Aşıq Ələsgər 1821-ci ildə Göyçə mahalının
Ağkilsə kəndində anadan olmuşdur. Atası Alməmməd
kəndin hörmətli şəxslərindən sayılırdı; əsas
məşğuliyyəti dülgərlik idi. Eyni zamanda, bədahətən
söz demək, şeir qoşmaq istedadı vardı. Ara-sıra
qoşma, bayatı, gəraylı söyləyərdi.
Alməmməd kişinin ailəsi böyük idi: dörd oğlu, iki
qızı vardı. Uşaqlarını saxlamaq üçün o, Cavanşir
mahalının meşələrindən quru ağac, odun daşıyır,
Göyçə mahalının kəndlərində satır, 8 nəfər külfətini
dolandırırdı.
Uşaqları böyüdükcə Alməmməd kişinin qayğıları da
çoxalırdı. Artıq o, ailəsinin ehtiyaclarını ödəməkdə
maddi çətinlik qarşısında qalırdı. Buna görə də
böyük övladı Ələsgəri 14 yaşında Kərbəlayı Qurban
adlı bir varlıya nökər verir. Ələsgər 2 il Kərbəlayı
Qurbanın həyətində nökərçilik edir.
Təbiətcə mülayim, insanpərvər bir şəxs olan
Kərbəlayi Qurbanın Səhnəbanı adında 10–12 yaşlı bir
qızı vardı. Yeniyetmə Ələsgərlə onun arasında
mehriban, səmimi münasibət yaranmış, onlar
bir-birini sevmişlər. Ancaq Kərbəlayı Qurbanın
Məhərrəm adlı bir qardaşı vardı. Var-dövləti çox
olduğuna görə mahalda ona "Pullu Məhərrəm"
deyirdilər. O, Səhnəbanını öz oğluna almaq istəyirdi.
Buna görə gənclərin bir-birinə olan məhəbbətindən
xəbər tutan kimi Ələsgəri Kərbəlayı Qurbanın
həyətindən qovdurur. Səhnəbanını isə öz oğluna alır.
Uşaqlıq və yeniyetməlik illərini Ağkilsədə keçirən
Aşıq Ələsgər xüsusi təhsil ala bilməmişdi. O,
sənətin sirlərini kənd camaatının içində, el
sənətkarlarının və ağsaqqallarının yanında
öyrənmişdi. Hələ kiçik yaşlarından tez-tez müxtəlif
məclislərə gedən Ələsgər mollaların hadisələrinə,
dərvişlərin nağıllarına, aşıqların dastanlarına
həvəslə qulaq asır. Güclü yaddaşı olduğundan
eşitdiyi söhbətlərin hamısını hafizəsində saxlayar,
sonra heç bir çətinlik çəkmədən başqalarına
danışardı.
Qoca yaşlarında Aşıq Ələsgərin həyatında bir neçə
bədbəxt hadisə baş verir. 1910, yaxud 1912-ci ildə
onun xalası oğlu Molla Rəhim 28 illik sürgündən
sonra qayıdıb Ağkilsəyə gəlir. Ələsgərin oğlu Bəşir
bilmədən onu güllə ilə vurub öldürür.
1915-ci ildə aşığın həyatında daha kədərli bir
hadisə baş verir: qardaşı oğlu, həm də kürəkəni
Qurban cavan yaşında vəfat edir. Bir il sonra oğlu
Bəşir kəndin kovxasını güllə ilə vurub qaçır. Bundan
ötrü aşığın qardaşı Xəlili və ortancıl oğlu
Əbdüləzimi tuturlar. Bu hadisələr qoca aşığın
qəlbində dərin bir qüssə, qəm-kədər əmələ gətirir.
Onun sənətkar ürəyi elə tutulur ki, bir daha əlinə
saz alıb çalmır.
1918–1919-cu illərdə daşnakların türklərə qarşı
törətdiyi qırğın nəticəsində Göyçə mahalının
var-yoxu talanmış, əhali öz dədə-baba yurdunu tərk
edib başqa yerlərə köçməyə məcbur olmuşdur. İki ilə
qədər Kəlbəcərdə qalmışdır. Bu yerlərdə aşığı
hörmətlə qarşılasalar da, onun ürəyi-gözü Göyçədə
idi.
Nəhayət, 1921-ci ildə o, Ağkilsəyə qayıtmış, ömrünün
son illərini doğma kəndində yaşamışdır.
Aşıq Ələsgər 1926-cı il mart ayının 7-də doğulduğu
kənddə vəfat etmiş, Ağkilsə qəbiristanlığında dəfn
olmuşdur.
Aşığın ölümündən sonra Azərbaycan folklorçuları onun
əsərlərini toplayıb yazıya almış və nəşr etmişlər.
1972-ci ildə Aşıq Ələsgərin anadan olmasının 150
illiyi Azərbaycanın hər yerində böyük təntənə ilə
qeyd olunmuş, bu münasibətlə Azərbaycan Elmlər
Akademiyası tərəfindən onun əsərlərinin ikicildlik
elmi nəşri hazırlanmış və çap edilmişdir.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 7 may
2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı ilə Aşıq
Ələsgər Azərbaycan Respublikasında əsərləri dövlət
varidatı elan edilən müəlliflərin siyahısına daxil
edilmişdir.
|