DUMA
YAXINLAŞIR!
(Bir "intelligentin" xәyalı)
Pah-pah,
duma yaxınlaşır! Görәsәn bizlәrdәn kimi seçәcәklәr! Allahın altında mәni seçәydilәr! Nә tövr edim ki, mәni seçsinlәr? Nә kәlәk qurum? Kimi "padkupit" elәyim....
Ox!
Ölmәzdim bir
o günü görsәydim ki, mәn
dumaya deputat seçilib, "Peterburq" deyibәn gedirәm!... Deyirlәr ki:
Dәrin dünya kәsi biqәm nә başәd.
Әgәr başәd, bәnn-adәm nә başәd.
Amma yox! Mәnciyәzi dumaya vәkil seçsinlәr, әgәr desәm ki, bir qәmim var, atam mәnim şeytan olsun! Zarafat deyil,
canım! Dumada vәkil olmağın bir gör necә lәzzәti
var. Әvvәla, budur ki, bu murdar, zәhlәtökәn, nühus vәhşi yerdәn çıxıb gedib,
Peterburq kimi obrazovannı yerdә oturursan; qulaqların pis-pis müsәlman sözü eşitmir,
gözlәrin pis-pis
müsәlman
üzü görmür. Әşi bu xaraba qalmış yerdә mәnim kimi adamlar bir az çox qalsa,
vallahı ki, çәrlәr, dәrd-vәrәm gәtirәr! Adam hәr yerdә vәhşilik, qanmazlıq gördükcә, ermәnilәrin, rusların yanında lap әriyib yerә keçir! Gündә görürsәn iznakomılarım mәnә deyirlәr ki, "posluşay, Qasanbek
Camalıç! Bu müsәlmanlar qәribә vәhşidirlәr! Deyirәm, canım, doğrudur.
Deyirlәr ki,
"yey, boqu, sizin müsәlmanlardan adam olmayacaqdır. Nahaq yerә
sairlәrә dә meşat elәyirlәr. Yaxşı
olardı ki, bunları Amerika vәhşilәri kimi qırıb
qurtaraydılar"!. Deyirәm, vallah, onda mәn çox sevinәrdim vә sizә dә
çox blaqadarit elәrdim.
Hanı bir elә
iş....
Qәrәz ... hә, bu belә! Bu bir lәzzәt ki, bu xarabadan çıxıb bir az qulağı dinc olarsan.
İkinci
odur ki, böyük bir ad qazanarsan. Yevropada, Rusiyyәtdә vә hәr
bir abrazovannı yerdә
sәnә hörmәt elәrlәr
ki, dumaya çilensәn,
adını qәzetlәrdә yazarlar, sәnin barәndә hәr
yerdә
danışarlar, xülasә,
bilәrlәr ki, bәli, sәn dә
dünyada varsan.
Üçüncüsü
budur ki, sәnә orada hәmişә, allahın verәn günü on dәnә manat nәğd pul verәcәkdirlәr ki, heç yatsan da yuxuna girmәzdi! Bir vaxt var
idi ki, mәn ayda on
manat pul alıb, yazı yazmaqdan belim
bükülmüşdü. Elә indi dә gündә ikicә manat pul alıram. Amma orada mәnә verәcәkdilәr gündә on manat pul! Özümün
dә işim bu
olacaqdır ki, gedib padşah imarәtindә
kamali-istirahәtlә әylәşib, vәzir-vәkilәrin
danışığına qulaq asacağam. Güni-yovmiyyәdә on dәnә manatımı alıb, dolduracağam cibimә. İndi iş
buradadır ki, mәn bu on manatdan hәr gün xәrclәyәcәyәm, ha, çox xәrclәsәm, manat yarım, nu, iki manat, cibimdә qalacaqdır düz sәkkiz manat. Gündә sәkkiz manat pul, ayda elәr düz iki
yüz
qırx manat.
İndi fәrz
elәyәk ki, mәsәlәn, altı aydan sonra yenә krayni partiyalar dәlәduzluq edib, dumanı
dağıtdırdılar. Onda iki yüz manat pul
altı aydan sonra elәr
neçә manat?
Altı dәfә iki yüz, elәsii min iki yüz, altı dәfә dә qırx, elәsin iki yüz qırx, o da min iki
yüz--elәr
düz min dörd yüz qırx manat! Bu mәndәn ötrü çox puldur.
Allah bәrәkәt versin, min dörd yüz qırx
manat da az pul deyil! Mәn bu pulu banka versәm, ölәnәtәn mәni rahat görәr!!!.
İndi bәlkә dumanı bir il
qovmadılar, yainki lap tamam beş il qaldı! Әkәr bir il olsa, bu min dörd yüz
qırx manat elәyәr; iki il olsa, iki min sәkkiz yüz hәştad manat; amma beş il
olsa, vay allah! Bәdәnim
tәrlәyir. On dörd min
dörd yüz manat pul elәr!!!. Onda di gәl, mәnim keyfim, gәl!!!. Sobstveni dom,
sobstvenni ekipac, sadercanka, quvernanka, glektriçestvo. Yevropa,
muzıka, pah atanla yeri, adam fikir elәdikcә әndamı tәrlәyir! Yox, canım boğazıma gәlsә dә gәrәk çalışam ki, dumaya mәni seçsinlәr, yoxsa vallahi ki, burada qalsam
bağrım çatlar!.
Doğrudur, kişinin bağrı çatlar!