DӘLLӘK
Sadıq kişinin on yaşında oğlu
Mәmmәdvәlinin gözlәri
ağrıyırdı. Bir gün uşaq anasına dedi:
“Axı, Kәrbәlayı Qasımın
oğlu Әhmәdin dә gözlәri ağrıyırdı.
Dünәn Әhmәdnәn arxın
kәnarında oynuyurduq. Әhmәd burun qanadan otnan burnunu qanatdı. Elә burnundan bir az qan axan kimi, Әhmәdin gözlәri yaxşı oldu.
“Bala, get
sәn dә burnunu qanat!” -- anası Mәmmәdvәliyә dedi.
Mәmmәdvәli getdi, otların içindәn haman tikanlı otu tapdı,
sol әli ilә otu soxdu burnunun deşiklәrinә, sağ әli ilә yumruğunu düyüb vurdu sol әlinin altından vә Mәmmәdvәlinin burnundan qan başladı
axmağa.
Yarım
saat qәdәrincә qan axdı. Mәmmәdvәli barmaqları ilә burnunun deşiklәrini tutdu ki, bәlkә qan kәsilә, amma qan kәsilmәk bilmәdi. Axırı anasını
çağırdı. Anası dәxi qanın kәsilmәyinә bir çarә tapmadı. Bu heyndә Sadıq kişi әlindә әt sәbәti bazardan evә әt gәtirdi. Övrәt üzünü tutdu Sadıq
kişiyә:
“A
kişi, gәl
gör, Mәmmәdvәlinin burnunun qanına nә çarә eliyirik--kәsilmir; gәl bәlkә sәn bir çarә tapasan.”
Sadıq
kişi oğlunun yanına yetişib, sağ әlinin barmaqları ilә yapışdı Mәmmәdvәlinin burnunun ucundan vә qoymadı qan axsın. Amma
qan burnunun içindә şişib, genә yol tapıb, başladı axmağa.
“A
kişi, qaç bazara--övrәti başladı uca sәslә Sadıq kişiyә demәyә.--Qaç tez Usta Hüseynin
yanına. Onun hәkimlikdә sәriştәsi çoxdu. Tez qaç Usta
Hüseynә de.
Yoxsa uşağı qan aparar, evin yıxılar. Tez durma
qaç vә tez
xәbәr gәtir.”
Sadıq
kişi әllәrinin qanını arxda yuyub,
üz qoydu hәyәtdәn çıxmağa. Sadıq
kişi o vaxt Usta Hüseynin dükanına yetişdi ki, usta
bir müştәrinin
başını qırxıb qurtarıb, qanatdığı
yerlәrә pambıq düzürdü.
Sadıq
kişi dükanın qabağında durub salam verdi. Usta
Hüseyn kişini görcәk onu müştәri hesab etdi vә qoltuq cibindәn aynanı
çıxardıb tutdu Sadıq kişinin qabağına. Sadıq
kişi aynanı alıb vә gözlәrini yumub bir salavat zikr etdi vә aynanı әvvәl sağ çiyninin, sonra sol
çiyninin qabağına aparıb tutdu üzünün
müqabilindә
vә gözlәrini açıb sol әli ilә başladı qırmızı
saqqalını tumarlamağa vә bir dәfә dә salavat çevirib, aynanı
qaytardı Usta Hüseynә vә dedi:
“Ay Usta
Hüseyn, bizim Mәmmәdvәlinin burnu qanıyıb. Nә әlac edirik qan kәsilmәk bilmir. Arvad mәni yalvara-yalvara sәnin yanına göndәrib, bәlkә sәn bir çarә tapasan.”
Usta
Hüseyn Sadıq kişidәn aynanı alıb әvvәl ona tәklif etdi ki, girsin dükana vә otursun sәkinin üstündә. Sadıq kişi dükana
girib oturandan sonra, Usta Hüseyn onun yavığına yeriyib
sağ әlini
uzatdı vә
Sadıq kişinin börkünü götürüb
qovzadı yuxarı. Sadıq kişi altdan-yuxarı
baxırdı Usta Hüseynin üzünә. Usta başını
bulaya-bulaya dedi:
“Ax, ax,
vay, vay! Yazığım gәlir gününә, ay Sadıq kişi! Bilmirәm sәnin axırın nә günә qalacaq! Ay kişi, ya
adını ermәni qoy, xalq bilsin ki, sәn müsәlman deyilsәn, yoxsa әgәr müsәlman olmaq istәyirsәn, qardaş, bu müsәlmançılıq deyil ki,
sәn eliyirsәn. Kişi, utanmırsan
başuvun tükünü bu qәdәr uzadıb qırxdırmırsan? Hәlә xәcalәt çәkmәyib deyirsәn ki, Mәmmәdvәlinin burnunun qanı kәsilmir? O allahın qәzәbidir ki, sәni tutub. Yoxsa harda görsәnәn şeydir ki, burnunun qanı kәsilmәyә? Sәnin tәk müsәlmanlar bundan da artıq bәlaya giriftar olacaqlar!”
Bu
sözlәri deyә-deyә Usta Hüseyn balaca mis qaba soyuq su
töküb, Sadıq kişinin başını hәr iki әllәri ilә ovurdu ki, tüklәri yumşalsın. Sadıq kişi
dinmәz-söylәmәz oturub başını әymişdi aşağı.
Usta Hüseyn әllәrini әtәklәrinә silib götürdü
ülgücü vә başladı daşın üstә çәkib itilәmәyә vә sonra bir neçә dәfә dә qayışa çәkib, Sadıq kişinin
başını qırxmağa mәşğul oldu vә Sadıq kişiyә belә moizә elәdi:
“Sadıq
әmi! Müsәlmançılığın
şәrtlәri çox
ağırdır. Az bir adam bu şәrtlәrin hamısını әmәlә gәtirә bilәr. Mәsәlәn, başı tüklü saxlamaq
heç bilirsәn
ki, necә
böyük günahların biridir? Әvvәla budur ki, başını
vaxtından-vaxtına qırxdırmıyanın evindә heç xeyir-bәrәkәt olmaz. İkinci budur ki, insana növbәnöv bәdbәxtliklәr üz verәr. Mәn nәyә deyirsәn and içim ki, oğlunun
qanının kәsilmәmәyi mәhz tәnbehdir ki, xudavәndi-alәm bu günahların
qabağında sәnә
göndәrib. Mәndәn sәnә vәsiyyәt: bir dә belә qәlәtlәri elәmә; yazıqsan, fağırsan. Yoxsa bir
özgә
cür bәdbәxtlik üz verәr, dәxi sonra peşimanlıq bir yerә çatmaz.”
Usta
Hüseyn, Sadıq kişinin başını qırxıb
qurtardı. Sadıq kişi börkünü qoydu
başına, iki qәpik çıxarıb uzatdı Usta Hüseynә vә dedi:
“Usta,
allah atana rәhmәt elәsin.”
Vә usta Hüseyn pulu alıb
cavab verdi:
“Allah sәnin dә atana rәhmәt elәsin.”
Sadıq
kişi üz qoydu evinә getmәyә.
Hәyәtә girib Sadıq kişi gördü ki, oğlunun qanı çoxdan kәsilib. Mәmmәdvәli bir uzun ağacdan at qayırıb minmişdi, hәyәti o tәrәfә çapırdı, bu tәrәfә çapırdı vә hәrdәn bir at kimi kişnәyirdi.