LAL
Teatr üçün bir pәrdә
Şәhәrin küçәsindә,
divarın dibindә, havanın soyuq vaxtı, günortaya bir
az qalmış iki sahibsiz uşaq, biri sәkkiz, biri altı
yaşında, mündәris [1] vә çirkli paltarda.
Hәrәsinin әlindә bir tikә qara
çörәk, gah "vay dәdә!"-- deyib
ağlayırlar, gah çörәyi ağızlarına
basıb, iştaha ilә yeyirlәr. Yavuqdakı evlәrin
birindәn musiqi sәsi gәlir vә uşaqların
halına münasib bayatı havası çalınır.
[1] Yırtıq.
1. Bu heyndә yol ilә intelligent libasında
bir müsәlman keçir vә uşaqları
görüb dayanır vә sonra bunlara yavuq gәlib,
ağlamaqlarının sәbәbini soruşur. Uşaqlar
bu şәxsi görcәk ağlamaqdan sakit olurlar, amma onun
sualına cavab vermәyib, yenә başlayırlar
ağlamağı vә musiqi yenә bayatı
havasını çalır. Mәzkur şәxs
dә baxır vә bilmir
nә elәsin.
2. Hәmin vaxt bir mömün müsәlman
taciri, әlindә tәsbeh, yavuq gәlir vә bu da
başlayır uşaqlardan ağlamaqlarının
sәbәbini soruşmağa. Uşaqlar bunu da
görәndә ağlamırlar; amma bunun da
sözlәrinә cavab vermәyib, başlayırlar
ağlamağı. Musiqi yenә bayatı havasını
çalır. Mömün mәәttәl qalıb bilmir
nә elәsin.
3. İndi dә buraya bir müsәlman
çinovniki qoltuğunda portfel gәlir vә bu da
uşaqların ağlamaqlarının sәbәbini
soruşur. Uşaqlar buna da cavab vermirlәr vә yenә
ağlaşırlar. Musiqi dә bayatı havası ilә
ağlayır.
4.
Axırda buraya bir lal kişi gәlir. Nә millәt olduğu mәlum deyil vә uşaqlara yavuq gәlib әllәri
ilә vә özünә mәxsus sәs
ilә bir şey
soruşur. Uşaqlar, şәkk
yox, dinmirlәr vә yenә ağlaşırlar. Habelә
musiqi dә öz
bayatısını çalır.
Günorta
tamam olur. Şәhәr
saatı uzaqdan on iki dәfә zәng çalır vә intelligent ilә çinovnik ciblәrindәn saatlarını çıxardıb
baxırlar. Çün bunların vacib
işlәri yada
düşür. Hәrәsi
ciblәrindәn bir pul çıxardıb,
qoyurlar uşaqların böyüyünün ovcuna vә gedirlәr.
Vә hәmin vaxt uzaqdan әzan sәsi
gәlir, musiqi minacat havasını çalır,
mömün müsәlman
"lailahә-illәllah"--deyib uşaqlara pul verib gedir.
Qalır uşaqların yanında tәk
bircә lal. Bu nә zәngi eşitdi, nә
әzanı; ancaq mәşğuldur uşaqlara. Uşaqlar
yenә ağlamağa başlayanda lal gedir dizi üstә
çökür uşaqların qabağında vә iki
әllәri ilә qucağını açıb,
uşaqları qucağına almaq istәyir. Uşaqlar
әvvәl laldan qorxan kimi olub geri çәkilirlәr.
Külәk qalxır vә soyuqdanmı, qorxudanmı,
uşaqlar başlayırlar titrәmәyә. Lal bunu
görcәk qalxır ayağa vә bir qәdәr geri
çәkilir. Uşaqlar sağa-sola baxıb, bir kәsi
görmürlәr, başlayırlar "dәdә
vay!"--deyib ağlamağa vә yavaş-yavaş
yavuqlaşırlar lala tәrәf. Bu da dübarә
gәlib çökür dizi üstә, әllәrinin
birinin üstünә uşaqların birini vә o birinin
üstünә digәrini mindirib, durur ayağa vә
başlayır getmәyә.
Musiqi buna münasib hava çalır.
P ә r d ә
30 avqust, 1921, Bakı.