ZEMSTVO VӘ SÖHBӘT

-- Mәşәdi Qulu, bu әhvalatlara sәn nә deyirsәn?

-- Hansı әhvalatlara?

-- Budur da, osmanlılar Әbdülhәmidi qovdular, iranlılar Mәmmәdәlini qaçırtdılar.

-- Vallah, mәn belә görürәm ki, İran da özünә bir çarә tapacaq, osmanlı da, rus da, amma, yazıq bizim halımıza.

-- Sәn bu sözü havayıdan deyirsәn, yoxsa bir dәlilin var?

-- Dәlil odur ki, elә işlәrә baxıb görürәm ki, altda qalan biz olacayıq.... Amma bircә sәn mәnә de görüm, bu qәzetlәrdә sözlәr yazırlar ki, guya buralarda zemski qurulacaqdır. O zemski nәmәnә olan şeydir. Bir mәnә qandır onu.

-- Zemski deyil, zemstvodur.

-- Zәrәr yoxdur, zemstvo olsun, qandır görüm.

-- Qulaq as. Bizim şәhәr idarәmiz varmı?

-- Yәni dumu deyirsәn?

-- Bәli.

-- Var.

-- Adamlarımız gedib orada yığılıb danışırlarmı?

-- Danışırlar.

-- Şәhәrimizin dәrdinә әlaclar axtarırlarmı?

-- Yox.

-- Necә yox?! Bәs küçәlәri süpürürlәr?

-- Dumun qabağını süpürürlәr vә buna görә, bizdәn dә hәştad beş min manat pul alırlar.

-- Şkol açırlarmı?

-- Yox, istәyirlәr bağlasınlar....

-- Pәh! Şәhәrә su gәtirirlәrmi?

-- Vallah, biz quyu suyu içirik.

-- Xolera gәlәndә qabağını kәsirlәrmi?

-- Gәlәndәn sonra kәsirlәr.

--Bulvar qayırırlarmı? Poltavaya adam göndәrirlәrmi?

-- Yaxşı, yaxşı, bunların zemstvoya nә dәxli var?

-- Zemstvo da bu cürә bir şeydir. Ancaq onun işi nәinki bir şәhәrin, bütün quberniyaların, uyezdlәrin, qәrәz, ölkәmizin hәr yerinin dәrdlәrinә әlac axtarmaqdır.

-- Yaxşı, o zemstvoda bizim evlәri qiymәt elәyәcәklәrmi?

-- Әlbәttә, bir o qәdәr xәrci hökumәt verә bilmәz ki....

-- Demәli, evimiz yıxılacaq.

-- Yox, zemstvo ev yıxan deyil, bәlkә ev tikәndir. Bu şәrtlә ki, yaxşı adamlarımız ola.

-- Yaxşı adam hansıdır? Yaxşı adam bizdә çoxdur. O qәdәr namaz qılan, oruc tutan, hәccә gedәn....

-- Bәs, sәnin dәrdini bilib, yeri gәlәndә söylәyә bilәn adam necә, varmı? Hәmin zemstvonun hamıdan çox olan Qafqaz müsәlmanları üçün nә yolla qurulmağını bilәn adam varmı?

-- Nә bilim, bәlkә var.

-- Әgәr varsa, neyçün meydana çıxmır. Özgәlәr çoxdan işә girişib çalışmaqdadırlar.

-- Meydana çıxmırsa, görünür ki, yoxdur.

-- Onda, sәn әvvәldәn doğru deyirdin ki, yazıq bizim halımıza.