E L E K T R O N   M Ə L U M A T   B A Z A S I

 

HƏYAT VƏ FƏALİYYƏTİNİN ƏSAS TARİXLƏRİ

Salman Məşədi Məhəmmədəmin oğlu Əsgərzadə (Mümtaz) 1884-cü il may ayının 20-də Şəkidə Gəncəli məhəlləsində anadan olmuşdur.

1887

·  4 yaşında atasını itirdikdən sonra Aşqabada aparılmışdır.

1893

· 9 yaşlı Salman Aşqabadda Mirzə Ələkbər Sabirlə görüşmüşdür. Bu görüşlə də gələcəyin Mümtazında ədəbiyyata sonsuz həvəs yaranır. Vur-tut 3 ay molla yanında dərs keçmiş Salman gecəsini gündüzünə qataraq 22 yaşınadək öz üzərində ciddi çalışır, inadcıllığı sayəsində fars, ərəb, rus, urdu dillərinə yiyələnir

1903

· Azərbaycan ədəbiyyatı və dilinə dair materiallar toplamış, klassiklərin əsərlərindən ibarət 24 kitab, 70-dən çox məqalə çap etdirmiş, 100-ə qədər Azərbaycan və Yaxın Şərq şairi haqqında tədqiqat aparmışdır

1906

· “Molla Nəsrəddin” məcmuəsi ilə yazışmağa başlayır və ona xeyli xırda xəbərlər, bəzən də şeirlər göndərir, bu jurnalda ilk məqaləsi “Aşqabad xəbərliklərindən” başlığı altında çap olunur.

1906

·  Tiflisdə çıxan “Molla Nəsrəddin” jurnalı ilə yanaşı Bakıda nəşr olunan “Tuti”, “Kəlniyyət”, “İqbal” və s. mətbuat orqanları ilə əməkdaşlıq edir

1910

· Bakıda Mirzə Ələkbər Sabirlə ikinci dəfə görüşür. Bu görüşdən sonra “Molla Nəsrəddin” də onun “Xortdan bəy” imzası görünməyə başlayır.. 

1913

· İlk kitabı – “Seyid Əhməd Hatif İsfahaninin tərcibəndi və tərcümeyi-halı” Tiflisdə Mirzə Cəlilin “Qeyrət” mətbəəsində çap olunmuşdur;   

1918

·  Ailəsi ilə Bakıya köçür

1919

· “Yaşıl qələm” cəmiyyətinin üzvü olmuşdur.

1920

· Azərbaycan ağız ədəbiyyatının toplanması” komissiyasını yatarmış və sədri olmuşdur

1923

· “Kommunist” qəzetində “Unudulmuş yarpaqlar” və “Dilmac” silsilə yazıları ilə çıxış etməyə başlamışdır.

1924

·    “Azərneft-təchizat” idarəsinin Nuxa (Şəki), Qutqaşen (Qəbələ), Zaqatala, Qax və Loqodexidə anbarları olan 2-ci rayon agentliyinin müvəkkili vəzifəsində işləməyə başlamışdır.

1925

·  Həbib Cəbiyevin redaktor olduğu “Kommunist” qəzetində daimiBakıda keçirilən I Türkoloji Qurultaya qatılır,yenicə çap etdirdiyi “Nəsimi” kitabçasını qurultaya hədiyyə edirkdaş kimi işləməyə başlamışdır və iki ildə 10 kitab buraxdırmışdı

1926

·  Bakıda keçirilən I Türkoloji Qurultaya qatılır,yenicə çap etdirdiyi “Nəsimi” kitabını qurultaya hədiyyə edir

1929-1932

·   Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunun kapitalizməqədərki dövr Azərbaycan Ədəbiyyatı bölməsinin müdiri vəzifəsində işləmişdir

1932

·    Azərbaycan Dövlət Muzeyinin elmi işçisi kimi işləməyə başlamışdır.

1933

· SSRİ EA Azərbaycan Filialı ədəbi irs bölməsində elmi işçi kimi işləməyə başlamış, sonra həmin şöbəyə müdir təyin olunmuşdur.

1933-1936

· “Azərnəşr”in klassik irs şöbəsinə başçılıq etmişdir 

1937

·  SSRİ EA Azərbaycan Filialının Dil və Ədəbiyyat İnstitutu ədəbiyyat şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləməyə başlamışdır

·   “İfşa olunmuş burjua millətçisi” kimi işdən çıxarılmışdır

1937

· SSRİ EA Azərbaycan Filialının Dil və Ədəbiyyat İnstitutu ədəbiyyat şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləməyə başlamışdır

1938

·  Azərbaycan SSR XDİK tərəfindən  həbs edilmişdir.SSRİ Ali Məhkəməsi Hərbi Kollegiyasının 09.01.1938-ci il tarixli hökmünə əsasən, Azərbaycan SSR CM-nin 64 (silahlı üsyan), 70 (terror aktları), 73-cü (əks-inqlabi fəaliyyət) maddələri ilə təqsirli bilinərək,10 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilmişdir

· 22 Yanarda Salman Mümtazı Orenburqa apardılar

1941

·   Almanlar Oryola yaxınlaşan vaxt onu bu şəhərin həbs düşərgəsindəki başqa siyasi dustaqlarla birlikdə güllələdilər.

1956

·   SSRİ Ali Məhkəməsi Hərbi Kollegiyasının 17.11.1956-cı il tarixli qərarına əsasən Salman Mümtaza bəraət verilmişdir.

1996

·   Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə Mərkəzi Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinə Salman Mümtazın adı verilir.


<< Geri