HÜRRİYYӘTİ-KӘLAM
Hüriyyәti-kәlam,
hürriyyәti-şәxsiyyә, hürriyyәti-ictima,
hürriyyәti-mәtbuat, hüriyyәti-vicdan.
Hәmin bu beş hürriyyәtlәrin
üstündә bir çox qanlar töküldü, canlar
güdaza getdi. Camaat dedi: Alacağam. Hökumәt dedi:
Vermәyәcәyәm. Camaat dedi: Ölәsәn
dә alacağam. Hökumәt dedi: Ölәsәn
dә vermәyәcәyәm.
Xülasә, indi dә elә bunların
üstündә camaatla hökumәtin arası
düzәlmәyibdir.
Ancaq indi görәk bu hürriyyәtlәr
nәdir? Mәsәlәn, baxaq görәk,
hürriyyәti-kәlam nәyә deyirlәr. Bunun
üçün lap әvvәl baxaq görәk
hürriyyәti-kәlam nәyә demәzlәr!
Bu gün bazara çıxıb vә ya bir
mәclisә girib, xalqı söyüb biabır
elәmәyә hürriyyәti-kәlam
demәzlәr. İndi özünüz baxın görün
hürriyyәti-kәlam nәyә deyirlәr.
Gecә vaxtı birisinin evini yarmağa vә
ya günün günorta çağı bir adamın
cibinә әl salmağa
hürriyyәti-şәxsiyyә demәzlәr. İndi
baxın görün hürriyyәti-şәxsiyyә
nәyә deyirlәr.
Bir urus arvadına bәnd olub,
birdәn-birә mürtәd olmağa
hürriyyәti-vicdan demәzlәr. İndi baxın
görün hürriyyәti-vicdan nәyә deyirlәr.
Qәzeti hәlim aşının qazanı
bilib, әlә gәlәni içinә doldurmağa
vә ağzına gәlәni ona yazdırmağa
hürriyyәti-mәtbuat demәzlәr. İndi baxın
görün hürriyyәti-mәtbuat nәyә
deyirlәr.
* *
* * *
Hürriyyәti-mәtbuat dedim yadıma
Osmanlı senzoru düşdü. Bir dәfә
"Vәqt" qәzetini oxuduğum yerdә belә
xәbәrә rast gәldim:
"Osmanlıda Aydın vilayәtindә
bәrk yağmur olub, әhaliyә xeyli zәrәr
olduğunu Osmanlı senzoru qәzetlәrdәn
pozmuşdur".
İndi bunu görüb mәn dә fikir
elәyirәm: nә yaxşı olardı ki, Osmanlı
senzoru Qafqaz qәzetlәrinә dә baxıb,
Zәngәzur zәrәrdidәlәrinin
әhvalatını pozaydı vә bizim ürәyiyuxa
dövlәtlilәrimizin qәlbini xarab
elәmәyәydi.
* *
* * *
Zәngәzur dedim yadıma bir nağıl düşdü.
Günlәrin bir günü bir zәngәzurlu müsәlman aclığa tab gәtirә bilmәyib, yerә yıxılıbdır vә deyibdir ki: "Ay aclıq, sәn nә güclüsәn?!"
Aclıq cavab veribdir ki, balam, güclü olsaydım,
çörәk
mәnә әsәr edә bilmәzdi.
Zәngәzurlu deyib: "Ay çörәk, sәn nә güclüsәn?!" Çörәk cavab veribdir ki, balam,
güclü olsaydım, mәni
pul ilә satın
alıb yemәzdilәr.
Zәngәzurlu deyib: "Ay pul, sәn nә güclüsәn?!" Pul
cavab veribdir ki, güclü olsaydım dövlәtli müsәlman mәni sandığa basıb,
ağzını da bәrk-bәrk bağlamazdı.
Zәngәzurlu deyib: "Ay dövlәtli müsәlman, sәn nә güclüsәn?!"
Dövlәtli müsәlman cavab veribdir ki:
-- Ay
balam, mәn nә tövr güclüyәm, sәn müsәlmanı orada acından ölәn görüb, bir tikә çörәk uzatmağa da ürәyim gәlmir!!!.
O yedi yerә keçdi, sәn dә ye dövrә keç!