ŞӘNGÜLÜM, ŞÜNGÜLÜM,
MӘNGÜLÜM
Biri var imiş, biri yox imiş, allahdan başqa
heç kәs yox imiş. Bircә keçi var imiş, bu
keçinin dә üçcә balası. Birinin adı
Şәngülüm, birinin adı Şüngülüm,
birinin dә adı Mәngülüm.
Bu keçi hәr gün gedib
meşәdә vә çöldә otlarmış.
Balaları da qapıları bağlayıb evdә
oturarlarmış. Keçi otlamaqdan qayıdanda qapının
dalından çağırarmış:
Şәngülüm, Şüngülüm,
Mәngülüm!
Açın qapını, mәn gәlim!
Ağzımda su gәtirmişәm,
Döşümdә süd
gәtirmişәm,
Buynuzumda ot gәtirmişәm.
Bunu eşidәn kimi balaları sevinib tez
qapını açarlarmış vә anaları onları
doyuzdurub yenә gedәrmiş çölә-bayıra
otlamağa.
Bir gün keçi getcәk qurd gәlib durur
qapının dalında vә başlayır
çağırmağa:
Şәngülüm, Şüngülüm,
Mәngülüm!
Açın qapını mәn gәlim!
Ağzımda su gәtirmişәm,
Döşümdә süd
gәtirmişәm,
Buynuzumda ot gәtirmişәm.
Balaları elә bildi ki, bunları
çağıran analarıdır. Cәld qapını
açdılar.
Qurd içәri girib Şәngülüm
ilә Şüngülümü tutub yedi, amma
Mәngülüm qaçıb evin küncündә
gizlәndi. Qurd onu görmәdi.
Keçi düzü, çәmәni
otlayıb qayıtdı evinә vә hәmin
sözlәr ilә başladı uşaqlarını
çağırmağa. Amma içәridәn bir kәs
ona cavab vermәdi. Neçә dәfә
Şәngülüm, Şüngülüm deyib
çağırdısa da ona cavab verәn olmadı vә
qapı açılmadı. Axırda özü qapını
sındırıb girdi evә. O yana, bu yana baxdı,
balalarının heç birini görmәdi. Axırda
qaranlıq küncün birindә Mәngülümü
gördü.
Başlarına gәlәni
Mәngülüm anasına nağıl elәdi. Onda
keçi çıxdı dovşan damının
üstünә vә ayaqları ilә damı döydü.
Dovşan içәridәn
çığırdı:
“O kimdir?”
Keçi cavab verdi ki, mәnәm,
balalarımı sәnmi yemisәn?
Dovşan cavab verdi ki, yox, mәn
yemәmişәm, get tülküdәn xәbәr al.
Keçi getdi, çıxdı
tülkünün damının üstünә vә
başladı ayaqları ilә döymәyә.
Tülkü içәridәn çığırdı:
“O kimdir, mәnim damımın üstә
çıxıb?!”
Keçi dedi:
“Mәnim balalarımı sәnmi
yemisәn?”
Tülkü cavab verdi:
“Yox, mәn yemәmişәm, get qurddan
soruş.”
Keçi getdi çıxdı qurdun
damının üstünә. Bu vaxt qurd da bir qazan aş
asmışdı, ocağın üstә bişirirdi.
Keçi damı döyәndә bunun aşının
içinә torpaq töküldü. Onda qurd
çığırdı:
O kimdir damım üstә,
Toz tökәr şamım üstә?
Aşımı şor eylәdi,
Gözümü kor eylәdi?
Keçi cavab verdi:
Mәnәm, mәnәm, mәn paşa,
Buynuzum qoşa-qoşa.
Çıx eşiyә, savaşa!
Qurd çölә çıxdı ki,
görsün nә var.
Keçi dedi:
“Sәn mәnim balalarımı yemisәn,
gәlmişәm sәninlә savaşam.”
Qurd istәdi ki, boynundan atsın, amma ata
bilmәdi vә keçi ilә şәrt qoydular ki,
hәr ikisi bir yerdә gedib qazıya şikayәt
elәsinlәr.
Keçi getdi evinә, bir kasa qatıq
çaldı vә bir dәstәrxan yağlı
çörәk bişirdi ki, qazıya sovqat aparsın.
Qurd da bir dağarcığın
içinә üç-dörd noxud dәnәsi
saldı, üfürüb içini yel ilә doldurdu vә
sonra ağzını bәrk bağlayıb özü
ilә gәtirdi. Gәldilәr qazının hüzuruna.
Qazı keçinin sovqatına açıb
baxdı vә çox xoşhal oldu. Sonra qurdun
dağarcığını açdı. Noxudun biri
sıçrayıb qazının bir gözünü
çıxartdı. Qazı işi belә kәsdi ki,
keçi ilә qurd gәrәk savaşsınlar vә
qurda da bir buynuz qayrılsın. Qazı keçinin buynuzunu
daha da iti elәdi. Amma qurda da çürük ağacdan bir
buynuz qayırdı. Keçi ilә qurd başladı
dalaşmağa. Bir-iki dәfә vuruşandan sonra qurdun
buynuzu sındı vә keçi vurub onun qarnını
yırtdı.
Qurd bağırdı:
“Vay bağırsağım, vay.”
Keçi cavabında dedi:
Şәngülümü,
Şüngülümü yemәyәydin!
Vay bağırsağım demәyәydin!
M ә s ә l l ә r:
Keçi suyu bağıra-bağıra keçәr.
Qurd
tutduğu yerdәn
qanıq olur.
Qurdun
adı bәdnamdır,
yesә dә, yemәsә dә.
Qurd
yuvasından sümük әskik olmaz.
Buynuzsuz qoçun qisasını buynuzlu
qoçda qoymazlar.
Tapmacalar:
Bizim evdә bir kişi var, aşın
içindәn noxudun seçәr.
Bizim evdә bir kişi var.
Köndәlәn yatışı var.
Bizim evdә bir kişi var,
Nәnәm ilә işi var.