paşam! Bu iki şәxs
mәnim evimi yarmaq istәrkәn gәlib üstә
çıxmışam.
P a ş a (acıqla)--Nakәslәr! Bu
şәhәri sahibsizmi zәnn etdiniz? Nә
cürәt edib quldurluğa gәlirsiniz? Aparın
bunları hәbs edin!
K ә r ә m (әcz ilә)--Paşam, izn
ver, bir neçә kәlmә sözüm var.
P a ş a--Nә sözdür, de
görәk.
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Yazıq ömrüm qәrib eldә
keçirdim,
Heç әhvalım bildirәn yox,
bilәn yox!
Getdi fürsәt, әldә ikәn
qaçırdım,
Qәrib qaldım, güldürәn yox,
gülәn yox!
(M u s i q i)
Әlimdәn aldırdım nazlı
sonamı,
Tәrk eylәdim atamı, hәm anamı,
Deyә-deyә göm-göy etdim sinәmi,
Xәncәr alıb dәldirәn yox,
dәlәn yox!
(M u s i q i)
Mәn Kәrәmәm, ah
çәkәrәm, ağlaram,
Dәrd bilәnin ürәyini dağlaram.
Kimi deyib, kimә ümid bağlaram.
Göz yaşımı sildirәn yox,
silәn yox!
İndi buyur mәni aparsınlar hәbs etsinlәr.
PӘRDӘ
İKİNCİ ŞƏKİL
Hәlәb paşasının i m a r ә t
i n d ә vaqe olur. P a ş a bir taxt üzәrindә
әylәşib, meypuş qәlyan çәkir. Onun
qabağında bir neçә q ı z oynayır. Bir
qәdәrdәn sonra n ö k ә r daxil olur, qızlar
oyunu kәsib, bir kәnarda dayanırlar.
N ö k ә r--Paşam, bir dәstә
camaat hüzurunuza izn istәyir.
P a ş a--Burax gәlsinlәr.
C a m a a t vә Ş e y x-N u r a n i daxil olurlar.
(M u s i q i)
C a m a a t (tәsnif)--
Ey paşam, ey paşam,
Kәrәmi et azad.
Ey paşam, ey paşam, Kәrәmi et azad,
azad et.
Aşiq olub keşiş qızına,
Aşiq olub keşiş
qızına.(2dәfә)
Ol aşiqdir!
P a ş a (şur ilә)--Әmr olunsun, gedib
dünәnki mәhbusu buraya gәtirsinlәr.
Ş e y x-N u r a n i (Osmanlı üstә)
Aşiqә etmә әziyyәt, ey
paşam,
Aşiqin üftadәdir, üftadәdir,
üftadәdir.
İstәsә aşiq әgәr öz
canını,
Yar üçün qurban edә amadәdir.
C a m a a t--
Aşiq olub keşiş qızına,
Aşiq olub keşiş qızına.
(2dәfә)
Ol aşiqdir.
Ş e y x (yenә tәkrar haman
sözlәr başqa tәrkib musiqi ilә)--
Kuhkәm nәqşin çәkib,
Şirinә vermiş bir fәrib,
Gör nә cahildir, yonar daşdan
özünә bir rәqib.
C a m a a t--
Aşiq olub keşiş qızına,
Aşiq olub keşiş qızına.
(2dәfә)
Ol aşiqdir.
Oxuyub gedir. K ә r ә m i
gәtirirlәr, әllәrindә zәncir vardır.
P a ş a (söz ilә)--Ey şәxs,
sәn kimsәn vә nәçisәn, söylә!
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Mәn Kәrәmәm, İsfahandır
elimiz,
Ördәk uçdu, viran qaldı
gölümüz.
Qoy olsun, necә olur halımız,
Qurban olsun yar yolunda canımız.
(M u s i q i)
Ayrı düşdüm
vәtәnimdәn, elimdәn,
Gör kim, nәlәr çәkdim
eşqin әlindәn.
Hәr şәhәrdә xәbәr
aldım gәlәndәn,
Hәlәbdәdir Әsli,--mәnә
dedilәr,
(M u s i q i)
Dәrdimi duyanlar cümlә ağladı,
Bәylәr tutdu qollarımı
bağladı,
Ürәyimi eşq oduna dağladı,
Burda mәnә quldur adı verdilәr.
(M u s i q i)
Yandı ciyәrciyim döndü büryana,
Axdı çeşmim yaşı döndü
ümmana.
Gәtirdilәr mәni ulu divana,
Bağladılar ayağımı, әlimi.
(M u s i q i)
Dәrdli Kәrәm qoydu başın
qәzaya,
Yar ilә getmәdi xәlvәt odaya.
Çox şükürlәr olsun bari-xudaya,
Kәsmәdilәr ağzımdakı
dilimi.
P a ş a--Ey oğlan, sәn keşişin
qızına aşiqsәn vә adın Aşiq
Kәrәmdir. Özün dә İsfahan
padşahının oğlusan, öylәdirmi?
K ә r ә m--Öylәdir, paşam.
P a ş a--Әmr olunsun, keşiş vә
qızı buraya gәlsinlәr. (Nökәr gedir).
Açın Kәrәmin әlin. (Açırlar).
Aşiq Kәrәm, sәn gәl keşiş
qızından әl çәk, mәn sәnә bu
şәhәrdә hansı gözәli desәn alaram.
K ә r ә m--Paşam, bizim öz
vilayәtimizdә gözәllәr çox idi, lakin
mәn ürәk sevәni istirәm, başqa
mәramım yoxdur.
P a ş a--Ya istәrsәn gәl sәni
vәtәnә göndәrim get.
K ә r ә m--Vәtәn mәnә
Әslidәn әziz olsaydı, onu buraxıb bunun
dalınca düşmәzdim.
Bu halda k e ş i ş vә Ә s l i daxil
olurlar. Ә s l i vә K ә r ә m bir-birini görcәk bihuş
olurlar.
P a ş a--Keşiş, bu oğlan quldur
deyilmiş, bu sәnin qızına aşiqdir. Sәn
gәl qızı ver ona, rәhm elә! Mәn
sәnә nә qәdәr desәn dövlәt
verәrәm.
K e ş i ş--Paşam, әgәr mәn
dövlәt sevәn olsaydım İsfahan
padşahının sözünü rәdd etmәz idim.
Mәn öz qızımı, qızımın milliyyәtini
hәr şeydәn әziz tuturam.
P a ş a--Sәn bilirsәn ki, bu oğlan
sәnin qızının aşiqidir.
K e ş i ş--Bilirәm.
P a ş a--Vә bilirsәn ki, qızın
buna aşiqdir.
K e ş i ş--Bilirәm.
P a ş a--Vә bilirsәn ki, iki aşiqi
mәrama çatdırmaq savabdır.
K e ş i ş--Bilirәm.
P a ş a--Bәs nә üçün mane
olursan?
K e ş i ş--O mәnim atalıq
haqqımdır.
Pa ş a--Keşiş, sәn gәl bu
işә razı ol, yoxsa....
K e ş i ş--Paşam, İran
vilayәtindә mәnim hörmәtim padşah
hörmәtinә bәrabәr idi, amma mәn yenә
dә oradan qaçıb, sәnin şәhәrinә
gәldim vә sәnin kölgәnә
qısıldım, hәrgah sәn dә mәni
incitmәk istәsәn, özgә bir şәhәr
hakiminә pәnah apararam.
P a ş a (Kәrәmә)--Ey oğlan,
sәn müsәlmansan, bu ermәni qızı, sәn
gәl bundan әl çәk, get özünә
özgә bir qismәt axtar.
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Hey ağalar, necә edәyim,
Mәn dönәrәm, könül
dönmәz.
Bir gözәlә düşdü
könlüm,
Mәn dönәrәm, könül
dönmәz.
(M u s i q i)
Kәklik kimi sәkişindәn,
Köküs әlvan naxışından,
Bir hәrami baxışından,
Mәn dönәrәm, könül
dönmәz.
(M u s i q i)
İstәmirәm başqa
özündәn,
Mәnә söylə Әsli
sözündәn.
Әsli kimi keşiş qızından,
Kәrәm sevdi Әsli xanı.
Mәn dönәrәm, könül
dönmәz.
(M u s i q i)
Yoluna qoymuşam canı,
Gözümdәn axıtdı qanı,
Mәn dönәrәm, könül
dönmәz.
(M u s i q i)
P a ş a--Ax!... Qoy indi bir qızdan soruşum,
hәrgah qız sәnin yanında oğlana getmәk
istәsә o halda, keşiş, gәrәk heç bir
sözün olmasın. Olsa da sәnә cәza
elәtdirәrәm. Ey qız, söylә görüm,
sәn Kәrәmә aşiqsәnmi vә
Kәrәmә getmәk istәyirsәnmi?
(M u s i q i)
Ә s l i--
Kәrәm mәnә, mәn
Kәrәmә aşiqik,
Ver Kәrәmә mәni, paşam,
rәhm elә.
Hәr ikimiz aşiqliyә layiqik,
Ver Kәrәmә mәni, paşam,
rәhm elә.
(M u s i q i)
İllәr ilә hәsrәtini
çәkirdim,
Gizli-gizli qan-yaşımı
tökürdüm,
İki әlli bir başıma
döyürdüm,
Ver Kәrәmә mәni, paşam,
rәhm elә.
(M u s i q i)
Qorxum yoxdur keşiş babamdan mәnim,
Dözә bilmәm, tәngә
gәlibdir canım.
Mәnim yarım ancaq Kәrәmdir,
Kәrәm,
Ver Kәrәmә mәni, paşam,
rәhm elә.
(M u s i q i)
H a m ı (musiqi: tәsnif)--
Keşiş, razı ol bu işә!
K e ş i ş--Olmam, olmam.
C a m a a t--Keşiş, razı ol bu
işә.
P a ş a--Razı ol, razı ol (deyib,
qılıncı sivirmәk istәyir).
C a m a a t--Әslini ver Kәrәmә.
K e ş i ş--Vermәm, vermәm.
C a m a a t--Әslini ver Kәrәmә.
P a ş a--Razı ol, razı ol (deyib,
qılıncı sivirir vә keşişin
üstünә qalxır.)
K e ş i ş--Olmam, olmam, olmam!... (Söz
ilә birdәn). Ver, ver, ver Әslini Kәrәmә!
Әmma hәrgah bunlar hәqiqi aşiqdirlәrsә,
gәrәk bu dünyada kam almasınlar! Almasınlar!
Almasınlar! (Deyib, çıxıb gedir).
P a ş a (Kәrәmә)--Al oğlan,
öz yarını apar!
Ә s l i ağlayır, K ә r ә m
hövlnak bir haldadır ki, guya canı odlanır.
Әsliyә tәrәf әllәrini uzadıb oxuyur.
(M u s i q i)
K ә r ә m--
Gәl, gәl, Әslim, yetәr, ağlama,
Yanaram, Әslim, yanaram!
Ciyәrim artıq dağlama,
Yanaram, Әslim, yanaram, hey!...
Rәhm elә bir gәl halıma,
Atәş düşübdür canıma,
Ölәndә gәl mәzarıma,
Yanaram, Әslim, yanaram, hey!...
Mәn Kәrәmәm, haqq
aşiqiyәm,
Aşiqliyә mәn layiqәm.
Rәhm eylә tez, mәn yazığam,
Yanaram, Әslim, yanaram!
Kәrәm söylәmәz adım,
Әrşә dayandı fәryadım.
Әldәn getdi muradım,
Yanaram, Әslim, yanaram!
Yanaram, yanaram, Әslim, yanaram, yanaram, hey!...
(M u s i q i)
--deyirkәn hәr tәrәfdәn alov
çıxıb, odlanıb yanır. Әsli dә
әlindәki xәncәrini çıxarıb
sinәsinә çaxır
vә yıxılıb ölür. Bütün
mәclis әhli mat vә
mәәttәl qalıb, kamali-heyrәtdә
ikәn
pәrdә yavaş-yavaş enir.
P Ә R D Ә