DUMA--QUBA MEYDANI
Bu keçәnlәrdә İrәvandan
bir kağız almışdım, mәzmunu belә idi: ay
Filankәs, ayıb deyilmi ki, bizim camaatı yoldan
çıxarırsan! Mәn dә cavabında yazıb
soruşdum ki, balam, nә qayırıram?
Cavabında kağız gәldi ki, bәs,
hә, "İrşad"ın bilmirәm hansı
nömrәsindә yazmışdın ki, ey
müsәlmanlar, olmaya-olmaya ermәniyә, urusa
qatışıb, dumaya filan adamı göndәrәrsiniz.
Bizim adamlarımız, uşaqdan tutmuş böyüyә
kimi, sәnin bu sözlәrini oxuyan tәki seçki
kağızlarını cırıb ketdilәr hamama. Balam,
allah sәnә insaf versin!
İndi mәn bu kağız yazana deyirәm
ki, çox әcәb, çox gözәl, indi
hәrgah, sәn doğrudan da zirәk uşaqsansa, bir
mәnә söylә görüm, srağa gün
Dövlәt duması tәrәfindәn gәlәn
teleqramı oxumusanmı?
Hәrgah oxumamısansa, buyur, indi oxu,
yazırlar ki, Bakı camaatı tәrәfindәn
seçilib gәlmiş Mahmudov bir o qәdәr camaatdan
hәya elәmәyib lap oturduğu yerdә
birdәn-birә meydanә çıxıb başladı
ki, ay әsl millәt nümayәndәlәri,
Stolıpin özü götürüb qoyduğu adamlar
ilә işim yoxdur, mәn sizә üzümü
çöndәrib....
Teleqrafı yazan adam and içir ki, elә
Mahmudov bunu demişdi ki, dumada bir vurçatlasın
düşübdü ki, gəl tamaşa elә. Biri әl
çaldı, biri mil durdu, biri dedi ki, "mәn zarafat filan
sevәn adam deyilәm".... Qәrәz, nә
başını ağrıdım, Dövlәt duması
döndü Bakının Quba meydanına, ağzı
deyәni qulağı sәs eşitmirdi. Bunun da
hamısına sәbәb Mahmudovun meydana çıxıb
urusa, ermәniyә qoşulmağı idi.
Indi sәn insafın, bircә mәnә
söylә görüm, bu biabırçılıq
nәyә dәyәrdi? Bircә de görüm,
heç müsәlmana yaraşan işdimi ki, Mahmudov
görüb?! Orada öz-özünü nahaq yerә
biabır elәdi vә cәmi yer üzündә olan
müsәlman mәxluqunun üzünü qızartdı,
göburnat yanında başıaşağı elәdi.
Axı sәn sözdür
danışırsan, amma heç
danışığının dalını,
qabağını fikir elәmirsәn. Sәn özün
çox gözәl bilirsәn ki, bir müsәlman bu
gün, mәsәlәn, durub bir pristava, ya bir
naçalnikә ikiqat baş әyib "izdirasti"
deyәndә, naçalnik, ya pristav lamәhala bir iki kәlmә
danışıb deyirdi ki, "paşol von". Yazıq
müsәlmanın da ürәyi şad olub,
düşәndә fәxr elәyirdi ki, bәli, "ağa"nın
iltifatı kәm deyil. Amma
bundan sonra ... hünәri var, bir müsәlman gedib naçalnikә "izdirasti" desin. And içirәm ki, bu sәfәr naçalnik Heç "paşol
von" da demәyib,
onu da bizdәn
ötrü çox görәr!
Odur ki, deyirәm axı mәn bilәni
siz bilmirsiz. Әvvәldәn mәnim haray döydüyüm, fәryad elәdiyim elә bu idi ki, ey müsәlmanlar, aman
günüdür, yerinizdә farağat oturun. Biz müsәlman güruhunu hökumәt qabağında xәcil vә şәrmәndә elәmәyin, yoxsa bir kün olar ki, allah
köstәrmesin,- cәmi verdiyini tutub geri alar!
Amma mәn nә qayırım?
Müsәlmanlarda ittifaq yox, ittihad yox, İrәvan
camaatı mәnә qulaq asdı, amma Bakı quberniyası
sözümә mәhәlgüzar olmadı. Odur ki, indi
bir Mahmudovun üstündә bütün müsәlmanlar
qaradavoydan tutmuş ministrә kimi hamısının
qabağında rüsvay olub getdilәr!... Ta bundan sonra heç nә! Bundan sonra bizim işimiz
qaldı bir allaha!