AŞIQ
ӘLİ
KӘLİBӘRİ QARACADAĞLI
Aşıq
Әlinin bir neçә kәlamından--ki, Mirzә Yusif
Qarabağinin tәrtib etdiyi mәcmuәdә dәrc
olunmuşdur,--belә mәlum olur ki, onun çәndan elm
vә savadı yox imiş vә ona şair deyilmәyib
aşıq deyilmәyi bu qövlümüzә şahiddir.
Aşıq Әli Molla Pәnah Vaqifin müasiri olduğu
Vaqifin mәdhindә yazdığı kәlamdan
anlaşıldı.
Mürәbbeatlarının
bәzindә lәtafәt var isә dә, qüsur
vә rәkakәtindәn xali deyil. Mәsәlәn,
mürәbbeatından birisini bu sayaq başlayır:
Nә
saәtdә gәldim dünya evinә,
Şum
sitarә, bәxti bağlı olmuşam.
Taleim bәd,
günüm qara, cәfakeş,
Hicran evli, dәrd
otaqlı olmuşam.
Burada "şum sitarә",
"bәxti
bağlı", "hicran evli", "dәrd
otaqlı" kimi qafiyәlәrin
nә
vәznindә
vә
nә
üslubunda bir yaraşıqlıq vә
sazişlik var vә
nә
dә
sözlәrin
mәnasında
bir lәtafәt
vә
zәrafәt....
Bunlar әslәn
şair sözlәrinә
bәnzәmir,
bәlkә
Qurdoğlu sözlәrinә
oxşayır. Bu kәlamın
az-çox yenә
axırkı bәndi
xoşayәnddir:
Әliyәm,
çox çәkdim
dәrdü
bәladәn,
Qәm
әl
götürmәdi
mәn
mübtәlәdәn,
Alәmi-әrvahdә
qalü bәladәn
Xun cigәrli
Qaradağlı olmuşam.
Aşıq Әlinin
qәzәllәrindәn
әn
mәrğubu
aşağıda yazılan qәzәli-müstәzaddır:
Ey sәrvi-sәhi,
sәn
gәlәli
seyr ilә
bağә,
Baş çәkmәdi
әr-әr,
Çox alinәsәblәr
özünü saldı ayağә,
Qul oldu sәnubәr.
Bir xalın üçün zülfünә
çoxlar dolaşıbdır,
Ancaq mәni
bilmә.
Bir danә
üçün çox quş özün saldı duzağә,
Dam oldu müsәxxәr.
Sünbül özünü zülfünә
bәnzәtdi,
nigarım,
Gördü ki, xәtadır.
Dağlarda tapar yüzü qarabaşı aşağә,
Qayğılı, mükәddәr.
Sәn
tәk
pәrinin
mәnzili
viranә
gәrәkdir
Ya çeşmәlәr
üstü,
Könlüm kimi viranә,
gözüm kimi bulağә
Gәl,
ey pәripeykәr!
Dünyada әgәr
Әli
özü ağlıya getsә,
Zülfün hәvәsindәn,
Rәhmәt
yağışı torpağının üstünә
yağә,
Qәbri
ola әnvәr.
Bundan әlavә
Molla Pәnah
Vaqifin mәdhindә
yazdığı qafiyәlәrdir
ki, bu sayaq başlanır:
Bu gövhәr
sözlәrin,
ey alicәnab,
Tamam aşiqlәrin
sәminә
gәlmiş....
i.a.
Molla
Pәnah Vaqifin tәrcümeyi-halına müraciәt
etmәli.