Tehranda beynəlxalq kitab sərgisi

Bu ilin may ayının 6-dan 16-a kimi İran İslam Respublikasının Tehran şəhərində sayca 28-ci ənənəvi Beynəlxalq kitab sərgisi keçirilmişdir. Türkiyə, Gürcüstan, Əfqanıstan, Tacikistan, Çin, Fransa və Livan kimi ölkələr daxil olmaqla 65 xarici ölkələrlə bahəm Azərbaycan da bu sərgidə təmsil olunurdu.

Azərbaycan-İran münasibətləri dərin tarixi köklərə malikdir. Eyni dinə mənsub olan bu xalqları tarix boyu elmi, mənəvi, mədəni əlaqələr birləşdirmişdir.  İran İslam Respublikası ilə 765 km. uzunluqda sərhədi olan Azərbaycan daima İran İslam Respublikası ilə dostluq, qardaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirmək niyyətində olmuşdur.

İki xalqı bir-birinə zəngin mədəni əlaqələr bağlayır. Xaqani, Nizami, Nəsimi, Füzuli kimi klassik Azərbaycan şairləri Azərbaycan və fars dillərində böyük əsərlər yaratmışlar. 1871-74-cü illərdə M.F.Axundzadənin 6 komediyası fars dilinə tərcümə edilərək İranda yayılmışdır. Təbriz, Urmiya və Xoy şəhərlərində Üzeyir Hacıbəylinin məşhur komediyaları tamaşaya qoyulmuşdur.

Azərbaycan şairi Seyid Məhəmmədhüseyn Behcət Təbrizi (Şəhriyar) öz əsərlərini Azərbaycan və fars dillərində yazmışdır. Azərbaycanda onun "Heydərbabaya salam" poeması, türkcə “Divan”ı çapdan çıxmışdır.

Hər iki xalqın qabaqcıl ziyalıları xalqlar arasında mədəni əlaqələrin inkişaf etdirilməsi işinə xidmət etmişlər. Bu işdə Seyid Məhəmməd Hüseyn Şəhriyar (1906-1995), Məmməd Səid Ordubadinin xidmətlərini (1872-1950) xüsusi qeyd etmək lazımdır. Azərbaycan-İran mədəni əlaqələrinin davam etdirilməsində bu yazıların rolu çox böyük olmuşdur.

Məhz illərlə köklənən bütün bu munasibətlər Tehranın Mosalla sәrgi kompleksindә bu ilin may ayının 6-dan 16-a kimi keçirilən 28-ci beynәlxalq kitab sәrgisində bir daha hiss olunurdu. Sərginin Azərbaycan bölməsinin stendi Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi ilə Milli Kitabxana və Azərbaycan Respublikasının İran İslam Respublikasındakı səfirliyi tərəfindən hazırlanmışdır. Stendin əsas hissəsində ümummilli lider Heydər Əliyevin portreti, Azərbaycanın bayrağı və dövlətçiliyimizlə bağlı maraqlı material və fotoşəkilləri özündə əks etdirən kitablar yerləşdirilmişdir. Baxımlı yerlərdə Azərbaycanın tarixi abidələri, təbiəti, mədəniyyəti, ədəbiyyatı ilə əlaqəli kitablar da var idi.

Sərgi olduqca maraqlı keçirdi. Azərbaycana göstərilən diqqət xüsusən Tehranın özündən, Təbrizdən, Mərənddən, Xoydan, Zəncandan Ərdəbildən, Biləsuvardan gələn azərbaycanlıların bizim ədəbiyyata olan sonsuz maraqları onların xəfif təbəssümlərində, doğma baxışlarında, isti münasibətlərində təcəssüm olunurdu.

Sərgidə Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında sərəncamı ilə çap olunan müxtəlif seriyalardan, o cümlədən “Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı” “Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı” “Azərbaycan xalq ədəbiyyatı” “Azərbaycan dili və tarixi” “Ədəbiyyat antologiyası” seriyasından olan kitablar böyük maraq hissi ilə qarşılanırdı. Xüsusən də həmin kitabların hər birinin 25 000 tirajla çap olunub Azərbaycan kitabxanalarına hədiyyə olunması dünya kitabxana təcrübəsində bir örnək olaraq qiymətləndirilirdi. Sərgidə eyni zamanda Heydər Əliyev Fondunun Azərbaycanın mədəniyyətinə, musiqisinə, dekorativ sənətinə dair çap etdirdiyi nəfis tərtibatlı kitablar və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin nəşrləri sərgi iştirakçılarının böyük marağına səbəb olurdu. Sevindirici haldır ki, İranda da bir çox Azərbaycan yazıçıları sevilir və Azərbaycan ədəbiyyatı abidələrinə ehtiramla yanaşılır.

“Bakı-2015” ilk Avropa Oyunlarına aid materiallar da geniş nümayiş olunurdu. Sərgiyə gələn ziyarətçilərə yarışlar haqqında təbliğat materialları, ölkəmiz haqqında reklam-çap materialları təqdim olunurdu.

Hər iki ölkənin mədəni siyasətlərindəki hədəf birliyi milli mədəniyyəti birgə inkişaf etdirmək üçün geniş zəmin yaradır. Əlaqələrin belə inkişafı hər iki ölkədə kitabxana sahəsində də yeni əməkdaşlıq istiqamətlərini ortaya çıxarır. Azərbaycan Milli Kitabxanası ilə İran Milli Kitabxanası arasında beynəlxalq kitab mübadiləsi həyata keçirilir, bu yol ilə alınan və göndərilən kitabların sayı ildən-ilə artır. Beynəlxalq kitab mübadiləsi hər iki ölkənin kitabxanaları arasında qarşılıqlı memarondum və məktub əsasında qurulur. Bu əlaqələrin nəticəsidir ki, bu gün Azərbaycan Milli Kitabxanasının “Şərq fondu”nda fars dilində İranın mədəniyyətini, tarixini, iqtisadiyyatını əks etdirən və görkəmli yazıçılarının əsərlərini əhatə edən 7815 nüsxə ədəbiyyat qorunub saxlanılır. Son beş ildə Azərbaycan Milli Kitabxanası tərəfindən, İran İslam Respublikası Milli Kitabxanasına Azərbaycanın tarixinə, siyasətinə, iqtisadiyyatına, elminə və mədəniyyətinə dair 250 nüsxə ədəbiyyat göndərilmişdir. Azərbaycan Milli Kitabxanası da müvafik mövzulara dair İran İslam Respublikası Milli Kitabxanasından 178 nüsxə ədəbiyyat almışdır. Yaxın gələcəkdə bu əlaqələrin daha da genişləndirilməsi nəzərdə tutulur.

Ölkələrimiz arasında ikitərəfli əlaqələrin müxtəlif sahələrdə, o cümlədən kitabxana sahəsində də uğurla inkişaf etməsi qarşılıqlı münasibətlərin inkişafına töhfə verəcəkdir. Bir-birinin ədəbiyyatına, mədəniyyətinə olan bu maraq ikitərəfli münasibətlərin və regional əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi üçün konkret istiqamətlər müəyyənləşdirir.

Ölkələrimiz arasındakı tarixi köklərlə bir-birinə bağlı olan əlaqələr bundan sonra da inkişaf edəcək, müasir mərhələdə qonşu, dost və qardaş münasibətlərin nümunəsinə çevriləcəkdir.

Mələk Xanım Hacıyeva

Azərbaycan Milli Kitabxanasının Elmi işlər

və beynəlxalq əlaqələr üzrə direktor müavini

Əməkdar mədəniyyət işçisi

Mişov Dağı.- 2015.- № 14.- S. 144-147.

XXVIII Beynəlxalq kitab sərgisi. Tehran.