"NOVOYE VREMYA" NӘ YAZIR?
"Novoye vremya" qәzetindә
yazdığı beş-altı sәtir şeylәr
әvәzindә 12 min manat mәvacib alan Stolıpin
(baş vәzirin qardaşıdır) İran barәsindә
belә yazır:
"Bir rus qulluqçusu Zakaspiyski oblastda
iranlı kәndinә gedib mehmannәvaz bir iranlının
evindә qalır. Çörәk yedikdәn sonra haman
qulluqçu papiros çәkib spiçkanın qutusunu
yerә atır. İranlı tez qutunu götürüb,
başlayır ora-burasına tamaşa
elәmәyә...."
(Yәni deyir: iranlı o qәdәr
vәhşi idi ki, spiçka qutusu da görmәmişdi).
"Qutunun üstündә Pyotr Kәbirin
şәkili vardı...."
(Mәn 25 ildir ki, papiros çәkib, min
cürә spiçka qutusu görmüşәm. Heç
birinin üstündә rus padşahı Pyotr Kәbirin
şәklini görmәmişәm).
"Qulluqçu şәkilin kim olduğunu
iranlıya qandırdıqda, iranlı ona ehtiram etmәyә
başlayır, öpür vә kamali-tәntәnә
vә dәbdәbә ilә spiçka qutusunu yuxarı
başa qoyub deyir ki:
-- Bunu iki gözüm kimi saxlayacağam".
(Bәli! Yәni iranlılar
vәhşilikdәn savayı bir dә "çox
padşahpәrәstdirlәr" demәk istәyir.)
"Mәn İranda olmuşam, amma
mәndәn ötrü çox tәәccübdür,
nә tәhәr oldu ki, iranlılar birdәn inqilab
başladılar?"
(Yәni deyir: Necә ola bildi ki,
vәhşilikdәn spiçka qutusunu öpüb
gözlәrinin üstünә qoyan iranlılar birdәn
hürriyyәt vә azadlıqdan dәm vurmağa
başladılar? Bunlar haman iranlılar dәyillәrmi ki?)
"Dәmir yolunda işlәyәk zaman iki
min nәfәrli bir balaca turkmәn dәstәsi
qabağından dovşan kimi qaçırdılar?... Bu tayfa
cәmi-cümlәtanı bir iyirmi ilin әrzindә bu
qәdәr dәyişә bilәrmi? Buna inanmaq
çәtindir."
(İndi ağzımı açıb burada bir
neçә söz deyәrәm ... sonra mәni
qınayarlar.)
"Yox, mәn inanmıram İran inqilabına. Bu nә inqilabdır ki, beş yüz
kazakın, rus polkovnikinin sәrkәrdәliyi ilә olan hücumu ilә sakit oldu...."
Cәnab yazıçının
daldakı sözlәrindәn bu
çıxır ki, şah özü "tәzә fikir sahnbi" bir adamdır vә camaat o ağılda ola bilmәz vә
iranlılar şahla hüriyyәt davzsı etmәyib, bәlkә cәhalәt davası edirlәr.
Şahın tәzә fikir sahibi olduğunu yazıçı cәnabları yәqin kәsilmiş başlardan, cırılmış qarınlardan vә asılmış bәdәnlәrdәn bilir. Doğrudan da, ölülәrin qarnını cırmaq "tәzә fikirdir"! Amma Stolıpin cәnabları isә, bu da İran işlәrindә tәzә cahildir, zira ki, "iranlılar inqilab bacarmazlar, çünki bir İran kәndlisi spiçka qutusunu öpmüşdü vә beş-altı hambal da türkmәnlәrdәn qorxmuşlar". Demәk, mәntiq cәhәtincә böyük bir cәhalәtdir vә Mәlikül-Mütәkәlliminlәri, Cahangir xanları, Tәbatәbai vә s. hüriyyәt qurbanlarını şahdan ağılsız hesab etmәk insaf cәhәtincә böyük bir ağılsızlıqdır!