Naxçıvan şəhəri - Naxçıvan Muxtar Respublikasının paytaxtıdır. Ərazisi
191,57 km2, əhalisi 131 min nəfərdir (01.01.2016-cı il).
Naxçıvan şəhərində 1 qəsəbə və 5 kənd vardır. Azərbaycanın ən qədim
şəhərlərindəndir. Naxçıvandan Bakıyadək olan məsafə 536 kilometrdir.
İqlimi kontinentaldır. Orta temperatur yanvarda - 3,80 C , iyulda 26,90
C, illik yağıntı 236 mm-dir.
İri sənaye, elm və mədəniyyət mərkəzi, mühüm dəmiryolu və avtomobil
nəqliyyatı qovşağında yerləşir. Beynəlxalq Hava Limanı vardır.
Naxçıvan şəhərində Heydər Əliyev adına Hərbi Lisey, 3 ali, 3 orta
ixtisas, 21 ümumtəhsil məktəbi, 7 məktəbdənkənar və 9 məktəbəqədər
tərbiyə müəssisələri, 8 kitabxana, 4 klub müəssisəsi, 12 muzey, 7 musiqi
məktəbi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan bölməsi, Cəlil
Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı, Məhəmməd Tağı
Sidqi adına Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrı, Naxçıvan Dövlət Uşaq Teatrı,
Naxçıvan Dövlət Filarmoniyası, Naxçıvan Dövlət Uşaq Filarmoniyası,
Naxçıvan Dövlət Rəsm Qalereyası, İlham Əliyev adına Olimpiya İdman
Kompleksi, Üzgüçülük Mərkəzi, Şahmat Mərkəzi, Naxçıvan Turizm
İnformasiya Mərkəzi, "Naxçıvan Mətbəxi" Kulinariya Mərkəzi,
Naxçıvanşünaslıq Mərkəzi, 3 mədəniyyət və istirahət parkı, "Gənclik"
Mərkəzi, Diaqnostika Müalicə Mərkəzi, Doğum Mərkəzi, 14 xəstəxana, 1
həkim ambulatoriyası, 3 Feldşer mama məntəqəsi, dövlət orqanları və
digər xidmət infrastruktur obyektləri vardır.
Naxçıvan şəhərində Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Televiziya və
Radio Verilişləri Komitəsi, Naxçıvan Muxtar Respublikası
Televiziya-Radio Ötürücü Mərkəzinin nəzdində isə "Kanal-35" televiziyası
fəaliyyət göstərir.
2001-ci il sentyabr ayının 19-dan fəaliyyətə başlayan "Naxçıvanın səsi"
radiosu 100.3 FM dalğasında 18 saat ərzində muxtar respublikanın bütün
bölgələrində yayımlanır.
"Şərq qapısı" 1921-ci ildən ictimai-siyasi qəzet kimi dərc olunur.
Təsisçisi Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi və Nazirlər
Kabinetidir.
Naxçıvan şəhər İcra Hakimiyyətinin orqanı olan "Nuh yurdu" qəzeti
1996-cı ildən nəşr olunur. Qəzet öz növbəsində Naxçıvan şəhərinin
ictimai-siyasi həyatında özünəməxsus rol oynayır.
Naxçıvan şəhərinin ərazisindən keçən avtomobil yolu birinci dərəcəli yol
olmaqla uzunluğu 7 kilometrdir. Dəmir yolunun uzunluğu isə 1,6 kilometr
olmaqla ikinci dərəcəli yoldur.
Şərur rayonu - 08 avqust 1930-cu ildə rayon kimi təşkil
olunmuşdur. Şimal-şərqdə Ermənistan, cənub-qərbdə İranla həmsərhəddir.
Ərazisi 872,26 km2, əhalisi 113,4 min nəfərdir (01.01.2016-cı il).
Mərkəzi Şərur şəhəridir. Rayonda 65 kənd vardır.
Rayon ərazisi dağlıq və maili düzənliklərdən ibarətdir. Yayı quraq keçən
soyuq yarımsəhra, quru çöl və qışı quraq keçən soyuq iqlimi vardır.
Rayon ərazisindən Araz, Arpaçay çayları axır. Rayonda Arpaçay Su Anbarı
yerləşir. Əsasən kənd təsərrüfatı rayonudur.
Rayonda 57 ümumtəhsil məktəbi, peşə liseyi, 6 məktəbdənkənar, 2
məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsi, 60 kitabxana, 67 klub müəssisəsi, 2
muzey, Arpaçay Tarix-Mədəniyyət qoruğu, 6 uşaq musiqi məktəbi, "Bahar"
kinoteatrı, 1 mərkəzi rayon xəstəxanası, 1 kənd sahə xəstəxanası, 28
həkim ambulatoriyası, 32 feldşer mama məntəqəsi, Gigiyena və
Epidemiologiya Mərkəzi və s. təşkilatlar vardır.
Tarixi və memarlıq abidələri
Şərur rayonu arxeoloji və tarixi memarlıq abidələri ilə zəngindir.
Burada daş dövründən başlamış tarixin bütün mərhələlərinə aid abidələr
mövcuddur.
Şərur ərazisində arxeoloji abidələr içərisində Qazma mağarası, Oğlanqala
abidəsi, Qarasu qalası, Qız qalası, Parçı İmamzadəsi, Piri-Süleyman
türbəsi, Yengicə hamamı xüsusi əhəmiyyət daşıyır.
Rayon mərkəzində ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi ucaldılmışdır.
Babək rayonu - 23 oktyabr 1978-ci ildə rayon kimi təşkil
olunmuşdur. Şimal-qərbdə Ermənistan, cənubda İranla həmsərhəddir.
Ərazisi 828,42 km2, əhalisi 73,3 min nəfərdir (01.01.2016-cı il).
Mərkəzi Babək qəsəbəsidir. Rayonda 36 kənd vardır.
Rayon ərazisi Zəngəzur, Dərələyəz dağ silsilələrinin təpələri, Naxçıvan
və Gülüstan düzənliklərindən ibarətdir. Rayonun ən yüksək zirvəsi Buzqov
dağıdır (2475 m). Yayı quraq keçən soyuq yarımsəhra, quru çöl və qışı
quraq keçən soyuq iqlim tipinə malikdir.
Rayon mineral sularla zəngindir. Sirab və Vayxır mineral su bulaqları
bütün dünyada məşhurdur. Ərazisindən Araz, Naxçıvançay və s. çaylar axır.
Rayonda Uzunoba, Nehrəm, Sirab, Cəhri, Qahab su anbarları və suvarma
kanalları vardır. Əsasən kənd təsərrüfatı rayonudur.
Rayonda 36 ümumtəhsil məktəbi, 6 məktəbdənkənar, 1 məktəbəqədər tərbiyə
müəssisəsi, 38 kitabxana, 29 klub müəssisəsi, 1 xalq teatrı, 2 muzey, 5
uşaq musiqi məktəbi, 1 Mərkəzi Rayon Xəstəxanası, doğum evi, 2 kənd sahə
xəstəxanası, 14 həkim ambulatoriyası, 17 feldşer mama məntəqəsi,
Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzi və s. təşkilatlar fəaliyyət göstərir.
Rayonda Babək rayon İcra Hakimiyyətinin orqanı olan "Şərqin səhəri"
qəzeti nəşr olunur. Babək rayonu ərazisindən keçən avtomobil yolları
respublika əhəmiyyətli və yerli əhəmiyyətli yollara aiddir. Respublika
əhəmiyyətli yollar 166,5 km, yerli əhəmiyyətli yollar isə 267,5 km-dir.
Rayon ərazisindən Ordubad-Şərur dəmir yolu keçir.
Babək rayonunun ərazisi daş, duz, tikinti materialları və minerallar ilə
zəngindir. Mineral bulaqlardan Sirab, Vayxır, Cəhri, Qahab və
başqalarına bu bölgədə rast gəlinir.
Rayonda fauna və flora aləmi də zəngindir. Araz su qovşağının su
anbarında müxtəlif növ balıqlar vardır.
Tarixi və memarlıq abidələri
Babək rayonunun ərazisi tarixi arxeoloji abidələrlə zəngindir. Buranın
təbii coğrafi mövqeyi rayonda əkinçi-maldar tayfaların qədim dövrlərdən
məskunlaşmasına və uzun müddət yaşamasına şərait yaratmışdır. I Kültəpə
və II Kültəpə kimi dünya miqyaslı abidələr Babək rayonu ərazisindədir.
Bununla yanaşı rayonda Abbasabad qalası da mövcud olmuşdur.
Bundan başqa rayon ərazisində elmi əhəmiyyətə malik Eneolit, Tunc, Dəmir
dövrünə və Antik dövrə aid arxeoloji abidələr, qədim duzdağ yatağı, orta
əsrlərə aid yaşayış yerləri, nekropollar, maddi mədəniyyət qalıqları və
onlarla digər arxeoloji, tarixi, memarlıq abidəsi, zəngin materiallar
aşkara çıxarılmış və tədqiq edilmişdir.
Son illər rayonun Çeşməbasar kəndində "Heydər" məscidi, Nehrəm, Qahab,
Zeynəddin, Cəhri, Sirab kəndlərində və Babək qəsəbəsində memarlıq
baxımından gözəl məscidlər inşa edilmişdir.
Rayonun mərkəzində Babəkin heykəli, "Şəhidlərin abidə kompleksi",
Nehrəmdə "Şəhidlər abidə kompleksi", Çeşməbasarda "Şəhid bulağı",
Tumbulda Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarının Xatirə Abidəsi
ucaldılmışdır.
Son dövrlərdə rayonun ərazisində olan tarixi və memarlıq abidələrinin
təmiri və bərpası istiqamətində müəyyən işlər görülmüşdür.
Rayon mərkəzində ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi ucaldılmışdır.
Ordubad rayonu - 8 avqust 1930-cu ildə rayon kimi təşkil
olunmuşdur. Cənubda İranla, şimal və şərqdə isə Ermənistanla
həmsərhəddir. Ərazisi 978,99 km2, əhalisi 49,2 min nəfərdir (01.01.2016-cı
il).
Mərkəzi Ordubad şəhəridir. Rayonda 3 qəsəbə, 43 kənd vardır.
Rayon ərazisi Zəngəzur dağ silsiləsi və Arazboyu düzənliklərdən
ibarətdir. Ən yüksək zirvəsi Qapıcıq (3904 m) dağıdır. Yayı quraq və
qışı soyuq keçən iqlim tipi vardır. Rayon ərazisindən Araz, Ordubad,
Vənənd, Gilançay və s. çaylar axır. Əsasən kənd təsərrüfatı rayonudur.
Rayonda 37 ümumtəhsil məktəbi, 1 peşə liseyi, 5 məktəbdənkənar, 2
məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsi, 47 kitabxana, 42 klub müəssisəsi, 5
muzey, "Gəmiqaya" Tarix Mədəniyyət qoruğu, Zəngəzur Milli Parkı, Ordubad
Tarix-Memarlıq qoruğu, 2 uşaq musiqi məktəbi, 1 Mərkəzi Rayon
Xəstəxanası, 12 həkim ambulatoriyası, 29 feldşer mama məntəqəsi,
Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzi və başqa təşkilatlar əhaliyə xidmət
edir.
Rayon İcra Hakimiyyətinin orqanı olan "El həyatı" qəzeti nəşr olunur.
Naxçıvan-Ordubad magistral avtomobil yolunun uzunluğu Culfa rayonundan
Ordubad şəhərinədək 25 km-dir.
Tarixi və memarlıq abidələri
Rayonun ərazisində miqyasına görə irili-xırdalı 100-dən artıq tarixi-memarlıq
incəsənət abidələri və arxeoloji abidələr mövcuddur. Onların 30-dan çoxu
dövlət tərəfindən qorunur.
Onlardan Ordubad şəhərindəki orta əsrlərə aid Sərşəhər məscidi, Anbars
məscidi, Qeysəriyyə, Cümə məscidi, Mingis məscidi, Təkeşiyi məscidi, 48
kəhriz, XVI əsrin tarixi yadigarı olan hamam binası, Nüsnüs piri, Vənənd
məscidi, XVIII əsrin yadigarı, qədim "İpək Yolu"nun üzərində olan Aza
körpüsü, XVI əsrin arxeoloji qalıqları olan Xaraba Gilan, akademik Y.
Məmmədəliyevin, böyük ədib M. S. Ordubadinin, Məhəmməd Tağı Sidqinin ev
muzeyləri, Ordubad rayon Tarix Diyarşünaslıq Muzeyi və Gəmiqaya Muzeyı
mövcuddur. Naxçıvan diyarında qədim insanın məskunlaşdığı əsas
bölgələrdən biri olan Ordubad rayonunun ərazisi Daş dövründən başlayaraq
orta əsrlərə qədərki abidələrlə zəngindir.
Gəmiqaya qayaüstü təsvirləri dəniz səviyyəsində 3904 m yüksəklikdə
yerləşən Qapıcıq zirvəsinin cənub və qərb yamaclarındakı Nəbi yurdu,
Camışölən və Qaranquş yaylaqlarındadır. Qaya təsvirlərinin toplandığı
başlıca bölgə Qaranquş yaylağıdır. Burada e. ə. II-I minilliklərə aid
Sabirkənd, Plovdağ, Xaraba Gilan, Şomudərə, Xalı-Kaşan, Mərdangöl və s.
mədəniyyət qalıqları ilə zəngin yaşayış yerləri və nekropollar mövcuddur.
Bu ərazilər Araz sahilində, eləcə də Naxçıvançay, Əlincəçay və Gilançay
vadisində yaşamış qədim əkinçi-maldar tayfaların yaylaq yerləri olmuşdur.
Ordubad rayonu ərazisində Gilan, Biləv, Parağa, Tivi, Nəsirvaz, Xurs və
s. kəndlərdə də Tunc, ilk Dəmir dövrlərinə, antik dövrə, həmçinin erkən
orta əsrlərə aid maddi mədəniyyət qalıqları mövcuddur.
Biləv kəndi yaxınlığında, Gilançayın sol sahilində yerləşən abidə xalq
arasında Babək qalası, Gəmiqayada Qaranquş yaylağındakı qəbiristanlıq
isə babəklilərin qəbirləri kimi tanınır.
Hazırda Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi yerləşən Qeysəriyyə memarlıq abidəsi
ən nadir incilərdəndir. Özünün arxitektura xüsusiyyəti, ornamenti,
kompozisiya quruluşu, tərtibatı ilə seçilən Qeysəriyyə həmişə diqqəti
cəlb edən bir obyekt kimi nəzərə çarpıb.
Şəhərdəki XVI əsrin yadigarı Ordubad hamamı da qiymətli memarlıq
incəsənət abidələrindəndir.
Şəhərdəki Əfqan qalası görünüşünə, tikinti üslubuna görə diqqəti cəlb
edir.
Nüsnüs kəndində böyük ziyarətgaha çevrilmiş XVI əsrin yadigarı olan
Nüsnüs piri (Qırxkimsənə piri) son illərdə xeyli abadlaşdırılmışdır.
Pirə gedən yollar tam qaydaya salınıb. Respublikamızın bir çox
rayonlarından, hətta bəzi xarici dövlətlərdən bu ziyarətgaha gələnlər
xoş təəssürat alırlar.
Dəstə, Vənəd, Əylis, Nüsnüs və başqa kəndlərdə olan abidə məscidlər də
təkcə dini ziyarətgah baxımından deyil, tikinti arxitektura
xüsusiyyətlərinə görə də seçilir. Ordubad şəhərində və Əylis kəndində
bir sıra bulaq abidələr vardır ki, onlar da dövlət tərəfindən mühafizə
olunan obyektlərdəndir.
Şəhərdəki Qırxayaq, Nəhər, Əylis kəndindəki Xan çeşməsi, Meydan çeşməsi
və Bazar çeşməsi bu abidələr sırasına daxildir.
Şəhərdəki Mingis qarşısında aşkar edilmiş 50 metr dərinliyi olan çeşmə
də abidələr sırasına daxil edilmişdir.
Ordubad şəhərində 600-dən yuxarı yaşı olan böyük çinar ağacları bura
gələnləri valeh edir. Son dövrlərdə rayonun ərazisində olan tarixi və
memarlıq abidələrinin təmiri və bərpası istiqamətində müəyyən işlər
görülmüşdür.
Rayon mərkəzində ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi ucaldılmışdır.
Culfa rayonu - 8 avqust 1930-cu ildə rayon
kimi təşkil olunmuşdur. Şimal-şərqdə Ermənistan, cənubda isə İranla
həmsərhəddir. Ərazisi 926,3 km2, əhalisi 45,6 min nəfərdir (01.01.2016-cı
il).
Mərkəzi Culfa şəhəridir. Rayonda 22 kənd vardır.
Rayon ərazisi Zəngəzur dağ silsiləsi, Arazboyu və Culfa düzənliklərindən
ibarətdir. Ən yüksək zirvəsi Dəmirlidağdır (3364 m). Darıdağ, Nəhəcir və
s. mineral sular çıxır. Yayı quraq isti, qışı soyuq keçən iqlim tipi
vardır. Rayon ərazisindən Araz, Əlincə və s. çaylar axır. Rayonda
Bənəniyar su anbarı yerləşir.
Rayonda 26 ümumtəhsil məktəbi, 1 peşə liseyi, 6 məktəbdənkənar, 2
məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsi, 29 kitabxana, 37 klub müəssisəsi, 2
muzey, 2 uşaq musiqi məktəbi, 1 Mərkəzi Rayon Xəstəxanası, 14 həkim
ambulatoriyası, 8 feldşer mama məntəqəsi, Gigiyena və Epidemiologiya
Mərkəzi və s. təşkilatlar fəaliyyət göstərir.
Culfa Rayon İcra Hakimiyyətinin orqanı olan «Arazın səsi» qəzeti 1935-ci
ildən nəşr olunur.
Culfa rayonunun ərazisindən keçən dəmir yolunun uzunluğu 85 kilometrdir.
Avtomobil yolunun uzunluğu isə 273 kilometrdir.
Culfa rayonunda Gülüstan türbəsi, Daş körpü, Ərəfsə piri, Xanəgah
Memarlıq Kompleksi, Kırna cümə məscidi, Əshabi-Kəhf Ziyarətgahı, Qazançı
qalası, Qazançı körpüsü, Şeyx Xorasan Xanəgahı, Əlincəqala kimi tarixi-memarlıq
abidələri vardır.
Son dövrlərdə rayonun ərazisində olan tarix-memarlıq abidələrinin təmiri
və bərpası istiqamətində müəyyən işlər görülmüşdür.
Rayon mərkəzində ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi ucaldılmışdır.
Kəngərli rayonu - 19 mart 2004-cü ildə
rayon kimi təşkil olunmuşdur. Cənub və cənub-qərbdə İran, şimal və şimal-şərqdə
Ermənistanla həmsərhəddir. Ərazisi 704,89 km2, əhalisi 31,4 min nəfərdir
(01.01.2016-cı il).
Mərkəzi Qıvraq qəsəbəsidir. Rayonda 10 kənd vardır.
Rayon ərazisi Dərələyəz dağ silsiləsi və Kəngərli düzündən ibarətdir. Ən
yüksək zirvəsi Keçəltəpə (2744 m) dağıdır. Burada kontinental iqlim tipi
hakimdir.
Rayonda 12 ümumtəhsil məktəbi, 4 məktəbdənkənar tərbiyə müəssisəsi, 12
kitabxana, 12 klub müəssisəsi, 2 muzey, 2 uşaq musiqi məktəbi, 1 Mərkəzi
Rayon Xəstəxanası, 5 həkim ambulatoriyası, 5 feldşer mama məntəqəsi,
Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzi və s. təşkilatlar vardır.
Kəngərli rayon İcra hakimiyyətinin orqanı olan "Yeni həyat" qəzeti nəşr
olunur.
Rayonun ərazisində olan avtomobil yollarının ümumi uzunluğu 148,5 km-dir.
O cümlədən, respublika əhəmiyyətli yolların uzunluğu 71 km, yerli
əhəmiyyətli yolların ümumi uzunluğu isə 77,5 km-dir.
Rayon ərazisində Qarabağlar türbəsi, Qıvraq məscidi, Qıvraq hamamı,
Çalxanqala arxeoloji abidəsi, Çalxanqala abidə divarları, Çalxanqala
türbəsi, Şahtaxtı Govur qalası kimi tarixi-memarlıq abidələri vardır.
Rayon mərkəzində ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi ucaldılmışdır.
Şahbuz rayonu - 8 avqust 1930-cu ildə rayon kimi təşkil
olunmuşdur. 4 yanvar 1963-cü ildə ləğv edilərək Naxçıvan (indiki Babək
rayonu) rayonuna verilmiş, 6 yanvar 1965-ci ildə yenidən təşkil
olunmuşdur. Şimal və şərqdə Ermənistanla həmsərhəddir. Ərazisi 836,58
km2, əhalisi 24.8 min nəfərdir (01.01.2016-cı il).
Mərkəzi Şahbuz şəhəridir. Rayonda 1 qəsəbə, 22 kənd vardır.
Rayon ərazisinin böyük hissəsi Zəngəzur və Dərələyəz dağ silsilələrinin
yamaclarında yerləşir. Ən yüksək zirvəsi Salvartı (3160 m) dağıdır. Yayı
quraq keçən soyuq iqlim tipinə malikdir.
Rayon ərazisində Naxçıvançay və onun qolları Kükü, Şahbuz, Salvartı
çayları axır. Rayonda Heydər Əliyev Su Anbarı, Qanlıgöl və Batabat
gölləri vardır. Əsasən kənd təsərrüfatı rayonudur. Arıçılıq və
heyvandarlıq inkişaf etmişdir.
Rayonda 23 ümumtəhsil məktəbi, 6 məktəbdənkənar, 1 məktəbəqədər tərbiyə
müəssisəsi, 28 kitabxana, 26 klub müəssisəsi, 2 muzey, Şahbuz Dövlət
Təbiət Qoruğu, 2 uşaq musiqi məktəbi, "Araz" kinoteatrı, 1 Mərkəzi Rayon
xəstəxanası, 12 həkim ambulatoriyası, 10 feldşer mama məntəqəsi,
Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzi və başqa təşkilatlar əhaliyə xidmət
edir.
Rayon İcra Hakimiyyətinin orqanı olan "Oğuz səsi" qəzeti nəşr olunur.
Rayonun ərazisindən keçən avtomobil yollarının uzunluğu 282 kilometrdir.
Dövlət əhəmiyyətli yolların uzunluğu 109 kilometr, yerli əhəmiyyətli
yolların uzunluğu 173 kilometrdir.
Rayon ərazisində Eneolit, Tunc, Dəmir dövrlərinə, antik dövrə və orta
əsrlərə aid yaşayış yerləri, qəbir abidələri qeydə alınmış və
öyrənilmişdir. Kükü çayı vadisində eradan əvvəl III minilliyə aid
yaşayış yerləri mövcuddur. Tədqiqatçılar tərəfindən Sarıdərə, Ağbulaq,
Kolanı, Kükü, Külüs, Şamlar qədim yaşayış yerləri öyrənilmişdir. Aşkar
olunmuş mədəniyyət nümunələri, qəbirlər, sikkə nümunələri eramızın
əvvəllərində ərazidə böyük mədəniyyətin olduğunu sübut edir.
Rayon ərazisində Fərhad evi, Şapur qalası, Gəlin qayası kimi tarix-memarlıq
abidələri vardır.
Son dövrlərdə rayonun ərazisində olan tarixi və memarlıq abidələrinin
təmiri və bərpası istiqamətində müəyyən işlər görülmüşdür.
Rayon mərkəzində ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi ucaldılmışdır.
Sədərək rayonu - 28 avqust 1990-cı ildə rayon kimi təşkil
olunmuşdur. Cənub-qərbdən Türkiyə ilə, şimal-qərbdən Ermənistanla
həmsərhəddir. Ərazisi 163,74 km2, əhalisi 15.6 min nəfərdir (01.1.2016-cı
il).
Mərkəzi Heydərabad qəsəbəsidir. Rayonda 3 kənd vardır.
Rayon ərazisi dağlıq və düzənliklərdən ibarətdir. Dəhnə və Vəlidağ
yüksəklikləri vardır.
Rayon ərazisindən Araz, Qaraçay və Çapan çayları axır. Əsasən kənd
təsərrüfatı rayonudur.
Rayonda 4 ümumtəhsil məktəbi, 4 məktəbdənkənar, 1 məktəbəqədər tərbiyə
müəssisəsi, 5 kitabxana, 4 klub müəssisəsi, 1 muzey, 1 uşaq musiqi
məktəbi, 1 Mərkəzi Rayon Xəstəxanası, 1 həkim ambulatoriyası, 1 feldşer
mama məntəqəsi, Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzi və s. təşkilatlar
vardır.
Sədərək rayon İcra hakimiyyətinin orqanı olan «Oğuz yurdu» qəzeti
2000-ci ildən nəşr olunur.
Sədərək rayonundan Vəli dağ dəmir yolu stansiyasına qədər olan dəmir
yolunun uzunluğu 15 kilometrdir.
Eneolit və ilk tunc dövrünə aid edilən Qədim yaşayış yeri Sədərəyin
cənubunda yerləşir.
Ağoğlan türbəsi Sədərək kəndinin şimalında ziyarətgahdır. Bununla yanaşı
rayon ərazisində orta əsrlərə aid edilən Sədərək yaşayış yeri, son tunc
ilk dəmir dövrünə aid edilən Sədərək qalası, VI-VIII əsrlərə aid edilən
Qırmızıtəpə yaşayış yeri, Sədərək məscidi, Çapacaq kurqanıkimi tarix-memarlıq
abidələri vardır.
Son dövrlərdə rayonun ərazisində olan tarixi və memarlıq abidələrinin
təmiri və bərpası istiqamətində müəyyən işlər görülmüşdür.
Rayon mərkəzində ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi ucaldılmışdır.
|
|
