HA FİKİR EDİRӘM, BAŞA
DÜŞMÜRӘM!
Bu saat mәnim adıma bir kağız
gәlmişdi. Kağızı açıb oxudum, amma ha
fikir elәdim vә yenә elәyirәm, heç zad
başa düşә bilmәdim vә yenә başa
düşә bilmirәm. Lap "Molla
Nәsrәddin"in gününә
düşmüşәm. Bu kağızda çox sәrt
sözlәr yazılıbdır. Belә ki, mәnim
yerimә bir dәymә-düşәr adam olsaydı, acığı tutub,
haman dәm götürüb ona bir cavab yazardı. Amma iş
buradadır ki, bu kağızın mәzmunu mәni elә gәrdәngir edibdir ki,
heç cavab zad yadımdan çıxıbdır. Elә
bir onu fikir edirәm ki, ay allah, bu kağızı
mәnә yazan nә demәk istәyirmiş, bu
kağızı yazmaqda onun mәqsәdi vә ideyası
nә imiş? Çünki bu saat heç bir kәs ideyasız,
mәqsәdsiz bir kağız yazmır.
Dükançılar köhnә qәzetin içinә
darçın, istiot, mixәk bükәn kimi, hәr
yazı yazan da görürsәn yazdığı
sözlәrin içinә bir ideya bükür. Lakin
heç başa düşә bilmirәm ki, mәnim
adıma göndәrilmiş bu kağızın içinә
nә cür ideya bükülübdür. Qәribә
budur ki, kağızı yazan mәni söyür dә bir
dә yalandan yazır ki, guya mәn onu
görmüşәm vә onunla bizim şәhәr
xüsusunda danışmışam, o da mәnә cavab
veribmiş, qәrәz nә başağrısı verim,
kağızın mәzmunu budur:
"Ay Filankәs, yadındadırmı ki,
sәn mәni aldadıb, mәnә nağıl deyirdin
ki, guya sizin şәhәrinizdә
millәtpәrәst pәhlivan adamlar var, heç bir vaxt
millәti öz şәxsi
mәnfәәtlәrinә satmazlar vә mәn
dә sәnә cavab verirdim ki, a kişi, inanma, onlar
millәtpәrәst deyildirlәr,
mәblәğpәrәstdirlәr vә
sözlәrinә qulaq vermә, yalançıdırlar.
İndi gördünmü ki, mәnim sözlәrim
doğru oldu, a Filankәs! Hәr gah yenә mәnә
inanmırsan, get may ayının otuz birinә bax....
Ay Filankәs, yadındadırmı ki, sәn
yenә mәni aldadıb deyirdin ki, bizim
şәhәrimizdә bir orqanizasiya sosialist vardır,
çox әqidәlәri doğru vә ubecdenyalı
adamlardır, proletariatın mәnafeyini
gözlәyirlәr vә mәn dә sәnә cavab
verirdim ki, a kişi, inanma, onlar uşaqdılar, uşaq da
olmasalar oyunbazdılar. İndi, gördünmü ki, mәnim
sözlәrim doğru oldu, a Filankәs, sәni
görüm ... (burada mәnә
pis söz deyibdir, ancaq mәn onu yazmıram).
Hәrgah yenә mәnә inanmırsan, get may
ayının otuz birinә bax....
Ay Filankәs, a ... (yenә pis söz deyibdir)
yadındadırmı ki,
sәn mәni әlә salıb söylәyirdin ki,
bәli, şәhәrimizdә camaat öz xeyir vә
şәrini anlayıbdır, öz dost vә
düşmәnini tanıyır vә mәn dә
sәnә deyirdim ki, balam, vallah inanma, onlar hәlә
qoyun sürüsüdür. Hәlә o mәqamlar
uzaqdır. İndi gördünmü ki, mәnim
sözlәrim doğru oldu, ay Filankәs!
Ay Filankәs, belә
"millәtpәrәst"lәrlәmi meydana
çıxıbsan, belә
"sosialistlәrin"lәmi fәxr elәyirsәn,
camaatın belә ayıqlığındanmı dәm
vurursan, ay Filankәs?!.. "Sözün doğrusu, mәn
sәnin yerinә olsam, qәlәmi-zadı
sındıraram, bundan sonra sәs çıxarmağa
utanaram, ölәrәm, a kişi!..."
Kağızın yerdә qalanı
söyüşdür, imza, filan da yoxdur. Lakin bu nә olsun?
May ayının otuz birinә bax, yәni çe? Mәn bu
kağızı oxuyandan sonra, gedib bir rus vә bir
müsәlman tәqvimi tapıb, may ayının otuz
birinә baxdım, lakin orada bu kağıza dәxli olan bir
şey tapmadım. Rus tәqvimindә yazmışdı ki,
filan svyatoyun ağaca çıxan günüdür,
müsәlman tәqvimi dә yazmışdı ki, bu
gün saat xoş deyil.
Daha bir şey yox idi bu kağıza aid
olaydı vә tәrs kimi o
gün şәhәrimizdә dә elә bir
qәribә әhval vaqe olmamışdı, yenә
irәlilәr adam-zad öldürәrdilәr, o da
olmamışdı. Tәk bir o gün, yәni may
ayının otuz birindә şәhәrimizdә
Dövlәt dumasına vәkillәr seçilmişdilәr.
Lakin bunun millәtpәrәstliyә, sosializmә,
camaatın ayıqlığına nәdәxli?
Qәrәz, mәn ki heç başa düşmürәm ki, bu kağız nә olsun vә bunun ideyası nә imiş.... Әlbәt, әli dincdurmazın birisi imiş, yazıb mәnә sataşmaq istәyirmiş, vәssalam!